Speech Algemene Beschouwingen 2015 - Main contents
In oktober 2014 werden de algemene beschouwingen voor 2015 uitgesproken. Hieronder mijn spreektekst.
De VVD die door de gemeente gesubsidieerde banen gaat herintroduceren. Die de marktwerking in de zorg vaarwel zegt. Die de parkeertarieven voor bewoners met een kwart verhoogt.
De SP die de erfpacht afschaft en daarbij nog een voorstel moet helpen uitwerken ,,om speculatie tegen te gaan". Die akkoord gaat met acht wethouders, waar ze eerder zeven al een teken van verspilling vonden.
Kiezers die op 19 maart op een van deze partijen hebben gestemd, zullen even in hun ogen moeten wrijven bij het lezen van het collegeakkoord dat de nieuwe coalitiepartijen, D66, VVD en SP, gisteren presenteerden. Zoveel is zeker: Amsterdam krijgt de merkwaardigste coalitie in jaren. Niet zozeer doordat de PvdA er nu eens niet in vertegenwoordigd is, maar door de politieke uitersten die in één college gaan samenwerken.
Bij de presentatie in de Openbare Scholengemeenschap Bijlmer hing gisteren een uitgelaten stemming. Kan pure opluchting zijn geweest: 85 dagen na de raadsverkiezingen is er dan eindelijk een college. Maar het leek erop dat de partijen werkelijk met behoud van goed humeur hadden onderhandeld. SP-raadslid Maureen van der Pligt en VVD-leider Eric van der Burg gaven elkaar na afloop een klapzoen - die hebben de laatste jaren over en weer vooral uppercuts uitgedeeld rond de zorgportefeuille die Van der Burg beheerde.
Van der Burg, die de afgelopen vier jaar een relatief bescheiden portefeuille had (personeel, zorg, sport), wordt in het nieuwe college een van de machtigste wethouders - hooguit geëvenaard door nieuwkomer Kajsa Ollongren (nu secretaris-generaal op Algemene Zaken) die D66 al in een vroeg stadium naar voren schoof als locoburgemeester en van wie wordt verwacht dat ze ook financiën krijgt.
Waardoor wordt Van der Burg zo machtig? Niet alleen doordat hij de zorgportefeuille behoudt, waarvoor het gemeentelijk budget zal verveelvoudigen na de decentralisatie van volgend jaar, maar ook doordat hij de financiële kant van het bouwbeleid naar zich toe heeft weten te trekken: ruimtelijke ordening, grondzaken en erfpacht. De SP-wethouder die verantwoordelijk wordt voor bouwen en wonen (de naam wordt in de loop van vandaag bekendgemaakt), zal voor de financiering van plannen dus altijd bij Van der Burg en bij Ollongren langs moeten. Dat is niet een te benijden positie.
De grote winnaar zit intussen in het midden. D66-leider Jan Paternotte haalde bijna alle punten uit zijn verkiezingsprogram binnen. Investeringen in het onderwijs - check. Opruimen laatste resten van het postcodebeleid bij schoolaanmelding - check. Erfpacht afgeschaft - check. Aflossen van stadsschulden - check. Extra geld voor cultuur - check. Minder sociale woningbouw, meer woningen voor de middeninkomens - check.
Er zijn op het eerste gezicht geen punten die D66 heeft ingeleverd. In de hectiek na de stukgelopen onderhandelingen met VVD en GroenLinks leek het erop dat Jan Paternotte het roer uit zijn handen liet glippen. Tegenstrijdige voorstellen en nieuwe adviseurs volgden elkaar eventjes in hoog tempo op. Maar hij heeft het roer daarna weer stevig in handen genomen. Er werd niet of nauwelijks gelekt tijdens de onderhandelingen met VVD en SP - een dure les uit de episode met GroenLinks - en zo konden ze in hoog tempo tot een akkoord komen.
Andere opvallende punten uit het akkoord zijn mogelijke uitbreiding van het metronetwerk en het nachtelijk openbaar vervoer. Het ov moet in 2026 uitstootvrij zijn. En er komt een energiefonds van 30 miljoen euro.
Als het waar is wat goed ingevoerde politieke beschouwers op het stadhuis zeggen, dat Jan Paternotte wordt opgelijnd voor een plek in het eerstvolgende kabinet waar D66 aan deelneemt, dan heeft hij gisteren een glansrijke sollicitatie afgerond.
Woningbouw
Het aantal sociale huurwoningen neemt af. Op dit moment zijn er zo;n 230.000 sociale huurwoningen, daar blijven er minstens 187.000 van over. De SP wilde eigenlijk helemaal niet tornen aan het huidige aantal. Maar dat wordt ook weer niet gehalveerd, zoals de VVD wilde. Per jaar komen er bovendien minimaal 500 woningen voor de sociale huursector bij. Daarom: toch vooral winst voor de SP.
Halve winst SP
Er komen meer woningen voor middeninkomens. Een vurige wens van D66 en de VVD, die vinden dat woningen in Amsterdam of te duur, of te goedkoop zijn, waardoor er een tekort is aan woningen voor middeninkomens. Daarom worden er de komende jaren vooral woningen met huren tussen de 700 en 1.000 euro bij gebouwd.
