Weeklog: Ook de media zullen moeten wennen aan het einde van het marktdenken - Main contents

Een raar verhaal vond ik het, wat NRC deze week schreef over de mogelijke herverkiezing van Corbyn als partijleider van het Britse Labour. Die herverkiezing zou namelijk betekenen dat Labour de komende twintig jaar niet meer zou regeren. Pure tunnelvisie: kennelijk kunnen alleen partijen aan de macht komen die blijven geloven in de markt als oplossing voor alles. Als SP geloven we in de kracht van mensen. Als er honderdduizenden zijn die stemmen voor Corbyn en daarmee kiezen voor een einde aan het neoliberale denken dat Labour sinds Tony Blair kenmerkte, dan is dat geen ticket voor de oppositie, maar het begin van een nieuw tijdperk.

De herverkiezing van Jeremy Corbyn was overtuigend: bijna twee derde van de stemmen gingen zijn kant op. De vraag is wat alle Blair-gezinde parlementariërs van Labour, de zogeheten ‘Blairites’ nu gaan doen. Zij hadden immers Corbyn willen afzetten, omdat die te extreem en bovenal geen goede leider voor de partij zou zijn. Nu is het aantal leden van Labour juist door Corbyn enorm toegenomen en leiderschap is toch vooral de kracht om mensen te mobiliseren, het vermogen om mensen te inspireren en hoop te geven op verandering. Allemaal eigenschappen die Corbyn bezit, getuige de uitslag van de verkiezing.

Wat overblijft, is de vraag of Labour dan nog wel ooit zal kunnen regeren. De algemene teneur in de media is dat dit moeilijk, zo niet onmogelijk zal worden. De NRC trekt een parallel met de jaren ’80, toen Thatcher in het Verenigd Koninkrijk jarenlang aan de macht kon blijven. Pas toen Blair met zijn ‘New Labour’ het neoliberalisme omarmde, kwam Labour weer in de regering. Maar die parallel slaat nergens op: juist doordat we nu 30 jaar neoliberalisme hebben meegemaakt, weten we dat de markt allerminst de oplossing is voor alles. We weten en zien dat ongecontroleerde marktwerking de ongelijkheid in de samenleving blijft vergroten en dat het graaigedrag van de bankiers en de onverantwoorde speculatie, die leidden tot de financiële en economische crisis van de afgelopen jaren, een rechtstreeks gevolg waren van het steeds maar toegeven aan de markt. Ook hebben we de bureaucratie aan den lijve ondervonden die de privatisering van (en het daarmee onvermijdelijke toezicht op) publieke diensten met zich meebracht. We kennen de gevolgen van de afbraakpolitiek die hoort bij een ‘kleine overheid’ en ‘ruim baan voor de markt’.

Of het nu gaat om het onverwachte succes van Bernie Sanders in de VS, of van Jeremy Corbyn in het VK, of van het nationaal zorgfonds in Nederland, al die ontwikkelingen vertegenwoordigen dezelfde trend. Steeds meer mensen willen een ander beleid, met niet de markt maar de buurt en de zeggenschap van gewone mensen over hun leefomgeving als basis. De media moeten hier duidelijk nog aan wennen, wellicht omdat in ieder geval de commerciële media zelf ook slachtoffer zijn geworden van marktwerking. Het zal echter steeds moeilijker worden deze maatschappelijke ontwikkelingen te blijven ontkennen. Ik voorspel dan ook dat, als Corbyn doorpakt en de ontevreden ‘Blairites’ desnoods maar laat afscheiden, hij uiteindelijk als winnaar uit de strijd zal komen bij nationale verkiezingen. Hij voelt de maatschappelijke ontwikkeling beter aan dan sommige media.