School ahoy! - Main contents

Vorige week was er in de kamer een rondetafelgesprek over Onderwijs2032, het door OCW ingezette traject van curriculumherziening dat slechts vrienden en vijanden kent. Een genuanceerde middenpositie lijkt steeds moeilijker in te nemen.

Nodig dus om vooral met de werkelijkheid van de klas in aanraking te blijven komen. Vorige week was ik op werkbezoek bij scholen van de Noorderbasis in Groningen. Allerlei onderwerpen kwamen langs: identiteit, ruimte voor leraren, de regiofunctie van speciaal onderwijs, maar ook aardbevingsschade en duurzaamheid van schoolgebouwen.

Een van de mensen die ik daar sprak gaf me een mooie metafoor mee die ik niet eerder had gehoord: de leraar is eigenlijk een kapitein en de leerlingen zijn de bemanning. Ze willen erop uit gaan, met z'n allen een boeiende reis tegemoet! Maar ze worden in de weg gezeten door toetsen, resultaten, regeldruk en de eenzijdigheid van cognitieve ontwikkeling. En dus blijft iedereen vastgeklonken aan dat ene anker dat men kent: de lesmethode. Daarin ruimte nemen en eigen keuzes maken is afgerekend worden. Afwijken van wat men gewend is, wordt vaak niet op prijs gesteld.

In de onderbouw is het spelelement nagenoeg verdwenen. Er heeft een verschoolsing plaatsgevonden. Kinderen in groep 2 leren stil zitten en aan een tafeltje werken. Voorbereiden op groep 3, heet dat. Dan wordt groep 3 voor veel kinderen iets om als een berg tegenop te zien, zeker - maar niet alleen - voor jongens. Stilzitten in een kring heet voorbereiden op groep 1. Ja, natuurlijk moeten ze orde en rust leren, maar staat de ontwikkeling van het jonge kind nog wel voorop? Wordt het belang van spel nog wel gezien? Of gaan we allemaal aan de peutertoets?

Creatief denken en onderzoekend leren worden door Onderwijs2032 gezien als 21e eeuwse vaardigheden. Ik denk eigenlijk dat dit hele basale (pre-20e eeuwse) vaardigheden zijn, die we onder druk van toetsen en resultaatgerichtheid eerder verwaarlozen dan stimuleren. En niet alleen bij de leerlingen, ook bij de leraren!

Wat nodig is, is dat we vertrouwen, tijd en ruimte geven aan de leraar en hem/haar stimuleren in de professionele ontwikkeling. Er is maar één kapitein op het schip en dat is de leraar. Samen op ontdekkingsreis in een goede mix van spel, interactie, instructie en autoriteit. Directief als het moet, creatief zodra het kan. Geef de leraar ruimte om alle kinderen met hun talenten tot bloei te laten komen. Van passend onderwijs naar gepassioneerd onderwijs. Als leraren met passie lesgeven dan is de kwaliteit van het onderwijs prima. En daarvoor hoeven we niet te wachten tot 2032. Dat kan ook al in 2017.