Interview NRC: ‘TTIP is juist het antwoord op globalisering’

Source: M.R. (Marietje) Schaake i, published on Monday, May 2 2016, 2:10.

23 april 2016

Het handelsverdrag TTIP is voor Europa van cruciaal belang, zegt Europarlementariër Marietje Schaake (D66). Volgens haar heeft Europa „de wind in de rug”.

Komt TTIP er nog wel? Het grote handelsakkoord waarover de Europese Commissie onderhandelt met de VS kende al de nodige tegenslagen en de ene horde is nog niet genomen of de volgende dient zich alweer aan.

Eerst was er de zorg dat bedrijven het overheidsbeleid kunnen dicteren, middels het omstreden arbitragesysteem ISDS (Investor-State Dispute Settlement). Daarna was er de angst voor Amerikaanse chloorkippen en gerommel met EU-standaarden. En nu dreigen de Amerikaanse presidentsverkiezingen de zaak te ontregelen.

Een nieuwe onderhandelingsronde, volgende week in New York, moet duidelijk maken hoe de vlag erbij hangt. Europarlementariër Marietje Schaake (D66), voorstander van samenwerking, gelooft er nog in. Een soortgelijk akkoord met Canada, CETA gedoopt, werd onlangs succesvol afgerond en, belangrijker, de nieuwe liberale regering daar accepteert de door Brussel voorgestelde hervorming van ISDS. De Commissie wil dit uit de achterkamertjes halen en vervangen door een arbitragehof (Investor Court System).

Tegelijkertijd doemen ook weer nieuwe problemen op: het recente Oekraïne-referendum werpt serieuze vragen op over de bewegingsvrijheid van de Commissie bij het sluiten van internationale verdragen. In hoeverre kan Brussel nog wel onderhandelen namens de 28 EU-lidstaten als het resultaat vervolgens in referenda relatief eenvoudig kan worden neergesabeld of op z’n minst in twijfel kan worden getrokken? „Onze gesprekspartners”, zegt Schaake, „kunnen zich gaan afvragen hoe hard onze handdruk eigenlijk nog is.”

Gaat TTIP nog gebeuren?

Schaake: „Ik denk dat we dit echt tot een goed einde moeten brengen. Daarvoor zijn de belangen te groot aan beide kanten. Wat je nu ziet, is dat de Amerikanen er de vaart in zetten, zodat TTIP nog onder de termijn van president Obama kan worden afgerond. Ze willen nu opeens heel snel, nadat we eerst jarenlang op ze hebben gewacht, onder meer omdat ze druk waren met TPP, het handelsverdrag tussen landen rond het Pacifische gebied. De ambitie is om voor de zomer in elk geval alle voorstellen over en weer op tafel te hebben, maar we moeten wel oppassen. Ik heb niets met snel of niet snel. Wat telt is het eindresultaat. Dat moet gewoon goed zijn.”

Wat zijn de grote struikelblokken?

„De vraag in hoeverre Europese bedrijven toegang krijgen tot openbare aanbestedingen in de VS, of het nou gaat om pennen, het bouwen van bruggen of het baggeren van een haven. Die markt is relatief gezien erg gesloten en de Europese markt is op dat punt een stuk opener voor Amerikaanse bedrijven. Voor Europa is het van cruciaal belang dat dit verandert, maar in de VS is dit een lastige boodschap, zeker in een verkiezingsjaar. Er zijn geruchten dat Obama zulke moeilijke thema’s van tafel wil vegen, zeker nu hij opeens hecht aan snelheid. Maar dat willen we in Europa natuurlijk niet.”

De tegenstanders van TTIP zijn heel luidruchtig. Waar zijn de voorstanders?

„Ik ben verbaasd hoe stil regering en bedrijfsleven in Nederland zijn. Er wordt wel eens gesuggereerd dat TTIP voor de grote bedrijven wordt opgetuigd, maar ik hoor ze niet.”

Waar komt dat door?

„De bredere trend is dat mensen eerder geneigd zijn om ergens tegen te zijn dan vóór. Het is ook politieke calculatie, de angst om je ergens aan te branden.”

Denken bedrijven niet gewoon: we krijgen onze zin toch wel?