Iedereen was voor
Parkeren
De tarieven van parkeervergunningen worden verhoogd met maximaal 25 procent. In de plannen die D66 en GroenLinks samen hadden gemaakt, zouden de tarieven voor bewoners nog worden verdubbeld. Zo bezien heeft de VVD de schade weten te beperken, al geven de liberalen toe dat het wel een lastenverzwaring is die hun zwaar op de maag ligt.
Niemand was echt voor
Werk
De gemeente creëert gesubsidieerde banen. Mensen met een uitkering kunnen aan de slag bij bijvoorbeeld gemeente, cultuurinstellingen of scholen. Ze krijgen hiervoor minstens het minimumloon voor een periode van maximaal twee jaar. Die maximale termijn geldt niet voor mensen die zonder hulp niet aan een baan kunnen komen. Een overwinning voor de SP, die een soortgelijk voorstel in het verkiezingsprogramma deed.
Winst SP
De tegenprestatie voor het ontvangen van een uitkering wordt afgeschaft. Een maatregel tegen het zere been van de VVD, die expliciet in het verkiezingsprogramma had opgenomen dat ,,waar mogelijk" een tegenprestatie mag worden verwacht. De VVD wilde meer mensen aan het werk helpen met hetzelfde budget. Een zege voor de SP, die de ,,dwangarbeid" in ruil voor een uitkering wilde stoppen.
Winst SP
Veiligheid
De Top-600 wordt een Top-1000. De aanpak van veelvuldig opgepakte boefjes wordt uitgerold: punt voor de VVD, die in het verkiezingsprogramma zelfs een Top-1500 voorstelde. Cameratoezicht en preventief fouilleren blijven worden gebruikt, ook maatregelen die de VVD graag ziet. D66 is er kritisch over, de SP is erop tegen.
Winst VVD
Financiën
Schulden worden afgelost. Als de economische groei doorzet, wordt de schuld van de stad met een kwart miljoen euro verlaagd, onder meer door verkoop van gemeentelijk vastgoed. Zowel bij D66 als VVD stond de verkoop van bezittingen in het verkiezingsprogramma.
Winst VVD & D66
Zorg
Geen marktwerking meer in de zorg, maar bestuurlijke aanbesteding. Niet alleen traditionele, ook kleine aanbieders maken een kans, evenals buurtinitiatieven. Een punt dat rechtstreeks uit het programma van de SP komt, die vindt dat marktwerking is ,,doorgeslagen". Zorg wordt buurtgericht, verdeeld over 22 gebieden. Ook dat plan komt van de SP. Mantelzorg wordt extra ondersteund.
Winst SP
Erfpacht
Het uit 1896 stammende erfpachtstelsel wordt afgeschaft. Het stelsel met het periodiek door de gemeente bijgestelde tarief (de canon) wordt vervangen door een systeem waarbij de eigenaren ,,voor eeuwig" de erfpacht kunnen afkopen. De huiseigenaar kan daarmee profiteren van de waardestijging van de grond - een voordeel dat de liberalen hun wilden bezorgen. De SP was tegen afschaffing.
Winst D66 & VVD
Onderwijs
De komende vier jaar wordt er meer dan 150 miljoen gestoken in onderwijs. Er komt een beurs voor het bijscholen van leerkrachten, er wordt meer geïnvesteerd in schoolgebouwen en in het mbo. ,,Tot op de laatste euro uit het D66-programma", zei Jan Paternotte. De gemeente stopt met het hanteren van eigen kwaliteitsnormen voor scholen. Scholen krijgen ,,het vertrouwen terug".
Winst D66
Wethouders
D66 heeft vier flinke wethoudersposten binnengesleept: financiën, economische zaken, omderwijs en openbare ruimte & groen. Een andere belangrijke post, zorg & welzijn, gaat naar de VVD - dat blijft Eric van der Burg. De VVD krijgt ook verkeer. Werk & inkomen en wonen gaan naar de SP, die laatste in ruil voor afschaffing van de erfpacht. Acht in plaats van zeven wethouders is tegen de zin van de SP.
Winst D66
Reacties oppositie ;Vier jaar lang de SP pesten voor alles wat misgaat #zinin;
Officieel waren de reacties van de nieuwbakken oppositiepartijen PvdA en GroenLinks uitermate beleefd.
,,Ah, een wethouder duurzaamheid, da;s mooi", twitterde GroenLinks-leider Rutger Groot Wassink, die eigenhandig twee maanden geleden met D66 nog de groenst denkbare ,,hervormingsagenda" was overeengekomen, en een paar weken daarna opstapte toen hij vond dat de komst van de VVD de boel te zeer naar rechts trok. Toch feliciteerde hij de drie coalitiepartijen tot twee keer toe hartelijk op Twitter.
Ook de PvdA feliciteerde, vanaf de website, de drie partijen met hun akkoord. Fractievoorzitter Marjolein Moorman zag er ,,een aantal mooie dingen in".
Maar wie even wat langer op Twitter kijkt, ziet al meteen waar de pijlen van de oppositie op worden gericht: op de SP. Dezelfde Groot Wassink plaatste deze plaagtweet: ,,Vier jaar lang @peterkwint pesten voor alles wat er misgaat in Amsterdam! #zinin". Peter Kwint is een raadslid voor de SP.
En ook de PvdA-huisconsultant Erik van Bruggen lanceerde een reeks tweets richting SP, met daarin hoon over lastenverlichting, de afname van de sociale woningvoorraad en de achtste wethouder - allemaal punten die de SP pijn doen. ,,De PvdA is klaar voor de nieuwe oppositierol", staat op de website.