Europese Raad 8-10 maart 2017

Bron: The European Union 2016

De Europese Raad¹ van 9 en 10 maart had een volle agenda; economie, migratie, uitbreiding van de EU, defensie, het Europees Openbaar Ministerie en de toekomstvisie op EU zijn besproken door de regeringsleiders van de Europese Unie. Ook is er gepraat en gestemd over de benoeming van de vaste voorzitter van de Europese Raad. De huidige vaste voorzitter, de Pool Donald Tusk², mag aanblijven voor een tweede termijn.

De top volgde op de sociale top van 8 maart waar de Europese instellingen en sociale partners de toekomst van Europa in termen van groei, werkgelegenheid en rechtvaardigheid bespraken.

De deelnemers richtten zich op drie onderwerpen:

• - 

  werk lonend maken ter bevordering van werkgelegenheid en sociale inclusie
• - 

  nieuwe vormen van werk en de toekomst van de industrie
• - 

  de Europese pijler van sociale rechten en de rol van de sociale partners

Op de top is vooral gekeken naar waar de verschillende partijen op één lijn zitten en op welke terreinen mogelijk verdere maatregelen genomen kunnen worden.

Op het gebied van economie richt de Europese Raad zich op banen, groei en concurrentievermogen. Hoewel de economische groei is aangetrokken blijft de werkloosheid hoog en wordt er te weinig geïnvesteerd. Daarom wil de Europese Raad dat het Europese investeringsfonds³ zich in het bijzonder richt op lidstaten waar de werkloosheid het hoogste is.

Het volledig benutten van de voordelen die de interne markt⁴ biedt is hiervoor het beste middel, zo stelt de Europese Raad. Met name in de dienstensector moeten er nog belemmeringen worden weggenomen.

Handel is een andere aanjager van groei. De vooruitgang van EU-handelsovereenkomsten kwam aan bod, in het bijzonder de lopende onderhandelingen over een Trans-Atlantisch Partnerschap voor handel en investeringen (TTIP) met de VS, de brede economische en handelsovereenkomst (CETA) met Canada, een vrijhandelsovereenkomst met Japan en een overeenkomst betreffende de handel in diensten (TiSA) tussen 23 WTO⁵-leden, waaronder de EU.

In het kader van het Europees semester in 2017⁶ is op 22 februari een analyse per land verschenen. In deze analyses staat de economische situatie van elk land (de economie van Griekenland wordt apart beoordeeld, in het kader van het huidige economische aanpassingsprogramma van dat land). De Europese Raad onderschrijft deze analyses en verzoekt de lidstaten aangedragen oplossingen bij geconstateerde knelpunten ter harte te nemen.

Tot slot heeft de Europese Raad nogmaals opgeroepen haast te maken met het realiseren van de Europese bankenunie⁷.

In 2016 zijn ruim 181.000 migranten de EU binnengekomen via de route door het centrale Middellandse Zeegebied, terwijl het aantal op zee omgekomen personen voor het vierde jaar op rij een recordhoogte bereikte.

Maatregelen om de migratiestroom van Libië naar Italië in te dammen die vastgelegd zijn tijdens de informele top in Malta op 3 februari⁸ worden nog steeds onderschreven, en de Europese Raad steunt extra maatregelen van individuele landen op dit vlak. De Europese Raad wil samenwerkingsverbanden met derde landen verder uitwerken.

Op het punt van de herverdeling van vluchtelingen over Europa roept de Europese Raad op om verder te werken aan een asiel- en migratiebeleid dat crisisbestendig is en een balans vindt tussen 'verantwoordelijkheid en solidariteit'.

De defensieministers hebben voorafgaand aan de top een overzicht gemaakt van alle middelen en mogelijkheden die de EU en de lidstaten op dit terrein tot hun beschikking hebben. Deze lijst, de verdere uitwerking van de samenwerking in NAVO⁹-verband en het Europees defensieactieplan vormen een basis voor een nader uitgewerkte strategie die later dit jaar zal worden opgesteld.

Voor de interne veiligheid van de EU wil de Europese Raad dat er vóór juli overeenstemming is bereikt over een gezamenlijk in- en uitreissysteem en het uitwisselen van informatie tussen de lidstaten.

De regeringsleiders zijn bezorgd over de situatie in de Westelijke Balkan. Er wordt veel belang gehecht aan de voortgang die de landen op de Balkan maken bij de hervormingen in het kader van de toetreding tot de Europese Unie, en de Europese Raad was stellig in haar steun aan de regio.

De Europese Commissie en een aantal lidstaten willen een Europees Openbaar Ministerie¹⁰ oprichten dat zich moet richten op fraudezaken met Europese subsidies. Nederland en een aantal andere lidstaten willen vooralsnog niet deelnemen aan dit Europese OM; een kopgroep wil nu verder met dit initiatief. Daarvoor was goedkeuring nodig van de Europese Raad, en deze is nu gegeven.

Het mandaat van de huidige voorzitter¹¹ Tusk is verlengd. Tusk is nu tot 30 november 2019 de vaste voorzitter van Europese Raad.

