Eerste stap naar bindend Europees pact voor democratie en rechtsstaat - Main contents

D66-fractievoorzitter Sophie in ’t Veld kan rekenen op brede steun voor haar initiatiefwetsvoorstel voor een bindend pact voor de bescherming van democratie, rechtsstaat en grondrechten in Europa. “De afgelopen maanden heb ik met alle fracties, van links tot rechts, hard gewerkt om tot een gezamenlijk voorstel te komen. Ik ben ontzettend trots dat dit gelukt is. Het respecteren en verdedigen van onze Europese waarden is essentieel voor onderling vertrouwen en stabiliteit in Europa”, aldus In ’t Veld. De Commissie Burgerlijke Vrijheden (LIBE) stemt vanavond over haar initiatiefwet.

Gelijke behandeling lidstaten

Twee jaar nadat In ’t Veld haar plan lanceerde is de eerste parlementaire stap gezet.  In ’t Veld: “De afgelopen tijd hebben we gezien dat het op de vingers tikken van lidstaten bij schending van rechtsbeginselen gedreven wordt door partijpolitieke overwegingen. Dat moet voorbij zijn, elk land moet dezelfde behandeling krijgen. We moeten niet meer reageren op incidenten maar structureel aandacht hebben voor de waarborging van de democratie, rechtstaat en grondrechten in alle lidstaten en de EU-instellingen.”

Jaarlijkse grondrechtencheck

Als een lidstaat systematisch en ernstig de grondrechten schendt kan nu alleen de ‘nucleaire’ artikel 7-procedure worden gestart waarbij het stemrecht van het land kan worden geschorst. Dat zal in de praktijk waarschijnlijk nooit gebeuren. Dit voorstel brengt een tussenstap aan en bundelt reeds bestaande monitormechanismen. Een onderdeel is de jaarlijkse democratie-rechtsstaat-grondrechtencheck voor alle lidstaten. Een panel van nationale en Europese onafhankelijke experts zal het rapport opstellen, en vervolgens zal het jaarlijks in een interparlementair debat tussen het Europees Parlement en nationale parlementen worden besproken.

“Toetreden tot de EU is een groot goed. Terecht worden kandidaat-landen onder een vergrootglas gelegd. Maar waarom dan wegkijken bij de situatie in landen die, soms al sinds de oprichting van de EU, lid zijn. Practice what you preach! Daarom stelt D66 een jaarlijkse cyclus voor waarbij lidstaten jaarlijks langs de meetlat gelegd worden op aspecten als onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, mediavrijheid of homorechten. Landen die de fout in dreigen te gaan kunnen worden gecorrigeerd, en hardleerse zondaars krijgen sancties opgelegd”, aldus In ’t Veld.

In de tweede plenaire vergadering in oktober zal het Parlement plenair debatteren en stemmen over het D66 initiatief wetsvoorstel. De Europese Commissie heeft daarna drie maanden de tijd om formeel te reageren op het voorstel.