Wit-Rusland weigert Nederlands echtpaar bezoek aan zieke moeder - Main contents

Eenmansprotest tegen KGB

door Charles Sanders

Opschudding en paniek voor de deur van de Wit-Russische ambassade aan de Haagse Anna Paulownastraat. De lang geleden tot Nederlander genaturaliseerde Valery Bondarenko houdt er een éénmansdemonstratie. Hij is in gesprek met de hem steunende parlementariër Hans van Baalen (VVD) als plotseling ambassadeur Elena Gritsenko met haar chauffeur naar buiten stapt.

De diplomate wil snel in haar dienst-Mercedes vertrekken, maar wordt aangesproken door Van Baalen. Hij overhandigt haar een brief en zegt: “Mevrouw de ambassadeur, als lid van de Tweede Kamer ben ik zeer bezorgd over de wijze waarop u de familie Bondarenko behandelt. Deze Nederlanders willen naar een ernstig ziek familielid en u weigert benodigde visa te verlenen. Volgens artikel 8 van het Europees Verdrag dient elk land de fundamentele rechten op ‘family life’ te respecteren!”

Valery Bondarenko houdt, om de woorden van Van Baalen kracht bij te zetten, zijn spandoek met de tekst ‘Stop chantage van Nederlandse burgers, president Loekasjenko’ omhoog. Hij gelooft niet dat de Wit-Russen zich snel laten vermurwen, zijn argwaan tegenover het bewind in Minsk is groot.

Poeslief

Maar mevrouw Gritsenko toont zich poeslief. Geschrokken van het protest, van de aanwezigheid van Hans van Baalen én van de camera van onze fotograaf. “Geloof me”, sust ze, “ik heb inmiddels contact met mijn regering en mijn ambtenaren. We doen er alles aan opdat de heer en mevrouw Bondarenko alsnog kunnen afreizen. Maar nu moet ik toch écht weg.”

De kleinschalige protestactie in Den Haag komt na een reportage in deze krant over Valery en Larissa Bondarenko. Het echtpaar ontvluchtte in 1989 de voormalige SovjetUnie en kreeg politiek asiel in ons land. Na artikelen in De Telegraaf én inspanningen van de politici Jan-Kees Wiebenga en Jessica Larive lieten de Sovjets hun dochtertje Olga, die ze uit woede over het vertrek van de Bondarenko’s als gijzelaar in Minsk vasthielden, ook naar Nederland gaan.

Recent, twintig jaar ná die gebeurtenissen, kwam de wraak van de KGB, zoals de Wit-Russische geheime dienst nog altijd heet. Larissa Bondarenko, die in de tussenliggende periode al twintig keer probleemloos naar Minsk afreisde, werd een visum geweigerd. Juist op het moment dat haar zieke moeder Lubov (80) op sterven ligt. Als ze met haar moeder belt, blijkt de telefoon getapt en hoort ze stemmen van KGB-agenten. “Smerige landverraadster…”

Ultieme wraak

“Het is hun ultieme wraak”, meent mevrouw Bondarenko, “ze willen een oude rekening vereffenen. We moeten opeens bewijzen géén Wit-Russen te zijn. Wat Minsk écht wil, is dat wij terugkeren in de communistische schoot, afzien van ons Nederlanderschap. Het bizarre is dat wij nooit de Wit-Russische nationaliteit hebben ‘genoten’. Want toen we destijds vluchtten, bestond de Sovjet-Unie nog en waren wij onderdanen van Moskou!”

Hans van Baalen is geschokt over de handelwijze van de Wit-Russische autoriteiten. “Stuiptrekkingen van de laatste dictatuur in Europa”, zegt hij. “En dat terwijl het land toenadering zoekt tot zowel de EU als het Rusland van Poetin. Tegen de zin van de Europese liberalen zijn er weer gesprekken met president Aleksandr Loekasjenko, een pure alleenheerser.”

Terwijl hij Valery Bondarenko bemoedigend op de rug klopt: “Ik zal er alles aan doen die gesprekken te beëindigen, mochten u en uw vrouw geen visa krijgen. Dat zou zeer negatieve gevolgen voor Minsk moeten hebben. Blijft Loekasjenko weigeren, leg ik contact met minister Maxime Verhagen (Buitenlandse Zaken) en de EU-instanties.”

Turkije

Valery Bondarenko is dankbaar voor de steun van de VVD. Ook hoogleraar internationaal strafrecht Geert-Jan Knoops heeft zich inmiddels achter hem en zijn vrouw geschaard. “Nu Wit-Rusland kennelijk geen oog heeft voor ‘family life’ moet Europa de contacten met dat land heroverwegen. Dit heeft men immers om vergelijkbare redenen ook gedaan ten aanzien van Turkije.”

De verzoenende woorden van ambassadeur Elena Gritsenko dat zij de Bondarenko’s én Hans van Baalen binnenkort uitnodigt en hard aan een oplossing werkt, zijn voor Valery bepaald geen geruststelling. “Ze handelen in strijd met hun eigen wetgeving, voor zover die al iets voorstelt.”

Hans van Baalen, die later dit jaar voor de VVD naar het Europees Parlement verkast: “De politieke top in Minsk mag nog steeds niet vrijuit door Europa reizen. Vanwege de onderdrukking die er in het land plaatsvindt. Dat steekt ze. Maar de Wit-Russen kunnen nu eindelijk eens hun menselijk gezicht tonen en deze Nederlanders in staat stellen hun zieke moeder c.q. schoonmoeder te bezoeken. Doen ze dat niet, dan mag dat wat mij betreft van alle daken in Den Haag én Brussel worden geschreeuwd.”

Als de in alle bescheidenheid demonstrerende Valery Bondarenko met Hans van Baalen (VVD) in gesprek is, duikt plotseling de WitRussische ambassadeur Elena Gritsenko op. Ze schudt iedereen poeslief de hand. Maar of er écht een oplossing komt...

foto: Jos van Leeuwen

Klik hier om een eerder artikel hierover uit De Telegraaf te downloaden

Klik hier voor de antwoorden van minister Verhagen op de schriftelijke vragen van Hans van Baalen over deze kwestie

Klik hier voor het verslag van de RAZEB, waarin minister Verhagen en staatssecretaris Timmermans ingaan op deze kwestie (pagina 4, 3e alinea)