Wees wijs en verlicht de schulden van de Grieken - Main contents

In de Volkskrant staat een opinie van mij over hoe we de Griekse bevolking moeten helpen. We moeten een deel van de Griekse schulden kwijtschelden op voorwaarde dat ze de overheidsinstellingen hervormen. Alleen dan kan het land weer op eigen benen staan. Lees hieronder het hele stuk.

Griekenland zal op eigen kracht nooit van de explosieve schuldenberg afkomen, en alleen kwijtschelding kan verlossing brengen. Politici-schuldeisers, die tot nu toe iedere vorm van schuldverlichting verworpen hebben, moeten dat onder ogen zien. Tijd voor een realistisch en optimistisch verhaal over Griekenland.

Het IMF heeft schuldverlichting als breekpunt genoemd om betrokken te blijven in de onderhandelingen. Dat zet de schuldeisers, Nederland en Duitsland voorop, voor een keuze: of de harde lijn richting Griekenland wordt losgelaten, of het IMF springt van boord. En als er in de slepende Griekse schuldencrisis een keuze moet worden gemaakt, weet je een ding zeker: het blikje wordt vooruit getrapt. Dat bleek weer eind mei, toen er een overbruggingsafspraak op tafel kwam, die de heikele kwestie van schuldverlichting over de Duitse verkiezingen heen dreigde te tillen. Vandaag, 15 juni, wordt over die overbruggingsafspraak gesproken.

De schuldeisers kopen daarmee tijd, opnieuw. Voor de gewone Griek is het inmiddels al vele minuten over twaalf. Economische groei is er nauwelijks, banken en kapitaalmarkten liggen aan flarden, de werkloosheid is onverminderd hoog. De uitzichtloze situatie kan alleen worden doorbroken als politici-schuldeisers de moed hebben om met een nieuw verhaal te komen. Een realistisch en optimistisch verhaal, waarbij de kiezers niet voor dom worden gehouden maar zij de naakte waarheid krijgen. Hoe zou zo´n verhaal eruit zien?

Laten we beginnen met simpele Hollandse wijsheid die een ieder begrijpt: van een kale kip kun je niet plukken. We kunnen een bevolking niet blijven straffen voor de fouten van hun voormalige politiek leiders, en moeten Griekenland weer de kans geven hun eigen boontjes te doppen. Dat is beter voor de schuldenaars, maar ook voor de schuldeisers.

John Maynard Keynes zag dit punt, en pleitte in de jaren ´20 voor schuldvermindering voor nota bene Duitsland. Verwijzend naar het door de Grote Oorlog gehavende land, stelde hij dat er een groot verschil zit tussen het vaststellen van een schuldensom die weliswaar groot is, maar terug te betalen voor een land dat zich daartoe inspant, en het vaststellen van een bedrag dat nooit meer is terug te betalen. Het eerste kan precies de juiste prikkels geven, waardoor een land zichzelf erbovenop helpt. Het tweede - nog steeds in de woorden van Keynes - scalpeert een land levend, jaar na jaar.

Een tweede volkswijsheid die politici moeten durven te vertellen is: de kost gaat voor de baat uit. Ook dit leer de geschiedenis ons. Na de Tweede Wereldoorlog schoten de Amerikanen, misschien geïnspireerd door Keynes, het door oorlog beschadigde Europa te hulp met het Marshallplan.

Griekenland is door de financiële crisis als door een oorlog hevig beschadigd, en is een economie in wederopbouw. Na de oorlog was voor Nederland de wederopbouw een periode van hard werken en zuinig leven. Tegelijkertijd was er oog de grote noden bij sommige delen van de bevolking. Juist in die periode van wederopbouw voerde Willem Drees de AOW om de armoe onder ouderen het hoofd te bieden. Dat werd toen niet gezien als een onverantwoorde uitgaaf. Drees zou van de Europese schuldeisers die ruimte niet hebben gekregen.

Het derde element van een optimistisch verhaal voor Griekenland is: eerlijk duurt het langst. Politici-schuldeisers moeten durven toegeven dat ze Griekenland in de eerste plaats hebben “gered” om de belangen van hun eigen banken en pensioenfondsen te beschermen. Inmiddels hebben die instellingen droge voeten, terwijl Griekenland een schuldenberg van 180% van het BNP meezeult. Een gedeeltelijke kwijtschelding is op zijn plek, maar niet zonder daaraan harde voorwaarden te verbinden. Schuld kan alleen verlaagd worden wanneer Griekenland vrijgekomen middelen gebruikt voor positieve hervormingen van overheidsinstellingen, in de geest van Willem Drees. Ook dat is eerlijkheid.

Als Europese politici die lijn volgen, kan er weer hoop gloren voor de Grieken. Dat is uiteindelijk ook beter voor EU. Kijk alleen al naar de vluchtelingen die Griekenland nu te verwerken krijgt. Niemand is gebaat bij falende instituties en een kapotte economie in de Schengen-unie.

Keynes begreep dat een wrede schuldeiser in het eigen zwaard valt. Marshall begreep dat als je een noodlijdende bondgenoot te hulp schiet, de kost voor de baat uit gaat. En Drees begreep gezond financieel beleid en een sterke verzorgingsstaat hand en hand kunnen gaan. Vandaag is daarom de vraag voor deze generatie politici: hoe wilt u de geschiedenis in gaan?