Ondersteuning fracties en leden

Politiek Den Haag bestaat uit veel meer dan de politieke partijen en de afzonderlijke politici. De Tweede Kamerfracties¹ en de individuele Tweede Kamerleden² worden bij het uitvoeren van hun werkzaamheden namelijk bijgestaan door een grote staf van ondersteunend personeel. Zij assisteren de Kamerleden en de Kamerfracties bij hun dagelijkse taken. Daarbij valt te denken aan het inhoudelijk voorbereiden van debatten, het afhandelen van de post en het beheren van de agenda.

Ook kunnen Tweede Kamerleden en -fracties steunen op de ambtelijke organisatie van de Tweede Kamer³. Daarbij valt onder andere te denken aan het Bureau Wetgeving, dat juridische bijstand verleent aan Kamerleden bij het opstellen van amendementen en aan de diverse Griffies commissies, die zowel Eerste als Tweede Kamerleden ondersteunen bij commissieactiviteiten.

Fracties in de Tweede Kamer hebben meestal personeel in dienst. Het personeel staat onder leiding van, en wordt aangestuurd door een ambtelijk secretaris. Daarnaast treedt de ambtelijk secretaris veelal op als adviseur van de fractieleden, is hij aanspreekpunt voor zowel Kamerleden als medewerkers en onderhoudt hij het contact met de Griffier van de Tweede Kamer⁴ en de ambtelijke organisatie van andere partijen in de Kamer.

De ambtelijk secretaris vormt dus de spil tussen de fractieleden en het ondersteunend personeel van de fractie.

Naast de ambtelijk secretaris worden de fracties en Kamerleden ondersteund door tal van andere medewerkers. Daarbij kan gedacht worden aan beleidsmedewerkers, die allerlei zaken uitzoeken en rapporten schrijven, secretaresses, campagnevoerders, voorlichters, social media-experts en chauffeurs.

Uiteraard hangt de omvang van het ondersteunend personeel veelal af van de grootte van de partij en, daarmee gepaard gaande, de beschikbare financiële middelen.

Kamerfracties en individuele Kamerleden kunnen ook aanspraak maken op de steun van de ambtelijke organisatie van de Kamer³ zelf. De ambtelijke organisatie van de Kamer ziet bijvoorbeeld toe op de verslaglegging van vergaderingen en de informatievoorziening voor Kamerleden: cruciale zaken voor het functioneren van fracties en Kamerleden.

Daarnaast kunnen Tweede Kamerleden bij de voorbereiding van initiatiefwetsvoorstellen ondersteuning krijgen van het Bureau Wetgeving. Dit bureau adviseert het Kamerlid en zorgt ervoor dat het Kamerlid gebruik kan maken van de diensten van externe deskundigen, van het ambtelijk apparaat van de Tweede Kamer zelf of van departementale ondersteuning. Ook verleent het Bureau Wetgeving juridische bijstand aan Kamerleden bij het opstellen van amendementen⁵.

Naast het Bureau Wetgeving zijn er nog diverse andere instanties die de Tweede Kamerleden ondersteunen bij hun werkzaamheden. De verschillende Griffies commissies organiseren en ondersteunen alle commissieactiviteiten, de Dienst Informatie en Archief voorziet iedereen die werkzaam is binnen de Kamer van de benodigde informatie en beheert het Centraal Archief en de Stafdienst Communicatie zorgt voor de communicatiestrategie binnen de Kamer.

Ook kan het Presidium⁶ van de Tweede Kamer externe deskundigen inschakelen om ervoor te zorgen dat Kamerleden goed kunnen functioneren. Zo stelde Tweede Kamervoorzitter⁷ Khadija Arib⁸ in januari 2017 een team van experts samen dat Tweede Kamerleden ging helpen met het beveiligen van hun socialmedia-accounts.

Tweede Kamerfracties krijgen sinds 1964 een financiële tegemoetkoming voor de meest noodzakelijke ondersteuning. Deze zogenoemde fractiebijstand bestaat uit een basisbedrag en een aanvullend bedrag, dat afhankelijk is van het aantal zetels dat de fractie heeft en het aantal volwaardige leden van de politieke partij.

De financiële bijstand is bedoeld om het functioneren van de groep of fractie te bevorderen door hen in staat te stellen de daarvoor noodzakelijke medewerkers te kunnen aanstellen.

Doordat de werkzaamheden in de Eerste Kamer, in vergelijking met de Tweede Kamer, veel beperkter zijn, hebben Eerste Kamerleden en -fracties vaak minder ondersteuning. Toch hebben ook sommige Eerste Kamerfracties een ambtelijk secretaris en enkele fractiemedewerkers in dienst. Voor deze ondersteuning worden geen financiële middelen ter beschikking gesteld. De kosten van de overkoepelende ambtelijke ondersteuning worden wel vergoed.

Ook in de Eerste Kamer wordt er inhoudelijke ondersteuning geboden aan Eerste Kamerleden en Kamercommissies. Deze inhoudelijke afdelingen, waaronder bijvoorbeeld het Centraal Informatiepunt valt, helpen bij de beleidsvorming, informatievoorziening, tekstverwerking en registratie, agendabeheer en archivering. Op die manier bewaken zij het constitutionele wetgevingsproces.

