Wilders naar Brussel, wat nu? - Main contents
Hans Wansink
Alle politieke partijen worstelen met de vraag hoe ze de PVV in Europa gaan aanpakken.
Maurice de Hond heeft een duidelijk antwoord op de vraag hoe de kiezers denken over de besluitvaardigheid van de coalitie inzake de crisisbestrijding. Hij peilde deze week de PVV op 27 zetels, waarmee de partij van Geert Wilders de grootste zou zijn. Het CDA scoort bij De Hond 26 zetels, een verlies van 15 ten opzichte van het aantal dat de christen-democraten nu in de Kamer innemen.
CrisisDe Partij van de Arbeid komt er bij De Hond niet veel beter af: met min 12 op 21 zetels. Met vijf zetels van de ChristenUnie blijft de coalitie steken op 51 van de 150 Kamerzetels. Dat is de laagste score die De Hond voor de regeringspartijen heeft gemeten sinds de verkiezingen van november 2006. Profiteren van de economische crisis, zoals in het najaar, doet de coalitie dus allang niet meer. Integendeel.
Spectaculair is de score van D66, die bij Maurice de Hond van 3 naar 19 zetels gaat. Daarmee laten de Democraten van Pechtold de VVD (van 22 naar 17 zetels) achter zich. GroenLinks staat op winst (van 7 naar 11) en de SP verliest (van 25 naar 18).
TNS NIPODe peilingen van De Hond worden aangevochten door andere onderzoekers. Daarom kan het geen kwaad ook de meting van TNS NIPO erbij te pakken. TNS NIPO rapporteert net als De Hond een spectaculaire stijging van D66. Opvallend is dat de regeringscoalitie het bij TNS NIPO iets beter doet: CDA 31, PvdA 27, CU 7 maakt samen 65 zetels. De SP, maar vooral de PVV doen het veel slechter vergeleken met De Hond: beide partijen scoren bij TNS NIPO 14 zetels.
Het verschil is voor een deel te verklaren uit het feit dat TNS NIPO zich baseert op de groep Nederlanders die verklaart ‘zeker wel’ te gaan stemmen. Dit zijn er in totaal maar zes van de tien. Wanneer de mensen worden meegerekend die niet zeker weten of ze gaan stemmen, maar wel een voorkeur hebben, stijgen zowel PVV als SP bij TNS NIPO naar 18 zetels. Het CDA en de ChristenUnie zouden dan respectievelijk 3 en 2 zetels lager scoren.
Weinig geduldUit beide peilingen blijkt dat de kiezers in elk geval weinig geduld hebben met het passieve gedrag van de coalitie inzake de bestrijding van de crisis. Dit wordt niet alleen de PvdA, maar ook het CDA, dat tot voor kort in de luwte zat, stevig aangerekend. Hoewel het crisisdebat in de Tweede Kamer in het teken stond van de strijd tussen fractievoorzitter Van Geel van het CDA en zijn collega Rutte van de VVD, overtuigde geen van beiden bij de kiezers.
Pechtold was in de ogen van de kiezer de winnaar van dit debat. De winst van de Democraten komt voor een groot deel van PvdA-kiezers. Terwijl de strategen van de PvdA vooral bezig waren een antwoord te vinden op de opkomst van de SP en op de populariteit van eerst Verdonk en later Wilders, verlaten de sociaal-liberale kiezers de partij via de achterdeur. Dit verlies wordt slechts gedeeltelijk gecompenseerd door de terugkeer van spijtoptanten van de PvdA die in 2006 op Marijnissen hebben gestemd.
Belangrijke graadmeterHoe interessant peilingen ook zijn, alleen echte verkiezingen laten zien hoe de politieke verhoudingen verschuiven.
Over drie maanden, op 4 juni, worden de verkiezingen voor het Europees Parlement gehouden. Anders dan u misschien zou denken, vormen deze verkiezingen een belangrijke graadmeter voor de overtuigingskracht van de politieke partijen op hun achterban.
Bij het referendum over de Europese Grondwet van 1 juni 2005 wees tweederde van de kiezers het grondwettelijk verdrag van de hand. In de Tweede Kamer waren evenwel alleen de SP, de ChristenUnie en de toenmalige eenmansfractie van Wilders tegen de Europese grondwet. De andere partijen, van VVD tot en met GroenLinks bleken veel enthousiaster over de Europese integratie dan de kiezers.
Als het gaat om de kloof tussen de kiezers en de politieke partijen, is ‘Europa’ een vergelijkbare steen des aanstoots als het integratievraagstuk . Dit geldt voor Nederland, maar ook voor andere West-Europese landen.
PopulistischDecennialang was het ‘politiek correct’ om te pleiten voor voor uitbreiding en versterking van de Europese Unie. Pas sinds het referendum van 2005 bleek ondubbelzinnig dat de kiezers daar heel anders over dachten. Populistische partijen die de kloof tussen de kiezers en de gevestigde orde willen exploiteren, zullen van de aversie tegen ‘Brussel’ gretig gebruik maken.
Zo gaat de PVV campagne voeren onder de leus ‘Voor Nederland’. Wie de kandidaten zijn, is nog onbekend. Maar de deelname van de PVV maakt de spoeling voor de andere partijen sowieso dunner. In het Europees parlement zijn 25 zetels voor Nederland te verdelen. Een zetel of twee, drie is voor de PVV zeker haalbaar; als we Maurice de Hond geloven misschien wel vijf.
Van BaalenDe VVD wapent zich tegen Wilders door de populaire buitenlandspecialist Hans van Baalen het veld in te sturen. Van Baalen is in staat om in de campagne een dominante rol te spelen en zo de schade voor de VVD te beperken.
Opmerkelijk is de gang van zaken bij de PvdA. Daar won de eurocorrecte Thijs Berman op het nippertje de slag om het lijsttrekkerschap van de eurokritische Jacques Monasch. Alle reden dus om een kritische geest op een verkiesbare plaats te zetten. In de persoon van René Cuperus is er bovendien een kandidaat beschikbaar die in 2005 tegen de Europese grondwet heeft gestemd.
Ruim baanMaar de kandidatencommissie gaf de voorkeur aan zittende Europarlementariërs en een nieuwkomer (in de persoon van Judith Merkies) die in dienst is van de afdeling agitatie & propaganda van de Europese Unie. Als de PvdA de PVV en de SP niet in de kaart wil spelen en de kansen op een goede uitslag wil maximaliseren, doet zij er goed aan op het congres van volgende week ruim baan te maken voor een kritische Europeaan.