Weeklog: Laat de Europese rechter beslissen over de vluchtelingendeal met Turkije - Main contents

Hoe trots Rutte ook is over de deal die met Turkije is gesloten naar aanleiding van de vluchtelingencrisis, de VN en NGO’s als Amnesty International hebben terecht grote twijfel over de rechtmatigheid van deze deal. Het terugsturen van asielzoekers naar een land waar de asielprocedures niet op orde zijn, is inderdaad strijdig met het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties. Ook staat het op gespannen voet met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Daarom steun ik het initiatief van mijn Spaanse collega binnen Verenigd Links om een uitspraak van het Europese Hof van Justitie te vragen.

Iedereen die de beelden van de bootvluchtelingen heeft gezien, beseft dat er iets moest gebeuren. Als SP hadden we bij Eurocommissaris Timmermans dan ook een plan neergelegd voor Europese asielcentra, van waaruit vluchtelingen uitgeplaatst zouden kunnen worden in andere lidstaten en diegenen die niet voor asiel in aanmerking komen, zouden kunnen worden uitgezet naar het land waar zij eerder doorheen waren getrokken, dan wel het land van herkomst. Pas als de opvang in de regio helemaal op orde zou zijn, zou er gesproken kunnen worden over een eventuele uitruil, maar alleen onder de hoede van de VN met als doel om de meest kwetsbare vluchtelingen in de EU op te nemen.

Op dit ogenblik is er voor de meeste Syrische vluchtelingen geen sprake van menswaardige opvang, ook niet in Turkije. Voor niet-Syrische vluchtelingen is er ook in de deal niets geregeld, anders dan dat ook deze worden teruggestuurd naar Turkije als ze via dat land naar Griekenland waren gereisd. Hervestiging van Syrische vluchtelingen die nu nog in Turkije verblijven, kan alleen werken als de lidstaten bereid zijn hier voluit aan mee te werken en dat is nog niet het geval. Ook de relocatie van kansrijke asielzoekers die nu nog in Griekenland en Italië worden opgevangen, is nog nauwelijks op gang gekomen. Voor de zogeheten hotspots in Griekenland stellen de lidstaten nog steeds veel te weinig menskracht ter beschikking. Dat leidde dit weekend nog tot een noodkreet van de Griekse regering.

De deal zet de zaken dan ook volledig op zijn kop: er is niet voldaan aan de basisvoorwaarden en toch worden mensen teruggestuurd naar Turkije. Ondertussen geeft de deal Erdogan zo’n machtspositie dat hij niet alleen de mensenrechten in eigen land aan zijn laars denkt te kunnen lappen, maar nu ook probeert via Merkel een einde te maken aan de hem onwelgevallige uitingen van komieken in Duitsland. Het alternatief, een conferentie onder leiding van de VN met alle betrokken landen heeft de Europese Unie nooit serieus overwogen. Als de EU mensenrechten nog enigszins serieus neemt, moet nu prioriteit worden gegeven aan het creëren van goede opvang in de regio, en van draagvlak voor serieuze relocatie en hervestiging binnen de EU. Als hier niet aan voldaan is, is de deal in mijn ogen illegaal. De gang naar het Europese Hof is dan ook een soort noodrem. Ik hoop dat het Europees Parlement ons hierin gaat steunen. Zo niet, dan hoeft nooit iemand in het EP meer aan te komen met het begrip ‘Europese waarden’.