„Dat zou heel onverstandig zijn. Ik denk namelijk dat het niet vanzelf gaat. Je ziet ook wel verschil tussen lidstaten. De Britten zijn heel actief, want die zien vereenvoudigde handel met een van de grootste handelspartners als een grote kans. En ze vinden dat Europa juist op dit punt wél meerwaarde heeft en dat raakt weer aan de kern van hun binnenlandse discussie over een Brexit.”

TTIP moet een Brits vertrek uit de EU voorkomen?

„Sommige mensen hopen wel dat het zo gaat werken. Maar goed, het Britse referendum is al in juni en voor die tijd zal er geen akkoord zijn.”

De Commissie onderhandelt namens de lidstaten, zodat Europa met één stem kan praten. Haalt het Oekraïne-referendum dit mandaat onderuit?

„Niet onmiddellijk, maar het zou verstandiger zijn geweest als de Nederlandse regering veel duidelijker had gemaakt waarom ze heeft getekend voor het associatieverdrag met Oekraïne. Onderhandelen is niet alleen maar gezellig om tafel zitten, het gaat om reële belangen.”

Hoe gaat dit de Europese vrijhandelspolitiek veranderen?

„Dat is koffiedik kijken. Kijk, het is een misverstand dat handelsverdragen de sluizen openzetten voor handel. Die handel is er vaak al. Het gaat om het kaderen daarvan. Afspraken maken over standaarden die gerespecteerd moeten worden: milieunormen, mensenrechten, arbeidsrecht, veiligheidsvoorschriften, géén kinderarbeid. De term ‘vrijhandel’ is ongelukkig. Het gaat juist over het vormgeven van de globalisering. De nieuwe handelsstrategie van de Commissie heet Trade for all. Iedereen moet er baat bij hebben. We moeten handel zien als een manier om onze normen en waarden te verankeren en ik ben blij dat de Commissie dit ook steeds meer in haar plannen verweeft. Handelsverdragen zijn dus zeker aan het veranderen. Ten goede.”

De SP wil een referendum over TTIP.

„Ja, maar we hebben nog zoiets als een parlementaire democratie. Ik hoop dat de SP in de eerste plaats haar verantwoordelijkheid in het parlement neemt en niet bij voorbaat denkt: alles moet met een referendum. We zijn eerst zelf aan zet. Daar richt ik me op. Ik ben blij dat de mogelijkheid van een referendum er is, maar ik moet mijn werk als volksvertegenwoordiger eerst doen om ervoor te zorgen dat het uiteindelijk niet nodig is. Dat mensen zeggen: we vinden het niet nodig om politici terug te fluiten.”

De tegenstanders hebben de emotie aan hun kant. Die zeggen gewoon: de sluizen gaan open!

„Is dat emotioneel? Ik denk dat het vooral een oneliner is die niet geen recht doet aan de realiteit. Je kunt een handelsverdrag natuurlijk afzetten tegen een ideale wereld en zeggen: we willen geen wereldwijde handelsstromen, alles moet lokaal worden geproduceerd. Maar feit is dat de globalisering er is en dat we daar iets mee moeten. We hebben op wereldschaal de hoogste kwaliteit van leven en normen die elders helemaal niet bestaan. Europa moet die hogere standaarden zelfverzekerd uitdragen, onder meer in handelsverdragen. Kijk ook naar wat er al is veranderd: twee jaar geleden had ik niet kunnen vermoeden dat de Commissie zo ver zou gaan in het hervormen van investeringsbescherming en ook de Canadezen aan boord zou krijgen. Ik denk dat het met de Amerikanen moeilijker zal gaan. Als zij zien dat iets voor Europa belangrijk is, gaan ze hun onderhandelingsruimte natuurlijk maximaliseren.”

Die hervorming gaat ons wat kosten?

Als het aan de Amerikanen ligt wel. Maar ook in de VS groeit de kritiek op ISDS, het oude systeem, dus ik denk dat Europa in dit dossier de wind in de rug heeft.”

Tags: Buitenlandse Zaken, Internationale Handel, TTIP, VS-EU-relaties

Laat opmerkingen en commentaar formulier

Tonen geen opmerkingen en commentaar formulier

Geen reacties

Breng de conversatie op gang door op dit artikel te reageren!

Schrijf een reactie

Naam *

E-mail (wordt niet gepubliceerd) *

Website

XHTML: U kunt deze tags gebruiken:

Read more ...