Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2017 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) - Main contents

Inhoudsopgave

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL 2

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING 3

• 1. 

  Leeswijzer 3

• 2. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties 4

  Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2017 (Eerste suppletoire begroting) 4

  Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2017 (Eerste suppletoire begroting) 6

• 3. 

  De beleidsartikelen 7

  Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en markten 7

  Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen 9

  Beleidsartikel 3 Een excellent ondernemingsklimaat 14

  Beleidsartikel 4 Een doelmatige en duurzame energievoorziening 19

  Beleidsartikel 5 Meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen 25

  Beleidsartikel 6 Concurrerende, duurzame, veilige agro-, visserij- en voedselketens 27

  Beleidsartikel 7 Groen onderwijs van hoge kwaliteit 34

  Beleidsartikel 8 Natuur en biodiversiteit 36

• 4. 

  De niet-beleidsartikelen 39

  Artikel 40 Apparaat 39

  Artikel 41 Nominaal en Onvoorzien 41

• 5. 

  De agentschappen 42

  Dienst ICT Uitvoering (DICTU) 42

  Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) 44

• 6. 

  Het Diergezondheidsfonds (DGF) 47

Memorie van toelichting

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2017 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. 

  de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken;

• 2. 

  de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie;

• 3. 

  de begrotingsstaat inzake het Diergezondheidsfonds.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Economische Zaken

H.G.J. Kamp

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING
• 1. 

  Leeswijzer

Opbouw 1e suppletoire begroting 2017

Deze 1e suppletoire begroting geeft een geactualiseerd beeld van de begrotingsuitvoering 2017. Onderdeel B, de begrotingstoelichting, is als volgt opgebouwd:

• 1. 

  Leeswijzer.
• 2. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties. De belangrijkste verplichtingenmutaties zijn toegelicht in de artikelen.
• 3. 

  De beleidsartikelen. Voor ieder beleidsartikel is de tabel “Budgettaire gevolgen van beleid” opgenomen. Hierin zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten weergegeven.
• 4. 

  De niet-beleidsartikelen. In de budgettaire tabellen zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten opgenomen.
• 5. 

  De agentschappen. In deze 1e suppletoire begroting zijn de aanpassingen in de agentschapsparagrafen van de Dienst ICT Uitvoering (DICTU) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) opgenomen.
• 6. 

  Het Diergezondheidsfonds (DGF).

Ondergrenzen toelichtingen

Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze eerste suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

• 2. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties

Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2017 (Eerste suppletoire begroting)

Bedragen x € 1.000

Invest-NL i.o.

Er is in 2017 € 5,5 mln aan de begroting toegevoegd voor de projectontwikkeling van Invest-NL. Daarnaast is € 4,5 mln beschikbaar gesteld voor de transitiekosten bij RVO.nl die samenhangen met de voorgenomen overheveling van regelingen van RVO.nl naar Invest-NL. Tot slot is als bijdrage in de opstartkosten van Invest-NL € 5 mln overgeheveld van de begroting van het Ministerie van Financiën naar de EZ-begroting.

Regionale knelpunten

Ter versterking van de regionale economische structuur in Nederland wordt een aantal projecten ondersteund, waaronder Internationaal Onderwijs, snel internet op scholen, Wageningen Campus en enkele Centers of Expertise (€ 15 mln op artikel 2). Voorts is € 5 mln beschikbaar gekomen ter aanvulling van het budget O&O Bodembeheer (artikel 4) naar aanleiding van een maatregelenpakket gericht op de na-ijlende effecten van de steenkoolwinning in Limburg.

Eindejaarsmarge leningen

De niet benutte middelen van het Toekomstfonds in 2016 worden conform de fondsconstructie toegevoegd aan het budget voor 2017. Het betreft voornamelijk begrotingsgeld voor de regelingen Dutch Venture Initiative, Seed-regeling, Innovatiekrediet, Fundamenteel en toegepast onderzoek en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen.

Aanpassing kasritme leningen

Betreft het doorschuiven van middelen naar latere jaren naar aanleiding van het aanpassen aan de actuele uitgavenverwachtingen met betrekking tot diverse instrumenten, waaronder Innovatiekrediet, Dutch Venture Initiative, Startups/MKB en Co-investment venture capital instrument/EIF. Tevens worden de in 2016 gerealiseerde lagere ontvangsten in het kader van het Innovatiekrediet gecompenseerd.

ETS-compensatie

De niet bestede middelen in 2016 worden toegevoegd aan het budget voor 2017.

Regeling sportaccommodaties

Bijdrage van VWS aan EZ voor het uitvoeren van de subsidieregeling Energiebesparende maatregelen en Duurzame energie in de sport over 2017.

