Aantal huishoudens met problematische schulden neemt toe - Main contents

Mensen worden onvoldoende beschermd tegen onverantwoorde consumentenkredieten en allerlei vormen van gespreide betaling. Bedrijven brengen tot wel 14 procent rente in rekening! 50PLUS vraagt om herziening van het Besluit Kredietvergoeding, waarin dit geregeld is. Want 14 procent rente, dat is niet meer van deze tijd.

Mijn inbreng bij het algemeen overleg Armoede- en Schuldenbeleid met staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA):

“De evaluatie van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening leert dat de wet een positieve ontwikkeling in gang heeft gezet: mensen met problematische schulden worden nu wat beter geholpen dan voorheen.

Maar er zijn zorgpunten. Het aantal huishoudens met problematische schulden neemt toe. Dat geldt vooral voor jongeren, maar zeker ook voor ouderen. De kans op langdurige armoede en schulden is ook relatief groot voor 55-plussers.

De Nationale Ombudsman geeft in zijn onderzoek aan dat de overheid de burger meer centraal moet stellen: de overheid moet handelen vanuit de hulpvraag, niet vanuit het hulpaanbod. Er zou een gelijke basisvoorziening in elke gemeente moeten komen. Gemeenten moeten de hulp afstemmen op de individuele situatie en mogelijkheden van de schuldenaar, zodat een welwillende schuldenaar nooit voor niets aanklopt. Deelt staatssecretaris Klijnsma dit uitgangspunt? Hoe gaat zij daaraan uitwerking geven?

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is in 2012 van kracht geworden. Het verbaast 50PLUS oprecht dat gemeenten na vier jaar kennelijk nog steeds weinig inzicht hebben in wie zich voor schuldhulpverlening meldt, welk hulpaanbod wordt gedaan, wat het effect daarvan is en welke wacht- en doorlooptijden zijn gerealiseerd. Is het zorgvuldig bijhouden van dergelijke gegevens niet een absolute voorwaarde om de kwaliteit en effectiviteit van beleid te meten en te kunnen verbeteren? Daar kun je toch niet aan voorbijgaan? Of ziet 50PLUS dit verkeerd? Hoe kan de staatssecretaris haar systeemverantwoordelijkheid waar maken - het gaat over bijna 100 miljoen euro per jaar - zonder goed inzicht of en hoe het systeem van gemeentelijke schuldhulpverlening werkt?

50PLUS is voorstander van het spoedig opstellen van een beknopte, maar duidelijke ministeriële regeling informatieverzameling en -verstrekking. Dat gemeenten ‘hechten aan gegeven beleidsvrijheid’ is op zich begrijpelijk, maar onvoldoende reden hiermee te wachten. Een eerste stap zou kunnen zijn dat staatssecretaris Klijnsma bij gemeenten een ‘lopend landelijk onderzoek entameert’ waarbij een representatieve groep van gemeenten cliëntenstromen meerjarig volgen.

De eisen voor toelating tot schuldhulp zijn te hoog. Wij vragen de bevestiging van de staatssecretaris dat mensen in principe nooit afgewezen mogen worden, of aan hun lot overgelaten, op grond van bepaalde kenmerken, zoals verslaving, geestelijke toestand, erfelijk bepaalde persoonlijkheidskenmerken, of gebrek aan zelfredzaamheid, zoals laaggeletterdheid. Juist deze mensen moeten vroegtijdig bij de hand worden genomen! Is staatssecretaris Klijnsma bereid te onderzoeken of nu sprake is van brede, laagdrempelige toegang tot de gemeentelijke schuldhulpverlening, en eventuele blokkades weg te nemen?

De wet schrijft voor dat altijd een individuele afweging gemaakt wordt en dat géén ‘groepen’ uitgesloten mogen worden. Gemeenten gaan hier verschillend mee om. Zo krijgen jongeren, huizenbezitters en ook zzp’ers - en juist die groep neemt onder ouderen sterk toe - lang niet altijd de hulp die nodig is. Hoe gaat de staatssecretaris dat oplossen? 50PLUS pleit ervoor de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening te verduidelijken op het punt van de weigeringsgronden. Er zou vereist moeten worden dat er altijd op traceerbare wijze individuele toetsing dient plaats te vinden. Is de staatssecretaris daartoe bereid?

Wat betreft de professionaliteit van de uitvoering van de schuldhulpverlening is 50PLUS voorstander om daarvoor een duidelijke ‘kwaliteitsbodem’ in de wet vast te leggen. Is staatssecretaris Klijnsma daartoe bereid?

In een eerder overleg vroeg ik al of het niet verstandig zou zijn als de overheid zeer problematische schulden overneemt, tegen een blijvende maar lage rente. Gisteren zag ik het initiatief van de gemeente Amsterdam om schulden over te nemen. Waarom verbreden wij dit niet naar een landelijke aanpak? Voorkomen wij daarmee niet heel veel steeds terugkerende problemen en hoge maatschappelijke kosten?

Tot slot moet mij nog één ding van het hart: mensen worden volgens 50PLUS onvoldoende beschermd tegen onverantwoorde consumentenkredieten en allerlei vormen van gespreide betaling. Soms is sprake van belachelijk hoge rente percentages. Er zijn minder weerbare mensen die tot elke prijs een krediet willen, gespreid willen betalen en zich niet of onvoldoende bewust zijn van de gevolgen. 50PLUS vindt het van de zotte dat wettelijk een maximale rente is toegestaan van 12 procentpunten bóven op de wettelijke rente. Vandaag de dag brengen bedrijven tot wel 14% rente in rekening! Die mogelijkheid is in 2006 zo vastgelegd in het Besluit Kredietvergoeding, maar toch niet meer van deze tijd. Is staatssecretaris Klijnsma bereid een herziening van dit besluit aan te kaarten bij haar collega van Financiën?”