Zijn herbenoeming ging niet zonder problemen: de Poolse regering had aangegeven Tusk niet te zullen steunen. Polen heeft uiteindelijk als enige land tegen gestemd. Uit onvrede over 'het doordrukken' van deze benoeming heeft Polen de conclusies van deze Europese Raad niet ondertekend.

Commissievoorzitter Juncker¹² presenteerde op 1 maart 2017 een stuk waarin hij vijf mogelijke richtingen aangeeft waarin de EU zich zou kunnen ontwikkelen. In ieder van die scenario's staat aangeven wat de EU wel doet en wat de EU niet doet, en welke bevoegdheden de EU moet krijgen om haar taken uit te oefenen.

Op deze top is het stuk voor het eerst door de Europese Raad in zijn geheel besproken, als voorbereiding op een veel uitgebreidere behandeling van het stuk bij de viering van 60 jaar Verdrag van Rome¹³ later deze maand.

Dit gedeelte van de top was informeel, omdat de Britse premier May niet deel nam aan deze besprekingen.

Na afloop wees voorzitter Tusk er op dat de Europese Verdragen¹⁴ weliswaar toestaan dat groepen landen intensiever gaan samenwerken op bepaalde terreinen, maar hij pleitte desondanks voor een gezamenlijk optreden van alle lidstaten. De lidstaten zouden het onderlinge vertrouwen en de eenheid moeten versterken. Alle 27 aanwezige leiders waren het daarmee eens, aldus Tusk.

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 3. 

  Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
   
• 4. 

  De interne markt is de ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de Europese Unie is gewaarborgd. Het begrip interne markt heeft alleen betrekking op het vrij verkeer binnen de Unie en niet op de handel met derde landen. Voor de import van goederen van buiten de Europese Unie hanteren de lidstaten een gemeenschappelijk importtarief.
   
• 5. 

  De Wereldhandelsorganisatie staat ook bekend als de WTO, de World Trade Organisation. De WTO is erop gericht handel te stimuleren. Dat doet ze door landen te laten onderhandelen over het verlagen van invoertarieven, het afschaffen van regels die de hoeveelheid handel beperken, en het laten gelden van gelijke regels voor alle landen. De WTO kan zelf geen regels maken; er kunnen alleen besluiten worden genomen als alle landen het met elkaar eens worden. Landen kunnen klachten indienen bij de WTO als andere landen zich niet aan die regels houden.
   
• 6. 

  Het Europees semester is de jaarlijkse cyclus voor de afstemming van het economisch en begrotingsbeleid van de lidstaten van de Europese Unie. Binnen het kader van het semester analyseert de Europese Commissie de nationale begrotingen van EU-landen en geeft de landen vervolgens aanbevelingen, waarmee de lidstaten rekening moeten houden als zij hun nationale begroting voor het komende jaar opstellen.
   
• 7. 

  De bankenunie moet leiden tot een Europees toezicht op banken en een gezamenlijke aanpak voor banken die in financiële problemen komen. De belangrijkste banken in de eurozone staan onder toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB). Alle landen die de euro als betaalmiddel hebben doen mee aan de bankenunie, die moet zorgen voor financiële stabiliteit van banken.
   
• 8. 

  Op 3 februari 2017 kwamen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de voorzitter van de Europese Raad, de voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid naar Malta. Hoofdpunten waren migratie en de toekomst van de Europese Unie na de 'brexit'. Premier May van het Verenigd Koninkrijk is niet bij het tweede deel uitgenodigd. Het betreft dan ook geen officiële Europese Raad, maar een informele top, als vervolg op de informele top in Bratislava van 16 september 2016.
   
• 9. 

  De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen en wereldwijd stabiliteit te bevorderen. De organisatie realiseert deze doelstelling door de inzet van politieke en militaire middelen. De NAVO bestaat uit 1 landen uit Europa en Noord-Amerika. Ieder lid van de NAVO draagt bij met mankracht, materieel en andere middelen.
   
• 10. 

  In 2017 besloten 22 EU-lidstaten nauwer te gaan samenwerken in een Europees Openbaar Ministerie (EOM). Het Europees Openbaar Ministerie is in de deelnemende lidstaten verantwoordelijk voor de bestrijding van fraude en corruptie met EU-gelden. Nederland koos er aanvankelijk voor om niet aan het EOM deel te nemen, maar besloot uiteindelijk toch aan te sluiten.
   
• 11. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 12. 

  Jean-Claude Juncker (1945) is the president of the European Commission. Juncker is a member of the Luxembourg party Christian Social People's Party (CVP), which is aligned with the European People's Party. Juncker server as prime minister of Luxembourg for nearly twenty years.
   
• 13. 

  Op 25 maart 1957 werd in Rome het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap ondertekend dat de basis vormde voor wat tegenwoordig de Europese Unie heet. Dit 'Verdrag van Rome' was een ambitieus plan van zes West-Europese landen die via toenemende economische samenwerking wilden voorkomen dat er voor de derde keer in Europa een verwoestende wereldoorlog zou uitbreken.
   
• 14. 

  De geschiedenis van de Europese verdragen begint bij de oprichting van de eerste "Gemeenschap", de Europese Gemeenschap voor kolen en staal (de EGKS). Tussen 1952 (EGKS) en 2007 ("Lissabon") zijn negentien verdragen gesloten tussen een steeds toenemend aantal lidstaten.