Eindejaarsmarge meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen (NCG)

De niet benutte middelen van het meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen worden toegevoegd aan de begroting 2017. Het betreft de regelingen Verduurzaming (€ 57,4 mln) en Fonds achterstallig onderhoud (€ 9 mln) en inzet woningmarkt en het werkbudget van de NCG (€ 5,7 mln).

Aanpassing kasritme meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen (NCG)

Betreft het doorschuiven van middelen naar latere jaren naar aanleiding van het aanpassen aan de actuele uitgavenverwachtingen met betrekking tot diverse instrumenten, waaronder de instrumenten Verduurzaming (€ 55 mln) en fonds achterstallig onderhoud en inzet Woningmarkt (€ 5 mln).

Regeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij

Het bedrijfsleven draagt € 17 mln bij aan de Subsidieregeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij, ook wel Stoppersregeling genoemd. Deze € 17 mln is aangevuld met € 6 mln binnen de EZ begroting die reeds bij Nota van Wijziging hiertoe was gereserveerd.

Bijdrage VWS voor NVWA

Het budget voor de NVWA is verhoogd met de bijdrage van VWS voor de financiële dekking van het opdrachtenpakket NVWA met € 3,8 mln in 2017 en € 6,6 mln in 2018 (TK, 33 835, nr 33).

Agrarisch Natuur- en landschapsbeheer en het Subsidiestelsel Natuur en Landschap

Overheveling van het budget in het provinciefonds voor de uitvoering van het Agrarisch Natuur- en landschapsbeheer en het Subsidiestelsel Natuur en Landschap door de provincies.

Negatieve eindejaarsmarge apparaat

De overschrijding van € 8,9 mln op de apparaatsuitgaven in 2016 wordt in mindering gebracht op de begroting van 2017.

Eindejaarsmarge 2016

Deze mutatie betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2016 voor de programma-uitgaven van EZ.

Loon- en prijsbijstelling

Bij Voorjaarsnota 2017 is loon- en prijsbijstellingstranche 2017 uitgedeeld. De loonbijstelling betreft de vergoeding voor de stijging van de contractloonontwikkeling en de stijging van de sociale lasten en pensioenpremies voor de overheidswerkgevers. De prijsbijstelling betreft de verwerking van de stijging van de diverse prijsindexen.

Reservering middelen voor tegenvallers op de EZ-begroting

Reservering van € 7 mln op de EZ-begroting voor het opvangen van tegenvallers. Deze middelen worden bij ontwerpbegroting 2018 op de diverse artikelen ingezet voor problematiek.

Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2017 (Eerste suppletoire begroting)

Bedragen x € 1.000

Afrekening agentschap Telecom

De inkomsten hebben betrekking op de afrekening van het Agentschap Telecom over het tweede halfjaar van 2016.

Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM)

Van de NOM is € 2 mln dividend ontvangen voortvloeiend uit de vorig jaar gemaakte afspraken rond de aandelenverkoop NOM. Deze € 2 mln wordt via het Provinciefonds overgeheveld naar de Provincie Drenthe als aanvulling op de jaarlijkse subsidie voor het Ontwikkelbedrijf van de NOM.

Aardgasbaten

Het kabinet heeft op 18 april jl. de voorbereiding in gang gezet om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen ingaande het eerstvolgende gasjaar – dat gaat lopen vanaf 1 oktober 2017 – met 10 procent te verlagen. Hierdoor vallen de aardgasbaten lager uit dan bij de Miljoenennota 2017 werd verwacht.

Rijkscoördinatieregeling (RCR)

De uitgaven van projecten van de Rijkscoördinatieregeling worden door middel van exploitatie-overeenkomsten doorberekend aan initiatiefnemers van energieprojecten.

Onttrekking verliesdeclaraties garantieregeling aardwarmte

Naar verwachting bedraagt het uit te keren bedrag in 2017 aan verliesdeclaraties € 2,5 mln. Dit bedrag wordt onttrokken uit de begrotingsreserve aardwarmte.

Regeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij

Betreft de bijdrage van het bedrijfsleven aan de regeling bedrijfsbeëindiging van de melkveehouderij.

• 3. 

  De beleidsartikelen

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en markten

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de uitgaven

Opdrachten

Beleidsvoorbereiding en evaluaties Frequenties en Veiligheid

Deze bijstelling betreft met name een overdracht van budget aan het Agentschap Telecom ter dekking van de uitvoeringskosten van diverse projecten.

Toelichting op de ontvangsten

De ontvangsten hebben betrekking op de afrekening van het Agentschap Telecom over het tweede halfjaar van 2016, die in 2017 wordt ontvangen.

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

De verhoging van het verplichtingbudget met € 887,3 mln bestaat met name uit:

• - 

  Garanties MKB financiering (€ 751,6 mln). Van de garanties uit het Aanvullend Actieplan MKB-financiering wordt de niet benutte garantieruimte uit 2016 aan de begroting voor 2017 toegevoegd.

