Grondrechten-APK: minder bruskerend, maar des te constructiever rechtsstaat ondersteunen - Main contents
Klik op deze link voor het debat in Straatsburg op 23 oktober over de noodzaak van een allesomvattend mechanisme voor democratie, rechtsstaat en grondrechten. (tip: Sophie in 't Veld 20:05:35, Commissaris Timmermans 19:51:37 en 20:37:18)
De stand van de rechtsstaat in verschillende Europese landen is de voorbije maanden niet uit het nieuws geweest. In het ene land wordt de onafhankelijkheid van de rechters ondergraven, in het andere worden journalisten vermoord. Anti-corruptieonderzoeken verdwijnen in de doofpot of middenveldorganisaties stuiten op verzet van hun eigen regering.
Op verschillende vlakken worden pogingen ondernomen om het ondergraven van de rechtsstaat een halt toe te roepen - met het openen van artikel 7-procedures tegen twee EU-lidstaten als voorlopig hoogtepunt - maar dat blijkt telkens te weinig, te laat, en te geïmproviseerd om echt impact te hebben. We hebben een meer systematische aanpak nodig.
Twee jaar geleden keurde het Europees Parlement een voorstel van Sophie in ’t Veld goed dat een oplossing biedt: het Democracy, Rule of Law and Fundamental Rights Pact, ook wel de "Grondrechten-APK" genoemd.
Volgens het voorstel zouden alle EU-lidstaten jaarlijks gescreend worden, en niet alleen zij die in het nieuws gekomen zijn of als slechte leerling te boek staan, op basis van een inter-institutioneel akkoord. Geen gefragmenteerde, geïmproviseerde en potentieel gepolitiseerde aanpak meer, maar een eenduidig, algemeen geldend kader, dat enkel op feiten gebaseerd is. Minder bruskerend, maar des te constructiever.
“Geen betere manier om de angel uit dit debat te halen,” stelt initiatiefnemer Sophie in ’t Veld, “en de stand van de rechtsstaat in heel Europa aan te pakken. Want deze discussie gaat niet enkel over enkele incidenten of regeringen in Oost-Europa. We moeten in de hele EU waakzaam blijven, en tonen dat de regels en principes van de rechtsstaat voor de hele EU gelden.”
De Commissie en de Raad - die nochtans al te graag de risico’s en beperkingen van de huidige aanpak onderstreepten - bleven opvallend op de vlakte, twee jaar lang. Ook in het debat gisterenavond in het Europees Parlement gaf Commissaris Frans Timmermans nog eens aan dat hij de Grondrechten-APK voorlopig niet zal steunen.
Als zij blijven talmen, moet het Europees Parlement zelf verder het voortouw nemen. Het kan zelf een jaarlijkse cyclus opzetten, met een eigen DRF-rapportering en plenair debat over de Europese democratie, rechtsstaat en grondrechten. “Daar werken ze vanaf nu aan”, stelt Sophie in ’t Veld, “in samenwerking met de nationale parlementen, waar het momentum om onze rechtsstaat verder uit te bouwen hopelijk groter is.”