Drie stappen die handelsoorlog kunnen vermijden - Main contents

"Strijdplan Brussel ligt al klaar” kopte het NRC vanochtend. “Agrarische producten als strijdmiddel”, zo schreef het vakblad Boerderij. De retorische oorlogsmachine draait niet alleen in Europa op volle toeren. Ook aan de andere kant van de Atlantische oceaan zijn woorden als ‘vergelding’ en ‘winnen’ aan de orde van de dag. De Europese Unie en de Verenigde Staten dreigen verstrikt te raken in een handelsoorlog. Tegen elkaar. Europa moet nu alles op alles zetten om dit te voorkomen.

De uniforme tarieven tegen de import van staal (25%) en aluminium (10%) die de Amerikaanse president Trump vorige week aankondigde komen niet als een donderslag bij heldere hemel. Al tijdens zijn ‘America First’ campagne maakte Trump er geen geheim van dat hij niet zou aarzelen protectionistische maatregelen te nemen om de Amerikaanse economie en banen te ‘beschermen’. Dit taalgebruik bleek helaas de opmars naar de dreigende handelsoorlog waarin we ons vandaag bevinden. Alhoewel een direct salvo ons lange tijd bespaard leek te blijven moest ook Europa er vorige week aan geloven. Niet alleen door de aangekondigde tarieven op staal en aluminium, maar ook door directe dreigementen op Twitter waarin de Amerikaanse President ons waarschuwde voor extra tarieven op de import van Europese auto’s naar de VS. Je zou bijna vergeten dat China de grootste boosdoener is als het gaat om het dumpen van staal en andere producten op de wereldmarkt.

Ook Jean-Claude Juncker liet zich meeslepen in de krachttermen: 'we can do stupid too'. Maar hoewel daadkrachtige actie van Europa noodzakelijk is, moeten impulsieve en confronterende termen vermeden worden. We kunnen ons beter door Michelle Obama laten inspireren: ‘When they go low, we go high!’

Eurocommissaris voor internationale handel Cecilia Malmstrom moet intussen doorgaan met het initiatief voor eerlijke internationale handelsakkoorden en wereldwijde hoge standaarden. Zie bijvoorbeeld de akkoorden met Japan en Canada. Maar Europees handelsbeleid gaat verder dan het openen van markten. Veel EU-maatregelen beperken handelsstromen juist om mensenrechten in andere landen te beschermen. Zo worden de handel in conflictmineralen, marteltuig en technologieën die kunnen worden misbruikt voor spionage of hacking al aan banden gelegd. Nee, in plaats van ons te verlagen tot het niveau van Trump moeten we vast blijven houden aan onze liberale waardes en principes en altijd en overal het belang van samenwerking benadrukken.

De race om het instellen van tarieven is in de VS nog niet gelopen. Trump heeft eigenlijk slechts een besluit tot een besluit genomen en een groeiend aantal Republikeinen heeft zich inmiddels uitgesproken tegen het raken van (NAVO) bondgenoten, waaronder de EU. Tegelijkertijd buigt de Europese Commissie zich vandaag over een lijst Amerikaanse goederen waartegen de EU tarieven in zal stellen zodra Trump wel met een officieel besluit komt.

In plaats van ons op deze maatregelen blind te staren moeten we:

• - 

  Mét Amerika optrekken om de oneerlijke handelspraktijken van China - die juist wel leidden tot ongebalanceerde handelsstromen en de huidige staal- en aluminium overproductie -tegen te gaan. In december zetten Europa, de VS en Japan hiertoe al een eerste stap;

• - 

  alle juridische mogelijkheden binnen de Wereldhandelsorganisatie benutten;

• - 

  contact houden met het Amerikaanse bedrijfsleven en de Republikeinen in het Congres. Om ervoor te zorgen dat de tarieven tegen Europees staal en aluminium er niet komen en Europa de vandaag besproken tegenmaatregelen nooit hoeft te gebruiken;

Het instellen van tarieven tegen strategische Amerikaanse producten kan slechts een maatregel van laatste toevlucht zijn. We moeten te allen tijde voorkomen dat de westerse wereld in een golf van protectionisme beland, waardoor de geloofwaardige wereldwijde handelsregels waar ook Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog zo hard aan heeft meegebouwd steeds verder afbrokkelen. Juist op het moment dat China oprukt met een politieke economie die tegen de Westerse ingaat, moeten de VS en de EU elkaar vast houden in plaats van afstoten.