• - 

  Ruimtevaart (€ 98,0 mln). De mutatie betreft het naar voren halen van verplichtingenruimte in verband met het committeren van de inschrijvingen op de Ministerconferentie 2016.

• - 

  Invest-NL i.o. (€ 15 mln). Er is in 2017 € 5,5 mln aan de begroting toegevoegd voor de projectontwikkeling van Invest-NL. Tot het moment waarop Invest-NL daadwerkelijk is opgericht zullen de uitgaven hiervoor worden verricht via het Nederlands Investerings Agentschap (NIA) dat is ondergebracht bij RVO.nl. Daarnaast is in 2017 € 4,5 mln beschikbaar gesteld voor de transitiekosten bij RVO.nl die samenhangen met de voorgenomen overheveling van regelingen van RVO.nl naar Invest-NL. Tot slot is als bijdrage in de opstartkosten van Invest-NL € 5 mln overgeheveld van de begroting van het Ministerie van Financiën naar de EZ-begroting. De bijdrage van EZ (€ 5 mln) en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (€ 5 mln) in de opstartkosten staan voor 2018 geraamd.

• - 

  Regionale knelpunten (€ 15 mln) waarvan € 4,5 mln onder ‘subsidies overig’ en € 10,5 mln onder ‘Sterke Regio’s en Nota Ruimte’. Ter versterking van de regionale economische structuur in Nederland wordt een aantal projecten ondersteund, waaronder Internationaal Onderwijs, snel internet op scholen, Wageningen Campus en enkele Centers of Expertise.

Toelichting op de uitgaven

De verhoging van het kasbudget met € 34,3 mln bestaat met name uit:

• - 

  Invest-NL i.o. (€ 15 mln; zie toelichting onder verplichtingen).

• - 

  Regionale knelpunten (€ 15 mln; zie toelichting onder verplichtingen).

• - 

  Bijdrage RVO.nl (€ 9,7 mln). De verhoging van de bijdrage aan RVO.nl komt met name uit aanvullende opdrachten voor ICT-beleid

(€ 5,4 mln voor onder andere Ondernemersplein, Mijn overheid voor Ondernemers, Berichtenbox bedrijven, eIDAS knooppunt en programmabureau e-factureren), de provinciale bijdrage aan het Nederlands Investeringsagentschap (€ 0,9 mln) en de bijstelling van de HGIS-budgetten voor loon- en prijsbijstelling, voor de fiscalisering van lokale medewerkers, hogere pensioenlasten en de ongunstige euro-dollarkoers (€ 2,0 mln).

• - 

  MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT; -€ 2 mln). Dit betreft een overboeking van € 1,5 mln. naar het Provinciefonds ten behoeve van het deel van de MIT-regeling dat door de provincies wordt uitgevoerd. De overige € 0,5 mln betreft een overboeking naar de IPC-regeling. Hiermee wordt budget beschikbaar gesteld voor een regionale IPC-regeling die uitgevoerd wordt in samenwerking met de provincie Zuid-Holland en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Dit budget is beschikbaar gekomen door een beperkte onderuitputting in het regionale deel van de MIT-regeling in 2016 en gaat niet ten koste van de € 35 mln die EZ voor 2017 beschikbaar heeft gesteld.

Toelichting op de begrotingsreserves

Vooralsnog zijn er voor de begrotingsreserves van beleidsartikel 2 geen stortingen of onttrekkingen geraamd. Volledigheidshalve is aansluitend de stand van de reserves weergegeven.

Begrotingsreserve Borgstelling MKB-kredieten (BMKB)

Bedragen x € 1.000

Begrotingsreserve Groeifaciliteit

Bedragen x € 1.000

Begrotingsreserve Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

Bedragen x € 1.000

Begrotingsreserve Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering

Bedragen x € 1.000

Begrotingsreserve Garantie MKB-faciliteiten

Bedragen x € 1.000

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 3 Een excellent ondernemingsklimaat

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget is met € 178,5 mln verhoogd. De voornaamste oorzaken hiervoor zijn:

• - 

  Een verhoging van het verplichtingenbudget van € 132 mln als gevolg van het toevoegen aan de begroting 2017 van de niet benutte ruimte in het Toekomstfonds in 2016 en de ontvangstenmeevaller op de Seed-regeling in 2016, conform de afspraken die in het kader van het Toekomstfonds (100% eindejaarsmarge) zijn gemaakt. Het betreft de instrumenten Innovatiekrediet (€ 42,0 mln), Vroegefasefinanciering (3,1 mln), Seed-regeling (€ 5,9 mln), Onderzoek voor fundamenteel en toegepast onderzoek (€ 64,6 mln) en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (€ 27,7 mln). Tevens worden de in 2016 gerealiseerde lagere ontvangsten in het kader van het Innovatiekrediet gecompenseerd (-€ 11,6 mln).
• - 

