Estonian presidency of the EU

Van 1 juli tot en met 31 december 2017 vervulde Estland¹ het voorzitterschap² van de Raad van de Europese Unie³. Estland was de opvolger van Malta⁴. Het was de eerste keer dat dit land het voorzitterschap bekleedde. Belangrijke prioriteiten voor Estland waren de interne markt en de digitale interne markt in het bijzonder, de energie-unie en de verdere integratie van Oost-Europese landen in de Europese Unie. Ook wilde Estland tijdens het voorzitterschap online oplossingen en informatievoorziening in het Europees beleid promoten.

Het thema van het Ests voorzitterschap was "Unity through Balance". Er was veel aandacht voor de relatie van de mens met de natuur en voor de uitdagingen en mogelijkheden die nieuwe technologieën met zich meebrengen.

Tijdens het voorzitterschap werkte Estland nauw samen met Bulgarije en Oostenrijk. De drie landen vormen het huidige trojka. Bulgarije⁵ nam het stokje over op 1 januari 2018.

Het overkoepelende doel van het Estse voorzitterschap was ervoor te zorgen dat de EU verenigd en slagvaardig bleef. Estland had de volgende vier prioriteiten voor het voorzitterschap vastgesteld:

• - 

  een open en innovatieve Europese economie
• - 

  een veilig Europa
• - 

  een digitaal Europa en een vrije informatiestroom
• - 

  een sociaal en duurzaam Europa

Verder wilde Estland het luisteren naar de standpunten van relevante belangengroepen beter inbedden in de praktijk van het Europese beleid maken. Elk initiatief moet ontworpen zijn om de levens van bedrijven en burgers te vergemakkelijken, en om bureaucratie te verminderen. Om dat te bereiken wilde het Estse voorzitterschap sterk inzetten op digitale oplossingen.

Een open en innovatieve Europese economie

Een open en innovatieve Europese economie betekent het ontwikkelen van een zakelijke omgeving, die kennisgebaseerde groei en concurrentievermogen ondersteunt. Om dit te bereiken ligt de focus op het beschermen en promoten van de vier vrijheden van de EU: vrij verkeer van goederen⁶, personen⁷, diensten⁸ en kapitaal⁹. Meer praktisch gezien richtte het voorzitterschap zich op:

• - 

  het ervoor zorgen dat het aanbieden van diensten en het starten van een bedrijf in de EU zo gemakkelijk mogelijk is
• - 

  nieuwe financieringsmogelijkheden voor bedrijven creëren en een stabiele banksector verzekeren
• - 

  het opzetten van een stabiele en goed functionerende elektriciteitsmarkt en het stimuleren van consumenten
• - 

  het waarborgen van eerlijke concurrentie door het voorkomen van belastingontduiking
• - 

  het bevorderen van handelsbesprekingen met derde landen

Europa moet profiteren van de voordelen van technologische innovatie. Centraal daarbij stonden:

• - 

  het ontwikkelen van transnationale elektronische diensten en e-commerce ten bate van consumenten, producenten en bedrijven
• - 

  het beschikbaar stellen van moderne en veilige elektronische communicaties in heel Europa
• - 

  het creëren van een gunstig klimaat voor het ontwikkelen van nieuwe diensten
• - 

  het verbeteren van transnationale digitale publieke diensten

Waar het de interne markt betrof dacht Estland in digitale oplossingen - het voorzitterschap organiseerde een speciale EU top over digitale innovatie. Zo wist Estland een akkoord te smeden over het makkelijker maken van het doen van online aankopen binnen de EU, wordt geo-blocking, het weren van klanten van buiten de landsgrenzen, aangepakt en zijn de rechten van consumenten bij online aankopen versterkt. Het voorzitterschap wist de rest van de EU te enthousiasmeren voor een vernieuwd en ambitieus actieplan voor betere e-dienstverlening van overheden die het leven van burgers en bedrijven moet vergemakkelijken.

