Europese strategische agenda 2019-2024

Bron: Europese Commissie

De strategische agenda 2019-2024 is de toekomstvisie op de Europese Unie vastgesteld door de Europese regeringsleiders¹ in 2019. De strategische agenda is heel breed; ze gaat over bouwen aan een sterke maar ook duurzame economie, over het beschermen van de eigen burgers en over het wereldwijd behartigen van Europese belangen.

Het gaat om de grote lijn en de richting waar Europa zich naar toe moet ontwikkelen. De uitwerking en vertaling naar concrete beleidsvoorstellen volgde later. Dat is vooral de taak van de Europese Commissie. Bij het aantreden van de nieuwe Commissie-Von der Leyen eind 2019 was veel van de strategische agenda terug te zien in haar programma voor de komende vijf jaar.

De Europese Commissie heeft het eerste voorstel opgesteld voor deze strategische agenda. Door het organiseren van ruim 1.600 dialogen met groepen burgers wilde de Commissie die stem laten meetellen. De lijn die de Commissie uit die gesprekken haalde was dat hoewel niet iedereen het eens was over wat de beste koers is, er brede concensus is dat voor het oplossen van sommige problemen een Europese aanpak beter is dan géén samenwerking.

In haar voorstellen aan de Europese raad voor de Europese top van Sibiu² benadrukte de Commissie dat Europese samenwerking steeds belangrijker wordt in een wereld die steeds onzekerder en en waar meerdere machtsblokken aan zet zijn.

Op de top van Sibiu bespraken de Europese regeringsleiders de voorstellen van de Commissie. De verklaring van die top sprak van een Europese Unie die in gezamenlijkheid haar waarden in de wereld uitdraagt en verdedigt.

De eensgezindheid op hoofdlijnen kon niet verbergen dat er de Europese lidstaten verschillend dachten over bijvoorbeeld hoe het Europese migratiebeleid, en of en hoe Europese afstemming op het terrein van belastingen er uit moest komen te zien. Soms kon het ook om heel concrete voorstellen gaan, zoals het mogelijk invoeren van een Europese vliegtaks.

Inzet Nederland

Die vliegtaks kwam mede uit de koker van Nederland. Premier Rutte pleitte namens Nederland op voor een crisisbestendig migratiebeleid en een sterke Europese economie met - waar nodig - aanpassing van de concurrentieregels. Verder pleitte Rutte voor meer veiligheid door het intensiveren van het uitwisselen van data, verbeteren van het klimaat door het naleven van het Parijs-akkoord en tot slot het beschermen van de Europese waarden. Deze Europese waarden zouden volgens het kabinet gewaarborgd moeten worden door het afschaffen van vetostemrecht bij sancties en het strenger optreden op wereldtoneel.

Het kabinet vond dat er op sommige terreinen meer, en op andere juist minder Europa nodig is. Aan 'meer Europa', stelde het kabinet wel de voorwaarde dat lidstaten zich meer moeten inzetten om verplichtingen na te komen. Nederland wil dan ook dat de Europese Commissie strenger en neutraler op toeziet op het uitvoeren van Europese wet- en regelgeving. Nederland wilde ook dat lidstaten de fundamentele waarden van de Unie respecteren, en onderdeel moest worden van dat toezicht. Binnen de politiek waren er zorgen dat regeringsleiders niet zullen willen ingrijpen wanneer een lidstaat de waarden van de EU niet respecteert.

Op 20 juni 2019 stelde de Europese Raad de strategische agenda voor 2019-2024 vast. Er zijn vier hoofdthema's waar de Europese Unie zich op moet richten:

• 1) 

  Het beschermen van de burgers en de waarden van de Unie. Centraal hierin staan het verder ontwikkelen van een asielbeleid, en verder moet er gewerkt worden aan cyberveiligheid en het verder uitbouwen van de samenwerking op de terrein van politie en justitie.

• 2) 

  Een sterke economie. De interne markt is en blijft de basis waarop verdere maatregelen op het gebied van industrie, financiële dienstverlening en digitalisering moeten worden genomen. Eerlijke concurrentie met de rest van de wereld moet worden afgedwongen.

• 3) 

  Een sociaal en duurzaam Europa. De EU kan en moet een leidende rol hebben in de aanpak van klimaatverandering. De energietransitie staat hierbij centraal. De sociale pijler vsn de Europese Unie moet worden versterkt; zorgen dat iedereen gelijke kansen heeft is hierin het speerpunt.

• 4) 

  Het wereldwijd behartigen van de Europese belangen en waarden. Dat gaat om het helpen van landen in hun economische en democratische ontwikkeling, maar ook om eerlijke handel. Verdere intensivering van het Europese defensieapparaat wordt ook benadrukt.

Naast deze kernpunten raakt de strategische agenda eigenlijk ieder beleidsterrein van de Europese Unie. Het gaat om een vergezicht - er staan geen concrete maatregelen in of een tijdspad waarin concrete doelen moeten zijn gerealiseerd. Het is aan alle Europese instellingen om in verdere beleidplannen en -intitiatieven deze doelen handen en voeten te geven.

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  Op 9 mei vond er een informele bijeenkomst van de Europese Raad plaats in Sibiu, Roemenië. Deze top was het sluitstuk van twee jaar aan toppen en debatten over de toekomst van de Europese Unie. Alle reflecties op wat de EU de komende jaren zou moeten aanpakken en met welke instrumenten, moesten in Sibiu worden samengebracht in één strategische agenda voor de EU. Vrijwel alle onderwerpen waar de EU zich mee bezig houdt, werden besproken.
   
• 3. 

  Van 9 mei 2021 tot en met 9 mei 2022 vond de Conferentie over de Toekomst van Europa plaats. Deze had als doel het vaststellen van de prioriteiten van de Europese Unie. Hierin stond de burger centraal. Er zijn bijna 50 voorstellen aangenomen, die zijn uitgewerkt in 325 voorgestelde maatregelen. Enkele opvallende daarvan zijn dat er een einde moet komen aan veto's van lidstaten bij stemprocedures bij de Raad van de EU en de Europese Raad. Verder moet het Europees Parlement het recht krijgen om wetsvoorstellen te initiëren, en moeten er transnationale kandidatenlijsten komen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.