  Daarnaast heeft de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport besloten om € 6 mln in 2017 beschikbaar te stellen voor een fonds dat investeringen kan doen in eHealth ondernemingen om impactvolle toepassingen op te schalen. In samenspraak met het Nederlands Investeringsagentschap (NIA) is besloten om hiervoor gebruik te maken van de Seed-regeling van het Ministerie van EZ. Bij Voorjaarsnota zijn de middelen (€ 6 mln) overgeboekt naar de begroting van EZ.
• - 

  Verder is er verplichtingenruimte van in totaal € 59,5 mln van latere jaren naar het jaar 2017 gehaald. De belangrijkste reden hiervoor is het uitwerken van de middelen beschikbaar gesteld voor startups en MKB (€ 23,8 mln) en het uitwerken van het Co-investment venture capital instrument/EIF (€ 31,8 mln). Tegelijkertijd is in het kader van het Innovatiekrediet een budget van € 14,2 mln doorgeschoven naar het jaar 2018 afgestemd op het gepubliceerde plafond van € 60 mln in 2017. Daarnaast is voor het instrument Vroegefasefinanciering een budget van € 4,9 mln doorgeschoven naar latere jaren, omdat de middelen voor leningen aan TO2 innovatieve starters (in totaal € 6 mln) worden gespreid over de jaren 2017-2021.

Door herschikkingen binnen het Toekomstfonds, zijn bij Voorjaarsnota de volgende nieuwe instrumenten gecreëerd binnen het Toekomstfonds:

• - 

  Co-investment venture capital instrument/EIF:

Om de toegang tot risicokapitaal voor snelgroeiende innovatieve ondernemingen te versterken, is in samenwerking met private investeerders en met inzet van EFSI-middelen dit instrument ontwikkeld. Het instrument is samen met het NIA en het EIF van een co-investment fonds van € 100 mln voor grotere risicokapitaal investeringen in Nederlandse ondernemingen. Het Ministerie van Economische Zaken en het EIF/EFSI leggen beide € 50 mln in (Zie TK, 22 112, nr. 2218).

• - 

  NL-Californie Duurzaam E-mobility fund

Op 9 januari 2017 heeft de Minister van Economische Zaken namens de Nederlandse overheid een samenwerking gesloten met de Staat Californië. Onderdeel hiervan is een Seed capital fonds voor smart mobility en E-mobility van € 20 mln met een bijdrage van € 10 mln van de Nederlandse overheid. Ondernemingen die in aanmerking komen, zullen zowel in Nederland als in Californië actief worden.

• - 

  Co-investeringsregeling voor start ups/MKB en startups in de agrifood en tuinbouw

Om de markt voor risicodragend kapitaal voor het MKB verder te versterken komt er binnen de bestaande Seed-regeling een co-investeringsfaciliteit van € 10 mln per jaar voor business angels. Verder is er eenmalig € 12 mln beschikbaar gesteld

voor twee specifieke Seed capital fondsen om startups in de agrifood en tuinbouw sector beter toegang te geven tot risicokapitaal.

• - 

  Haalbaarheidsstudies TO2 innovatieve starters

Voor de haalbaarheidsstudies voor TO2 innovatieve starters is uit de middelen voor fundamenteel en toegepast onderzoek in totaal

€ 4 mln budget toegevoegd voor de periode 2017-2021. Daarnaast is het bestaande instrument Vroegefasefinanciering met in totaal

€ 6 mln verhoogd in de periode 2017-2021 ten behoeven van de TO2 innovatieve starters. De dekking van beide verhogingen van gezamenlijk in totaal € 10 mln komt uit de middelen voor fundamenteel en toegepast onderzoek, zoals aangekondigd in de Kamerbrief van 8 juni 2015 (TK, 31 288, nr. 474).

Binnen het onderzoeksdeel van het Toekomstfonds zijn de middelen, beschikbaar gesteld voor de thema’s Smart Industry, Haalbaarheidsstudies en leningen Vroegefasefinanciering voor TO2 innovatieve starters en Onco Research overgeboekt naar het desbetreffende instrument binnen het fonds.

Voor de nieuwe regeling Smart Industry is in totaal € 15 mln beschikbaar gesteld. Deze regeling bestaat uit een lening-deel (uit het Toekomstfonds) en een subsidie-deel (afkomstig van het amendement Van Veen; TK, 34 300 XIII, nr. 86). Bij de middelen voor haalbaarheidsstudies en leningen Vroege fasefinanciering gaat het om TO2 innovatieve starters, die een subsidie kunnen krijgen voor een haalbaarheidsstudie (fase 1); en als vervolg daarop een lening kunnen krijgen voor een vroegefasetraject (fase 2). Hiervoor wordt in totaal

€ 10 mln uit het Onderzoeksdeel van het Toekomstfonds ingezet (zie TK, 31 288, nr. 474).

