Handelspolitiek van Trump blijft gespierd - Main contents

Internationale Handel De gesprekken over handel tussen de EU en de VS zitten muurvast. „Nu de midterms voorbij zijn, zijn we weer terug bij af.” Hoe nu verder met Trump? Die vraag lag vrijdag in Brussel op tafel tijdens de lunch van EU-ministers voor buitenlandse handel waaronder Sigrid Kaag (D66). Maar Kaag vertrok al vóór de koffie en het dessert. Veelzeggend. De gesprekken over handel tussen de EU en de VS zitten muurvast. Kaag: „Het uitgangspunt van de EU is om de dialoog open te houden. Blíjven zoeken naar onderhandelruimte.” Vanwege de Amerikaanse midterm-verkiezingen ging het handelsconflict tussen de EU en de VS even in de sluimerstand. Maar Trumps pistool - dreigen met tariefverhogingen en het slopen van de regels van Wereldhandelsorganisatie WTO - is nog altijd geladen. Na de eerder dit jaar door de VS aangekondigde heffingen op staal (25 procent), aluminium (10 procent) en auto’s en auto-onderdelen (mogelijk naar 25 procent), reisde Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker in juli naar Washington om de kou uit de lucht te halen. Juncker en Trump stelden een gemeenschappelijke verklaring op over vrijhandel en Juncker beloofde meer Europese inkoop van LNG-gas en sojabonen uit Amerika. Een belofte zonder veel politieke slagkracht, want waar en tegen welke prijs gekocht wordt bepaalt de markt. De ontmoeting tussen Juncker en Trump was volgens Brusselse handelsexperts dan ook vooral bedoeld om tijd te kopen. Maar nu de midterms voorbij zijn, zijn we weer terug bij af, zegt een bezorgde Winand Quaedvlieg, hoofd van het Brusselse kantoor van werkgeversorganisatie VNO-NCW. „Trumps dreigementen hangen nog boven de markt. Zijn protectionistische handelspolitiek blijft even gespierd: deals sluit hij enkel uit eigenbelang en dat is geen grond voor vruchtbare onderhandelingen.” Nu het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in handen is gekomen van de Democraten is er bij de Europese Commissie in Brussel enige hoop op toenadering. De Democraten zijn minstens zo protectionistisch als de Republikeinen, maar hechten meer waarde aan goede banden met de EU. Volgens Quaedvlieg is die hoop ijdel. „Over de hele lijn is het politieke klimaat in de VS slecht om over liberalisering van de wereldhandel te praten.” Als teken aan de wand noemt hij het nieuwe handelsakkoord tussen de VS en Mexico en Canada, het heronderhandelde NAFTA, waarbij Mexico en Canada soevereiniteit is ontnomen. De landen mogen volgens het akkoord geen verdragen sluiten met ‘niet-markteconomieën’ zoals China. Quaedvlieg: „Dit is het eerste handelsakkoord dat ik ken dat handel de-liberaliseert. Het gaat om beperkingen, om de teugels aantrekken.” „Bij het sluiten van nieuwe handelsakkoorden zet Trump de regels naar zijn hand”, zegt ook Marietje Schaake die als D66-Europarlementariër nauw toeziet op de EU-VS-handelsbetrekkingen. „De staal- en aluminiumheffingen voor Europese bedrijven zijn niet van tafel. Totaal onacceptabel.” Aanzienlijke economische schade Naar verwachting spreekt Trump zich in februari volgend jaar uit over zijn eerder aangekondigde verhoging van importtarieven op auto’s. Dat is, zeggen diplomaten, voor de EU „de grootste zorg”. Voor Europese landen met een grote auto-industrie, zoals Duitsland en Frankrijk, betekent het potentieel aanzienlijke economische schade. De uitdaging voor de EU is nu om als handelsblok eensgezind weerstand te bieden tegen Trumps tarieven. Maar Frankrijk vreest dat Duitsland mogelijk zal buigen voor Trump. De Duitse automakers zullen hun zorgen „influisteren bij de Europese Commissie”, verwacht D66-er Schaake. De Europarlementariër voorziet dat Trump na de uitslag van de midterms nog steeds alle ruimte heeft om de autotarieven, nu nog een dreigement, ook daadwerkelijk in te zetten. „Daarom is het heel belangrijk om ons als EU niet uit elkaar te laten spelen. Als Trump verdeling ruikt moedigt hem dat alleen maar aan om meer druk uit te oefenen, om meer concessies te krijgen, en zo ontstaat een neerwaartse spiraal.” Minister Kaag en haar Europese collega’s gaven in Brussel eurocommissaris Cecilia Malmström (handel) de opdracht om volgende week verder te onderhandelen met de Amerikanen. „In gesprek blijven, voorstellen blijven doen”, zegt Kaag over de missie van Malmström. „Trump wil terug naar een wereld waarin de economieën van nu niet meer functioneren.” De ministers bogen zich ook over de aanval van Trump op de beroepscommissie, het appellate body, van Wereldhandelsorganisatie WTO. In die commissie, met oorspronkelijk zeven rechters, worden internationale handelsgeschillen beslecht. Door pensionering zijn er nog maar drie rechters over. Maar al ruim een jaar houdt Trump de benoeming van nieuwe rechters tegen. Volgens de Europese Commissie maakt de WTO „de diepste crisis ooit” door. Door het voortbestaan van de beroepscommissie te ondermijnen valt mogelijk de ‘mondiale scheidsrechter’ weg. Trump trapt daarmee tegen „de achilleshiel”, zoals minister Kaag de beroepscommissie noemt. De VS verdedigen hun blokkade van rechterbenoemingen met het argument dat de WTO niet meer van deze tijd is. Daarmee is de EU het deels eens: regelgeving over mededinging en e-commerce voldoet niet. Maar Trump toont in dit dossier geen enkele wil om samen de WTO te moderniseren, vindt Schaake. „Waar Trump de benoeming van rechters blokkeert en zelfs dreigt om de VS uit de WTO te halen, heeft de EU concrete voorstellen gedaan om samen de WTO te verbeteren.” Trump maakt vooral bezwaar tegen hoe de WTO het hem moeilijk maakt om met heffingen op te treden tegen Chinese dumping van producten op de Amerikaanse markt. Daarbij botsen de interpretaties van de VS en de WTO over wat een Chinees staatsbedrijf is en wanneer het oneigenlijk gebruikmaakt van staatssubsidies. Maar met die juridische strijd wil Trump volgens WTO-waarnemers de aandacht afleiden van zijn werkelijke doel: de WTO als scheidsrechter uitschakelen. In oktober heeft de EU bij de WTO een verzoek ingediend om te onderzoeken of Trumps heffingen illegaal zijn. Trump gebruikt ‘nationale veiligheid’ als argument voor het opleggen van die tarieven. Is zijn argument houdbaar? Een WTO-beroepscommissie die de VS op dat punt ongelijk geeft is voor Trump dus een lastige sta-in-de-weg. Quaedvlieg, van VNO-NCW, vreest voor de volgend pensionering van een WTO-rechter die door de Amerikaanse blokkade niet zal worden vervangen. „Dan bloedt de WTO, de hoeksteen van ons multilaterale handelsstelsel, dood.” Nu het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in handen is gekomen van de Democraten is er bij de Europese Commissie in Brussel enige hoop op toenadering op het gebied van de wereldhandel. Maar die hoop lijkt ijdel. Artikel op nrc.nl