Column: Veranderen om te behouden - Main contents
Tijdens een plechtige ceremonie in het Europees Parlement in Straatsburg hebben wij onlangs afscheid van genomen van Helmut Kohl, die in juni is overleden. De ene na de andere (al dan niet gewezen) wereldleider dankte Kohl voor zijn beslissende rol na de val van de Berlijnse Muur en haalden herinneringen op aan hun persoonlijke ontmoetingen met de “Reus uit het Rijnland”. Totdat de nieuwe Franse President het woord nam. De 39-jarige Macron gaf toe dat, daar waar anderen uit ervaring spraken, Kohl “voor zijn generatie al onderdeel van de Europese geschiedenis was”.
Met het heengaan van Helmut Kohl, en enkele dagen later Simone Veil, die de shoah overleefde en de eerste voorzitter van het rechtstreeks gekozen Europees Parlement werd, verdwijnt een generatie leiders die nog eigen herinneringen hebben aan de Tweede Wereldoorlog. Hun “dit nooit weer” was ooit de drijvende kracht achter het ontstaan van de Europese samenwerking. En met Macron, die elf was in 1989, treedt er zelfs een generatie aan die het in tweeën gedeelde Europa alleen nog maar uit de geschiedenisboeken kent.
Daarmee bevinden we ons op een tweesprong. En dat merk je in het publieke debat. Je hebt diegenen die de EU graag afschilderen als iets uit het verleden. Dat was nodig om ervoor te zorgen dat Frankrijk en Duitsland elkaar niet weer te lijf gingen, maar inmiddels hopeloos achterhaald. Een gevaarlijke strategie, waarbij de nadruk weer steeds meer komt te liggen op onze onderlinge verschillen en niet op wat ons bindt. Gevaarlijk ook omdat vrede en welvaart nooit vanzelfsprekend zijn.
Ook diegenen die de EU weliswaar verdedigen, maar niet in staat zijn haar aan te passen aan de noden van een nieuwe tijd, zullen de EU niet voorbereiden op de toekomst. “Business as usual” is de kroniek van een aangekondigde dood. We hebben anno 2017 een andere EU nodig dan in 1957. Destijds ging het om vrede tussen de aartsvijanden Frankrijk en Duitsland en het opbouwen van een economie - verworvenheden waar we nog steeds van profiteren. De grote uitdagingen van deze tijd komen echter van buiten: hoe maken we de wereldhandel eerlijker, wie staat er in voor onze veiligheid nu Amerika zich terugtrekt, hoe verdedigen we onze buitengrenzen en houden we draagvlak voor de opvang van echte vluchtelingen? Niet toevallig stond onze Europaconferentie dit jaar in het teken van veiligheid en defensie, een gebied waar Europa de komende jaren stappen zal moeten zetten.
De echte vraag is dus of wij met zijn allen in Europa ertoe in staat zijn om te veranderen nu de wereld om ons heen verandert, om het goede - het feit dat we samen sterker staan dan alleen - te behouden. Wat we niet willen, lijken we daarbij erg goed te weten. Maar wat willen we wel? En dan heel concreet. Daarover hoort de discussie te gaan, ook in onze partij. Veranderen om te behouden. Als er één partij is die beide kan dan is het de onze.