De Staten-Generaal waren, in de woorden van oud-griffier Wolter Koops⁹, 'een heel klein bedrijfje', maar in de loop van de eeuwen groeide het personeelsbestand enorm. In 1815 werden de Kamers slechts ondersteund door een handjevol personen. Dit aantal liep gestaag op: in 1965 telde het personeelsbestand al 85 man. In de jaren zeventig en tachtig nam het aantal explosief toe. Zeker door de introductie van de 'fractiemedewerker' in de jaren zestig groeide de omvang van het ondersteund personeel van enkele tientallen naar enkele honderden tot ongeveer duizend man tegenwoordig.

Meer over

• 1. 

  Een Tweede Kamerfractie is een organisatie van Tweede Kamerleden die deel uitmaken van dezelfde politieke partij en die zowel op hoofdlijnen als bij deelonderwerpen in de Tweede Kamer standpunten bepaalt. Daarnaast worden in een fractie onderling de werkzaamheden verdeeld. Een fractie staat onder leiding van een fractievoorzitter. Tweede Kamerfracties hebben personeel in dienst, zoals voorlichters en beleidsmedewerkers.
   
• 2. 

  De Tweede Kamer bestaat uit 150 parlementariërs: volksvertegenwoordigers die op basis van evenredige vertegenwoordiging voor een periode van in principe vier jaar worden gekozen via de kandidatenlijst van een politieke partij. Zij controleren de regering en treden op als medewetgevers.
   
• 3. 

  De Tweede Kamer kent feitelijk twee soorten organisaties: een politieke en een ambtelijke. De ambtelijke organisatie dient ter ondersteuning van de Tweede Kamerleden. Aan het hoofd van deze organisatie staat de griffier. Hij of zij zorgt onder meer voor verslaglegging, informatievoorziening, documentatie, archivering, beheer van het gebouw, personeelszaken en externe voorlichting.
   
• 4. 

  De hoogste ambtenaar bij de Tweede Kamer is de griffier. Hij of zij heeft de leiding over de organisatie van de Kamer. Sinds 1815 zijn er zeventien griffiers geweest in de Tweede Kamer. Na het vertrek van Simone Roos in 2022 was Geert Jan Hamilton interim-griffier. Op 19 december 2023 werd Peter Oskam zijn opvolger. De langstzittende was D. Veegens, die 34 jaar griffier was.
   
• 5. 

  De Tweede Kamer heeft sinds de Grondwetsherziening van 1848 het recht van amendement, dat wil zeggen de mogelijkheid wijzigingen (verbeteringen) aan te brengen in een voorliggend wetsvoorstel. Ieder Kamerlid heeft het recht amendementen in te dienen. Een amendement kan worden ingediend zodra een wetsvoorstel in handen van een commissie is gesteld tot aan het moment dat het voorstel wordt aangenomen of verworpen.
   
• 6. 

  Het Presidium is het dagelijkse bestuur van de Tweede Kamer. Het bestaat uit de Kamervoorzitter en de ondervoorzitters, die de Voorzitter kunnen vervangen. Het Presidium telt als regel tussen de zeven en negen leden, afkomstig uit de grotere fracties.
   
• 7. 

  De voorzitter leidt de vergadering van de Tweede Kamer. In het Reglement van Orde staat welke bevoegdheden van toepassing zijn. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter de Kamer naar buiten toe, bijvoorbeeld in contacten met buitenlandse parlementen. De voorzitter heeft een coördinerende rol tijdens de eerste fase van de kabinetsformatie.
   
• 8. 

  Khadija Arib (1960) was vanaf 19 mei 1998 tot 4 november 2022, met een onderbreking van 30 november 2006 tot 1 maart 2007, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Van 13 januari 2016 tot 7 april 2021 was zij voorzitter van de Tweede Kamer. Mevrouw Arib is van Marokkaanse afkomst en kwam op haar vijftiende naar Nederland. Zij was voor zij Kamerlid werd onder meer waarnemend hoofd en senior-beleidsmedewerker Maatschappelijke Opvang en Gezondheidszorg van de gemeente Amsterdam. In de Tweede Kamer hield zij zich bezig met gezondheidszorg, medisch-ethische vraagstukken, bestrijding van mensenhandel en zedenwetgeving. Zij was voorzitter van de algemene commissie voor Jeugdzorg en gedurende korte tijd van de tijdelijke commissie corona.
   
• 9. 

  Dertien jaar Griffier van de Tweede Kamer en in die functie de (ambtelijke) rechterhand van de sociaaldemocratische Kamervoorzitters Vondeling en Dolman. Daarvoor was hij al negentien jaar plaatsvervangend griffier (commies-griffier). Was zelf liberaal en onder meer medewerker van het wetenschappelijk bureau van de VVD en raadslid in Voorburg. Nauwgezet jurist, die sterk betrokken was bij een ingrijpende wijziging van het reglement van orde in 1980.