Met Onco Research wordt gekeken naar de ondersteuning van faciliteiten ter bevordering van technology transfer op gebied van oncologie. De verwachting is dat er dit jaar overeenstemming wordt bereikt over de ondersteuning van drie fondsen binnen het Onco Research initiatief. Met deze fondsen zal worden geïnvesteerd in intellectueel eigendom, marktgerichte technologische ontwikkeling in de vroege ontwikkelingsfase en start-ups en kleine bedrijven in de oncologiesector.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 75,4 mln verhoogd. De voornaamste oorzaken hiervoor zijn:

• - 

  Een verhoging van het leningenbudget in 2017 met € 117,8 mln als gevolg van het toevoegen van de niet benutte middelen van het Toekomstfonds in 2016 en de ontvangstenmeevaller op de Seed-regeling in 2016 conform de fondsconstructie. Het betreft begrotingsgeld voor de regelingen Dutch Venture Initiative, Seed-regeling, Innovatiekrediet, Vroegefasefinanciering, Fundamenteel en toegepast onderzoek en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen. Tevens worden de in 2016 gerealiseerde lagere ontvangsten in het kader van het Innovatiekrediet gecompenseerd.
• - 

  Daarnaast heeft de Minister van VWS besloten om € 6 mln in 2017 beschikbaar te stellen voor een fonds dat investeringen kan doen in eHealth ondernemingen om impactvolle toepassingen op te schalen (zie toelichting onder de verplichtingen).
• - 

  Ten slotte is een bedrag van € 48,4 mln doorgeschoven naar latere jaren naar aanleiding van het aanpassen aan de actuele uitgavenverwachtingen met betrekking tot diverse instrumenten, waaronder Innovatiekrediet, Vroegefasefinanciering, Seed-regeling, Dutch Venture Initiative, Startups/MKB en Co-investment venture capital instrument/EIF.

Toelichting op de ontvangsten

Van de NOM is in 2017 € 2 mln dividend ontvangen. Daarnaast zijn bij Voorjaarsnota 2017 de nog niet geraamde ontvangsten in de kader van DVI I (business angels) en DVI II meerjarig geraamd.

Toelichting ijklijn gasbaten

Het Toekomstfonds wordt mede gevoed met eventuele meevallers uit de aardgasbaten. Er is sprake van meevallers wanneer de gerealiseerde aardgasbaten in een bepaald jaar hoger zijn dan de aardgasbaten zoals die voor dat betreffende jaar geraamd zijn in de Miljoenennota 2015. Deze raming wordt herijkt als er beleidsmatige aanpassingen van de gasproductie plaatsvinden (TK, 34 000 XIII, nr. 5).

In de jaren 2015 en 2016 is de oorspronkelijke raming herijkt als gevolg van diverse beleidsmatige aanpassingen van de gasproductie. De relevante ijklijn die van invloed is voor de bepaling van de voeding van het Toekomstfonds is vastgelegd en toegelicht in de EZ-begroting 2017 (pagina 70).

Op 18 april jl. heeft het kabinet de voorbereiding in gang gezet om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen ingaande het eerstvolgende gasjaar – dat gaat lopen vanaf 1 oktober 2017 – met 10 procent te verlagen (TK, 33 529, nr. 331). Hierdoor vallen de aardgasbaten lager uit dan eerder bij de Miljoenennota 2017 werd verwacht. Deze beleidsmatige aanpassing van de gasproductie heeft effect op de ijklijn die van invloed is voor de bepaling van de voeding van het Toekomstfonds.

Naar aanleiding van de bovengenoemde wijziging bij Voorjaarsnota 2017 is er sprake van meevallers voor het Toekomstfonds wanneer de gerealiseerde gasbaten in een bepaald jaar hoger zijn dan de gasbaten zoals in onderstaande tabel is opgenomen (stand actuele ijklijn aardgasbaten Voorjaarsnota 2017).

Bedragen x € 1 mln

Deze actuele ijklijn wijkt af van de raming van de aardgasbaten op beleidsartikel 4 omdat voor het Toekomstfonds alleen de beleidsmatige aanpassingen van de gasproductie van toepassing zijn. Bij het vaststellen van de gasbatenraming op beleidsartikel 4 spelen onder andere de beursprijs van TTF-gas, de euro/dollar koers en de olieprijs een rol. Deze blijven bij de berekening van de ijklijn voor het Toekomstfonds buiten beschouwing.