Het voorzitterschap boekte ook succes bij het verder openen en integreren van de Europese markt voor elektriciteit, met daarbij ook de nodige aandacht voor duurzame energie.

De EU heeft vorderingen gemaakt bij de onderhandelingen over belangrijke handelsakkoorden, maar dat is ten eerste de verdienste van de Europese Commissie, die op dat terrein het meeste zeggenschap heeft.

Een veilig Europa

Alleen door samenwerken en het behouden van de eenheid op het wereldtoneel kan de EU haar burgers veilig houden en vrede, welvaart en stabiliteit promoten. Estland wilde dit bereiken door:

• - 

  de strijd tegen terrorisme en georganiseerde misdaad, de interne beveiliging en de bescherming van de externe grenzen versterken door samenwerking te verbeteren en hypermoderne informatiesystemen te gebruiken
• - 

  het werk voortzetten om de migratiecrisis aan te pakken en het hervormen van het Gemeenschappelijk Europees Asiel Systeem
• - 

  het ondersteunen en versterken van relaties met Oostelijke Partnerschappen
• - 

  een groei in defensie-uitgaven, het ontwikkelen van een Europese defensiesamenwerking en het EU-NAVO partnerschap

Met het afnemen van de aantallen migranten die naar Europa trokken werd de migratiecrisis minder urgent, maar bleef politiek beladen. De landen zijn het nog steeds oneens over het herverdelen van migranten. Wel zijn de standaarden voor opvang gelijk getrokken.

Het succes op het gebied van een veiliger Europa zat hem ook hier op het digitale vlak: het Europees agentschap voor IT op dit terrein is versterkt. Echter, er is geen overeenstemming bereikt over één Europees systeem voor visa- en reisinformatie.

Op het terrein van defensie is onder auspiciën van het Ests voorzitterschap de 'permanente structurele samenwerking' gestart, waarbij de lidstaten beter willen samenwerken bij de aankoop en ontwikkeling van defensiematerieel.

Een sociaal en duurzaam Europa

Een sociaal en duurzaam Europa stimuleert gelijke kansen op goed onderwijs, werk en toegang tot diensten. Een duurzaam Europa geeft om een schoner milieu en investeert hierin. Doelstellingen waren:

• - 

  het moderniseren van regels met het doel de arbeidsmobiliteit en vrij verkeer van personen te bevorderen
• - 

  het verzekeren van gelijke kansen op de arbeidsmarkt
• - 

  het veiligstellen van een duurzamere omgeving

Tijdens het Ests voorzitterschap werden twee mijlpalen bereikt: een akkoord in de Raad over de detacheringsrichtlijn (het principe van 'gelijk loon voor gelijk werk' binnen een lidstaat is leidend) en de lancering van de sociale pijler. De sociale pijler moest nog handen en voeten krijgen in de vorm van concrete initiatieven.

Op het terrein van milieubeleid wist het voorzitterschap overeenstemming te krijgen over herziening van het emissiehandelssysteem en strengere doelen voor recycling.

Overige resultaten

Het Ests voorzitterschap wist een akkoord te bewerkstelligen over emissietesten van auto's in de nasleep van dieselgate. Ook komen er er regels voor drones, en is het mandaat van het Europees Agentschap voor veiligheid van de luchtvaart bestendigt en versterkt.

Agenda overvleugeld?

Brexit was geen prioriteit van het Ests voorzitterschap, maar domineerde ook in de tweede helft van 2017 de agenda van de Europese Unie. Op de laatste EU-top van het jaar besloten de Europese regeringsleiders dat de onderhandelingen over de voorwaarden van het vertrek van het VK en over de relatie na vertrek uit de EU een volgende fase in konden gaan - maar dat ging vrijwel volledig langs het voorzitterschap heen; in dit dossier spelen de grote landen, Ierland, de Commissie en de voorzitter van de Europese Raad Tusk de hoofdrol.