‘Economische schroothoop in de maak’ - Main contents

Trump Internationale Handel trans-Atlantische relatie Handelsoorlog Niemand snapt wat Trump ermee wil bereiken. Toch zijn Amerikaanse staalheffingen een feit. Kan de EU haar eenheid bewaren? Op de onderhandeltafel lag, figuurlijk gesproken , al maanden een pistool. Dat van de Amerikaanse president Donald Trump, die importheffingen op Europees staal en aluminium wil invoeren. Zijn confrontatiepolitiek ontaardde in een, zoals Brussel het noemt, ‘koude handelsoorlog’. Telkens als Trump een deadline met een maand uitstelde, mocht de EU even naar adem happen. Deze donderdag verstreek echter de laatste deadline en is de handelsoorlog nabij. Trump kondigde importtarieven af op Europees staal (25 procent) en aluminium (10 procent). De EU slaat terug met importheffingen op Amerikaanse producten, variërend van spijkerbroeken tot motorfietsen, die de VS pijn doen tegen dezelfde prijs - 6,4 miljard euro. Overigens is de EU pas in 2021 op dezelfde ‘oorlogssterkte’ omdat ze de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) volgt over fasering. Dat betekent nu tegenmaatregelen ter waarde van 2,8 miljard euro; in 2021 volgt de resterende 3,6 miljard. Politieke schade Niemand ontkent dat er een probleem is op de internationale staalmarkt, en dat met name China die markt verstikt met overproductie. Aan kiezers in de industriële ‘rust belt’, met zijn gesloten fabrieken en werkloosheid, beloofde Trump de balans te herstellen. Maar dat hij nu Europese bedrijven laat bloeden, wordt onbegrijpelijk gevonden. Economisch is de schade te overzien: 6,4 miljard is „slechts” 0,5 procent van EU’s totale export naar de VS, klinkt het in Brussel. Maar de politieke schade van het conflict is veel groter, zegt Janis Emmanouilidis van de Brusselse denktank European Policy Centre. Hij noemt dit „de ultieme testcase” voor de EU. „Hoe kan Europa voorkomen dat de ontregelende Trump een transatlantische breuk veroorzaakt die niet meer te lijmen is? En, nog belangrijker: blijft Europa verenigd in het conflict?” Op de escalatieladder gaat het steil omhoog, zegt Emmanouilidis. „Trump zegt eenzijdig akkoorden op, hij torpedeerde de Iran-deal en het Parijs-klimaatakkoord, en de EU heeft telkens het nakijken.” Belangrijk is volgens hem dat de EU van 28 landen met één stem blijft spreken. „Op het dossier Iran doen ze dat alvast niet, dat is zorgelijk.” De VS dreigen met sancties tegen bedrijven die wél zaken blijven doen met Iran. Over de vraag hoe de EU dat dreigement kan omzeilen, bestaat grote verdeeldheid. Dit bleek op een vergadering van Europese ministers van buitenlandse zaken begin deze week. „Sommige landen zeggen: we kunnen ons de confrontatie met de VS niet veroorloven omdat we de Amerikanen nodig hebben voor onze veiligheid.” Die verdeeldheid is de zwakte van de EU, zegt Emmanouilidis. „Trump maakt daar gebruik van.” In het conflict over staal reageert de EU vooralsnog eensgezind, maar een breuklijn lijkt in de maak. Landen als Frankrijk en Nederland willen niet praten met de VS zolang de VS in strijd met internationale afspraken handelen. De ‘rekkelijken’ - lees: Duitsland - dringen aan op een snelle deal om de schade, vooral voor de auto-industrie, te beperken. EU-diplomaten in Brussel uiten hun frustratie over de manier van zaken doen met een partij voor wie termen als ‘win-win’ en ‘geven en nemen’ niet bestaan. Dat is voor Trump de taal van losers. „Dit is tegen alle WTO-afspraken in”, reageerde Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Eurocommissaris voor handel Cecilia Malmström, die maandenlang pendelde tussen Brussel en Washington op zoek naar een deal, reageerde emotioneel: „Vandaag is een slechte dag voor de wereldhandel.” „Trump kiest voor escalatie in plaats van dialoog, de transatlantische relatie loopt een flinke deuk op”, zegt D66’er Marietje Schaake, in het Europees parlement nauw betrokken bij handelsoverleg tussen de EU en de VS. Is dit einde verhaal? „Het kan ook het begin zijn van nieuwe onderhandelingen, van zoeken naar een compromis”, zegt Emmanouilidis. Op zijn vroegst 17 juni kunnen Europese tegenmaatregelen van kracht worden, aangezien alle EU-landen het, met gekwalificeerde meerderheid in stemming, moeten goedkeuren. ‘Dit is dom’ Het blijft voorlopig dus bij een EU-tegenaanval in twee stappen, keurig volgens de WTO-regels. Emmanouilidis: „Terwijl Trump de regels aan zijn laars lapt.” „Trumps staalstrijd zal leiden tot een economische schroothoop”, is de woedende reactie van FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie. Ook in de VS is er kritiek, zelfs van partijgenoten van Trump. „Dit is dom”, zegt de Republikeinse senator Ben Sasse. „Europa, Canada en Mexico zijn China niet, en je behandelt bondgenoten niet op dezelfde manier als tegenstanders. We hebben deze weg eerder bewandeld: algeheel protectionisme was een belangrijke oorzaak van de Grote Depressie.” Trumps heffingen treffen ook Canada en Mexico, ondanks hun partnerschap met de VS dat besloten ligt in vrijhandelsverdrag NAFTA. Enkele andere landen, waaronder Zuid-Korea, Brazilië, Argentinië en Australië, ontkomen eraan omdat ze eerder akkoord gingen met exportquota naar de VS.