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 4 Een doelmatige en duurzame energievoorziening

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

De hogere verplichtingenramingen zijn met name het gevolg van het in overeenstemming brengen van de voor de tenderregeling innovatie beschikbare verplichtingenbudgetten met de voor deze regeling beschikbare kasmiddelen. Tevens is voor 2017 verplichtingenbudget toegevoegd door de overheveling van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) van de middelen voor de subsidieregeling Energiebesparende maatregelen en Duurzame Energie in de sport.

Toelichting op de uitgaven

Subsidies

SDE+

De verlaging van de uitgaven is met name het gevolg van de openstelling van de regeling Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) waarvoor in 2017 € 77,8 mln nodig is. Daarnaast is voor de jaren 2017 en verder budget overgeboekt naar het agentschap RVO.nl ter dekking van uitvoeringskosten van de SDE+ en de ISDE. Het budget voor 2018 is met € 10 mln extra verlaagd ter dekking van de kosten die in 2018 gemoeid zijn met de uitvoering van het Energieakkoord.

Investering Subsidie Duurzame Energie (ISDE)

Voor een toelichting wordt verwezen naar het daarover gestelde bij de SDE+.

Compensatie Energie-intensieve bedrijven (ETS)

De in 2016 onbestede begrotingsmiddelen zijn op basis van afspraken met het Ministerie van Financiën toegevoegd aan het voor 2017 beschikbare budget.

Regeling Sportaccommodaties

Het Ministerie van VWS hevelt de voor de subsidieregeling Energiebesparende maatregelen en Duurzame Energie in de sport benodigde middelen over naar het Ministerie van EZ.

Garanties

Ter dekking van de verwachte verliesdeclaraties op basis van de garantieregeling aardwarmte wordt het budget opgehoogd met € 2,5 mln. Dit bedrag wordt onttrokken aan de middelen van de begrotingsreserve aardwarmte (zie hieronder).

Opdrachten

O&O Bodembeheer

Ten behoeve van de financiering van het met de regio overeengekomen maatregelenpakket naar aanleiding van de na-ijlende effecten van de steenkolenwinning in Limburg wordt het budget opgehoogd (zie brief van 15 december 2016; TK, 32 849, nr. 97).

Onderzoek en opdrachten

Voor uitgaven op het gebied van projecten op grond van de Rijkscoördinatieregeling (RCR) wordt het budget vanaf 2017 met € 2 mln opgehoogd. Het budget voor planschade-uitkeringen wordt (eveneens vanaf 2017) met € 1 mln opgehoogd. Omdat deze uitgaven verhaald worden op initiatiefnemers van energieprojecten, vindt een evengrote verhoging van de ontvangsten plaats.

Bijdragen aan agentschappen

Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland

Ten behoeve van de uitvoeringskosten van de SDE+, ISDE, Hernieuwbare Energie Regeling en het loket Mijnbouwschade wordt het uitvoeringsbudget vanaf 2017 structureel opgehoogd. Daarnaast wordt het budget 2017 verhoogd voor de uitvoeringskosten van de subsidieregeling Energiebesparende maatregelen en Duurzame Energie. Dit laatste budget wordt overgeheveld vanuit de begroting van het Ministerie van VWS.

Toelichting op de ontvangsten

Aardgasbaten

Het kabinet heeft op 18 april jl. de voorbereiding in gang gezet om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen met ingang van het eerstvolgende gasjaar – dat gaat lopen vanaf 1 oktober 2017 – met 10 procent te verlagen (TK, 33 529, nr. 331). Hierdoor vallen de aardgasbaten lager uit dan bij de Miljoenennota 2017 werd verwacht. In de Miljoenennota 2017 werd gerekend met een TTF-gasprijs van circa € 0,17 per m³. Op basis van de huidige prijsontwikkeling wordt rekening gehouden met een lichte daling van de gasprijs (€ 0,16 per m³). Het effect hiervan op de aardgasbaten is zeer beperkt.

Toelichting op de begrotingsreserves

Begrotingsreserve Aardwarmte

Bedragen x € 1.000

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. De uit te betalen verliesdeclaraties worden onttrokken aan de reserve.

Begrotingsreserve Duurzame energie

Bedragen x € 1.000

De begrotingsreserve voor duurzame energie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de MEP, de SDE, de SDE+ of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie. In 2017 zal naar verwachting zo’n € 309 mln onbenutte (kas)middelen in de begrotingsreserve gestort worden. De verwachte onttrekking van € 77 mln betreft de tranche 2017 van de tijdelijke onttrekking aan de begrotingsreserve die bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2015 aan de orde is geweest (zie hiervoor onder meer het antwoord op vraag 5 en 6 in TK, 34 210 XIII, nr. 4, blz. 5 – 7).

