Niet alleen de lasten maar ook de lusten - Main contents
Nederlanders moeten veel meer het gevoel krijgen dat het energieakkoord ook van hen is. Dat is nu niet het geval. Het huidige energieakkoord loopt deels tot 2020. Het is afgesloten met 40 organisaties, maar kan op weinig draagvlak rekenen onder de bevolking. Het CDA wil dan ook dat een nieuw akkoord zodanig wordt opgesteld, dat de bevolking niet alleen de lasten krijgt, maar ook de lusten. Plaatsing van windmolens bijvoorbeeld moet in overleg met de omwonenden, niet over hun rug zonder enige vorm van inspraak. Ook moeten direct omwonenden kunnen meeprofiteren van de windmolens in hun achtertuin. Het volgende kabinet moet zich dat tot doel stellen.
De plaatsing van windmolens verloopt momenteel niet zonder slag of stoot. Neem bijvoorbeeld de plaatsing van 45 windmolens in Drenthe, die tot veel commotie heeft geleid. Alternatieven worden niet serieus overwogen en inwoners krijgen niet de mogelijkheid mee te praten over wat er met hun gebied gebeurt. Een motie die oproept tot bezinning en het overwegen van alternatieven voor de windmolens in de Veenkoloniën, heeft minister Kamp naast zich neergelegd. In het energieakkoord staan mooie woorden over draagvlak en inspraak van burgers, maar in de praktijk komt hier dus bar weinig van terecht.
Lokale energiecoöperaties schieten als paddenstoelen uit de grond. Waren er in 2006 nog maar 12, inmiddels zijn er al ruim 300. Het afgelopen jaar groeide het aantal coöperaties met 20%, en de energieproductie van deze lokale initiatieven met 50%. Deze coöperaties krijgen echter niet de ruimte die ze nodig hebben. In bestemmingsplannen worden bijvoorbeeld zelden locaties voor hen aangewezen. De overheid schrijft wel de regels voor hoe deze burgerinitiatieven eruit moeten zien, maar biedt hen heel weinig ruimte.
Ik pleit voor meer ruimte voor deze coöperaties, dat is ook mogelijk. De Deense overheid bijvoorbeeld staat garant voor lokale coöperaties. Daardoor kunnen inwoners gemakkelijk een lening krijgen om een haalbaarheidsonderzoek te doen. Nederland loopt in dit opzicht mijlenver achter. Terwijl energiecoöperaties toch een cruciale rol spelen bij de overgang naar een duurzamere energievoorziening. Coöperaties dragen bij aan het behalen van de klimaatdoelstellingen, maar zorgen ook voor werkgelegenheid en het vitaal houden van dorpen en wijken.
Ook bij duurzame projecten die de overheid lanceert, is de rol van inwoners minimaal. Het is de overheid die bepaalt hoe en waar de energie moet worden opgewekt, zonder inspraak van inwoners. Dat stuit op verzet. Inwoners willen mee kunnen denken over hoe en waar de doelstellingen per provincie worden gerealiseerd. Het is een teken aan de wand dat op informatieavonden over de komst van windmolens in Drenthe de betrokken bestuurders zich maar mondjesmaat laten zien. Ook de uitspraak van de Drentse gedeputeerde Stelpstra dat er ‘niet altijd draagvlak hoeft te zijn’ bevestigt dit.
Een ander mooi Deens voorbeeld is de ‘Danish Promotion of Renewable Energy Act’. Deze act bevat verschillende waarborgen om de publieke acceptatie van duurzame energie te garanderen. Omwonenden hebben het recht schade in de vorm van waardeverlies van hun woning te claimen. Ook dienen ontwikkelaars van wind- of zonneparken ten minste 20% van het park aan omwonenden aan te bieden ter compensatie. Daarnaast hebben ontwikkelaars de plicht om per geproduceerde kWh een klein bedrag in een fonds te storten dat ten goede komt aan regionale ontwikkeling. Door de inwoners tegemoet te komen, ook in financieel opzicht, ontstaat een eerlijke verdeling van lusten en lasten.
Willen we de verduurzaming van onze energievoorziening tot een succes maken, dan kunnen we het ons niet langer veroorloven om inwoners langs de zijlijn te laten staan bij belangrijke beslissingen. Daarom heb ik afgelopen week tijdens het energiedebat opnieuw een motie ingediend, om alle vergunningen voor het windmolenpark in de Veenkoloniën in te trekken. Het kabinet moet gezamenlijk met de provincie, gemeenten en inwoners zoeken naar een nieuwe invulling van de duurzame energiedoelstelling in Drenthe. Helaas kan ook deze motie niet rekenen op de steun van de minister, dat betreur ik zeer. Want alle besluitvorming staat of valt met serieuze participatie, en waar nodig compensatie, van inwoners. Een eerlijke verdeling van lusten en lasten.
Agnes Mulder
CDA Tweede Kamerlid