Kunduz-akkoord schept onzekerheid - Main contents
De Kunduz-groep maakt verkeerde keuzen. Bezuinigen moet op een manier die nieuw perspectief biedt, lasten eerlijk verdeelt en de economie aanjaagt. Dat schrijf ik in een opiniestuk in de Volkskrant.
Hieronder het gehele opiniestuk, zoals verschenen in de Volkskrant van zaterdag 19 mei:
'Het Kunduz-akkoord is officieel niet openbaar, maar alle maatregelen zijn uitgelekt, dus tijd om er toch eens voor te gaan zitten. Je kunt bezuinigen op een manier die nieuw perspectief biedt, lasten eerlijk verdeelt en de economie aanjaagt, of op een omgekeerde manier. Ik loop de plannen langs en zal laten zien dat dit akkoord de verkeerde keuzen maakt en dat het eerste mogelijk is.
Veiligheid en onderwijs zijn een prioriteit. Dan is het geen goed idee twee jaar lang selectief de leraren en de politieagenten op de nullijn te zetten (zij maken het leeuwendeel uit van de groep waarop bezuinigd wordt). Ik heb als minister van Onderwijs met veel moeite jaarlijks een miljard vrijgemaakt om het beroep van leraar ten opzichte van het bedrijfsleven aantrekkelijker te maken en dat maakt dit akkoord ongedaan. Idem voor het zware beroep van politieagent. De coalitie investeert netto niet in onderwijs en innovatie terwijl daar de toekomst zou moeten liggen.
Het sterk verhogen van het eigen risico in de gezondheidszorg werpt een drempel op voor mensen die geen hoog inkomen hebben. Deze maatregelen verlagen niet de zorgkosten, ze verschuiven de lasten alleen van gezonden naar zieken.
Het grootste economische probleem in Nederland, vergeleken met buurlanden, is het gebrek aan consumentenvertrouwen. Dan is het onverstandig voor dik 4 miljard euro te 'bezuinigen' door de btw te verhogen. Men probeert dapper dit te verkopen als het 'luxetarief', maar weet zelf dat dat onzin is. Behalve etenswaren zitten alle dagelijkse boodschappen in het hoge btw-tarief: shampoo, tandpasta, bestek, kleren, maar ook meubels, de loodgieter, de garage. De maatregel raakt nauwelijks de sterke exportindustrieën, maar wel de detailhandel, de horeca, zzp'ers, het mkb, net de bedrijven die het het zwaarst hebben.
In een tijd dat mensen toch al vinden dat de overheid niet kan worden vertrouwd en door onzekerheid geen geld uitgeven, in een tijd dat de vakbeweging intern nog worstelt met de steun aan het AOW-akkoord, is het onverantwoord dat het AOW-akkoord - de handtekening van Minister Henk Kamp nog nat - wordt versnipperd. Het Kunduz-akkoord schept onzekerheid. Dit raakt mensen die plotseling te horen krijgen dat ze vlak voor hun pensioen bijstand moeten gaan trekken. Het extra geld voor mensen die na vijftig jaar zwaar beroep echt toe zijn aan pensioen is wegbezuinigd.
Voor progressief-linkse partijen is het vreemd akkoord te gaan met het niet terugdraaien van een aantal Rutte-maatregelen. Wie om het hardst protesteerde toen de cultuursubsidies met 200 miljoen werden gekort en dat aanduidde als 'typische PVV-rancune' zou niet akkoord moeten gaan met het volledig doorzetten van die korting. De btw-verhoging op de podiumkunsten wordt voor 48 miljoen teruggedraaid. Fijn voor Joop van den Ende, maar daar heeft de muziekschool niets aan. Ook verbazingwekkend dat de bezuinigingen op de kinderopvang integraal worden overgenomen. Er is geen budget vrijgemaakt om de bezuiniging op de sociale werkplaatsen terug te draaien. De bezuiniging op het persoonsgebonden budget waartegen men kortgeleden op het Malieveld protesteerde, gaat voor het grootste deel gewoon door.
De inkomenseffecten zijn nog niet bekend (kennelijk geen bezwaar om toch al akkoord te gaan!). Maar nu al is duidelijk dat bovenmodale tweeverdieners minder inleveren dan middeninkomens. Ook hier wordt getracht de werkelijkheid te verdoezelen, want in deze cijfers zit nog niet de in gang gezette bezuiniging op de kinderopvang of de forse ingreep in belasting op openbaar vervoer en ander woon-werkverkeer, die werkende mensen grote bedragen gaat kosten. Er komt in de belasting een kortstondige tijdelijke 'crisisheffing' voor hoge inkomens, maar de achteruitgang voor de middeninkomens is structureel, jaar op jaar. De inkomensverdeling wordt dus permanent schever.
De woningmarkt blijft op slot doordat men de minst verstandige combinatie van oplossingen heeft gekozen. Ook blijven we elk jaar miljarden uitgeven aan fiscale subsidie voor mensen die het niet nodig hebben: voor een hypotheek van een villa van 2 miljoen kan je alles over de top van je inkomen blijven aftrekken. Terwijl de huurders wel worden aangeslagen.
Het kan heel anders. Er lag een mooi amendement (nota bene van GroenLinks) om de bankenbelasting te verhogen. Dat amendement - opbrengst 400 miljoen - is nu afgeblazen. De aftopping van de aftrek van pensioenpremies, een permanente belastingschijf voor echt hoge inkomens, het geleidelijk aftoppen van de hypotheekrenteaftrek voor dure huizen, zorgkosten beperken door medisch specialisten in loondienst te nemen en geen winstuitkering uit ziekenhuizen te halen; met deze maatregelen maak je een sluitende begroting waarin alle bovengenoemde maatregelen kunnen worden vermeden.
Het is prima dat het kabinet namens de Kunduz-groep een brief naar Brussel heeft gestuurd (overigens heeft Frankrijk gewoon de oude begroting van Sarkozy gestuurd, en geen boete gekregen, dus de drukte was iets overdreven). De club van vijf wil de Kunduz-plannen nu doorzetten. Dan spreekt op 12 september de kiezer. Wij zullen de komende maanden duidelijk maken dat er wat te kiezen valt. Margareth Thatcher zei ooit: 'There is no alternative.' Maar dat is er wel. Er is een alternatief waarbij je de begroting op orde brengt maar tegelijk investeert in onderwijs en innovatie, lasten eerlijk verdeelt, en meedoet in een Europese groeiagenda. Daar gaan de verkiezingen straks over.'