Begrotingsreserve ECN verstrekte leningen

Bedragen x € 1.000

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie ECN/NRG zullen worden aangesproken als ECN – al dan niet tijdelijk – (gedeeltelijk) niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 5 Meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

Voor een toelichting op de verplichtingen wordt verwezen naar de toelichting op de uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Subsidies

Verduurzamingsopgave uit aardgasbaten

De verhoging van de uitgaven wordt met name veroorzaakt doordat de niet benutte middelen in 2016 worden toegevoegd aan het budget voor 2017 (€ 57,4 mln). Daarnaast worden door middel van een herschikking van het kasritme de begrotingsstanden in overeenstemming gebracht met het te verwachten uitgavenpatroon.

Verduurzamingsopgave overig (kaderrelevante uitgaven)

De in 2016 niet benutte € 18,5 mln ten behoeve van het verduurzamen van woningen bij versterking zal bij ontwerpbegroting 2018 weer toegevoegd worden op basis van het te verwachten uitgavenpatroon in de komende jaren.

Instrumentarium woningmarkt

De verhoging van de uitgaven wordt met name veroorzaakt doordat de niet benutte middelen in 2016 worden toegevoegd aan het budget voor 2017 (€ 9,0 mln). Daarnaast worden door middel van een herschikking van het kasritme de begrotingsstanden in overeenstemming gebracht met het te verwachten uitgavenpatroon.

Scholenprogramma (kaderrelevante uitgaven)

Als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld moeten scholen aardbevingsbestendig gemaakt worden. Daarnaast is het gewenst dat in combinatie met dit aardbevingsbestendig maken tevens maatregelen genomen worden die bijdragen aan de toekomstbestendigheid van de onderwijshuisvesting in de regio. Er is een scholenprogramma gaswinningsgebied opgezet dat zich richt op het binnen vijf jaar aardbevings- en toekomstbestendig maken van 101 schoolgebouwen in de deelnemende 9 gemeenten in de provincie Groningen die te kampen hebben met de gevolgen van door gaswinning geïnduceerde aardbevingen.

In het kader hiervan is € 3 mln (de meerjarige vertaling van de bijdrage van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het scholenprogramma) overgemaakt naar het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties om opgenomen te worden in het Gemeentefonds. Deze middelen komen via deze weg als decentrale uitkering beschikbaar aan de in het scholenprogramma deelnemende gemeenten.   

Opdrachten

Werkbudget

Aan het werkbudget worden de in 2016 niet bestede middelen toegevoegd aan het budget 2017.

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 6 Concurrerende, duurzame, veilige agro-, visserij- en voedselketens

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen worden met € 23,7 mln verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door de toevoeging van middelen van het bedrijfsleven aan de Subsidieregeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij.

Toelichting op de uitgaven

Subsides

Bedrijfsbeëindiging melkveehouderij

Het bedrijfsleven draagt conform afspraken bij aan de Subsidieregeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij (ook wel “Stoppersregeling” genoemd). Totaal is oorspronkelijk voor deze subsidieregeling € 50 mln aan uitgaven geraamd. Zie ook brief aan de Tweede Kamer

(TK, 34 532, nr. 45). Omdat hier ook Europese middelen bij betrokken zijn, zijn niet alle uitgaven op de EZ begroting zichtbaar.

Een eerste bijdrage van het bedrijfsleven van € 17 mln is als ontvangst geboekt waarmee ook uitgaven worden gedaan. Deze € 17 mln is aangevuld met € 6 mln binnen de EZ begroting die reeds bij Nota van Wijziging (TK, 34 532, nr. 85) hiertoe was gereserveerd (totaal

€ 23 mln).

Maatregelen fosfaatreductiepakket

Van de € 7 mln die bij Nota van Wijziging was gereserveerd, wordt € 6 mln overgeheveld naar de Subsidieregeling bedrijfsbeëindiging en

€ 1 mln wordt overgeheveld Opdrachten/Duurzame Veehouderij. Deze € 1 mln wordt ingezet ten behoeve van uitvoeringskosten van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) voor het Actieplan vitalisering varkenshouderij als tegemoetkoming voor de bijdrage die de varkenshouderij levert aan het Fosfaatreductiepakket.

Opdrachten

Voedselagenda

• - 

  Van het beschikbare budget voor de Voedselagenda (€ 20 mln) wordt totaal € 12,5 mln overgeheveld naar andere begrotingsonderdelen. Het gaat om de volgende begrotingsoverhevelingen:X€ 4,6 mln voor de subsidieregeling "Duurzaam door/jong leren eten" door RVO.nl via het betreffende subsidie instrument "educatie" op artikel 7 (Groen onderwijs van hoge kwaliteit).
• - 

  € 1,3 mln voor het project "Data en ICT-gedreven technologie voor een duurzaam voedselsysteem". Dit project wordt uitgevoerd binnen programmering Wageningen Research en de topsectoren Agri&Food (A&F) en Tuinbouw&Uitgangsmaterialen (T&U).
• - 

  € 1,35 mln voor het project "Bestuivers en Groene gewasbescherming" dat wordt uitgevoerd binnen de programmering van Wageningen Research.
• - 

  In 2017 wordt € 1,05 mln aangewend ten behoeve van het project nieuwe eiwitten dat wordt uitgevoerd binnen de programmering van Wageningen Research en Topsector A&F.
• - 

  € 1,55 mln voor de doorontwikkeling van de aardappelveredelingstechniek dat wordt uitgevoerd binnen de programmering van Wageningen Research en topsectoren A&F en T&U.
• - 

  Een meerjarige overboeking van € 0,9 mln naar VWS ten behoeve van het project "Gezonde School".
• - 

  € 1,5 mln voor diverse projecten, zoals onderzoek uitgangsmaterialen topsector tuinbouw en transparantie in de voedselketen.

Kennisontwikkeling agrarische innovatie

Bij het onderdeel kennisontwikkeling worden onder meer voor de volgende projecten voor in totaal € 6,5 mln van de Voedselagenda uitgevoerd: project Data en ICT gedreven technologie voor een duurzaam voedselsysteem voor € 1,3 mln, bestuivers en groene gewasbescherming voor € 1,35 mln, nieuwe eiwitten voor € 1,05 mln, benutting topsector tuinbouw voor € 0,7 mln en doorontwikkeling van veredelingstechniek aardappelen voor € 1,55 mln.

Bijdrage aan agentschappen

Het budget voor de NVWA is verhoogd met de bijdrage van VWS voor de financiële dekking van de NVWA met € 3,8 mln in 2017 en € 6,6 mln in 2018 (TK, 33 835, nr 33). Daarnaast is een vrijgevallen budget van € 8 mln voor een NVWA opdracht 2017 overgeheveld naar het agentschapsbudget voor RVO.nl ter dekking van meerwerkopdrachten en het op orde brengen van het RVO.nl budget.

Het RVO.nl budget is verhoogd om het in overeenstemming te brengen met de opdracht voor 2017 en voorzien meerwerk voor onder andere het fosfaatdossier. De dekking komt met name uit het NVWA-budget (zie hierboven) en uit een verschuiving vanuit het RVO.nl budget op artikel 8 (Natuur en biodiversiteit).

Toelichting op de ontvangsten

Zie toelichting op de uitgaven. Het betreft hier met name de bijdrage (€ 17 mln) van het bedrijfsleven aan Subsidieregeling bedrijfsbeëindiging melkveehouderij.

Toelichting op de begrotingsreserves

Begrotingsreserve Visserij

Bedragen x € 1.000

Begrotingsreserve Landbouw

Bedragen x € 1.000

De onttrekking wordt gedaan om uitgaven voor verplichtingen die eerder zijn aangegaan, te kunnen doen. De grootste posten zijn uitgaven voor het landelijk meetnet mestbeleid en voor het aanhouden van een crisisorganisatie bij de Gezondheidsdienst voor Dieren, waardoor gekwalificeerd personeel aanwezig is bij verdenkingen van dierziekten.

Begrotingsreserve Borgstellingsfaciliteit

Bedragen x € 1.000

De onttrekking wordt gedaan voor de geraamde verliesdeclaraties.

Begrotingsreserve apurement

Bedragen x € 1.000

De op de begroting gereserveerde middelen voor de regeling apurement (voor eventuele correcties en boetes die worden opgelegd door de Europese Commissie) worden naar beneden bijgesteld, omdat de reserve naar huidige inzichten toereikend is.

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 7 Groen onderwijs van hoge kwaliteit

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen

De verhoging van de verplichtingen hangt grotendeels samen met de uitgavenmutaties.

Toelichting op de uitgaven

Bekostiging

Vanuit het onderdeel “bekostiging” wordt de bijdrage van € 1,8 mln voor de uitvoering van de wettelijke taken SBB (Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) overgeheveld via de begroting van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Subsidies

Vanuit artikel 6 onderdeel “Voedselagenda” wordt een bijdrage van € 4,6 mln voor het project “Duurzaam door/Jong leren eten” naar het onderdeel “subsidies” op artikel 7 overgeheveld. Dit deel van het programmabudget van de Voedselagenda wordt in 2017 besteed via het uitvoerend agentschap RVO.nl.

Toelichting op de begrotingsreserve schatkistbankieren

Bedragen x € 1.000

Budgettaire gevolgen van beleid,

Beleidsartikel 8 Natuur en biodiversiteit

(Eerste suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)