Europese Raad 17-18 oktober 2019

Bron: The Council of the European Union

Op 17 en 18 oktober 2019 vond een bijeenkomst van de Europese Raad¹ plaats in Brussel. Brexit² stond hier hoog op de agenda. Het was waarschijnlijk de laatste top waarbij het Verenigd Koninkrijk³ deel uitmaakte van de Europese Unie⁴. Daarnaast werden onder andere het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 en de internationale aanpak van klimaatverandering besproken.

Bij de top waren alle regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter⁵, de voorzitter van de Europese Commissie⁶ en de Hoge Vertegenwoordiger⁷ voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid aanwezig. Het was de laatste Europese Top waar Jean-Claude Juncker⁸ aanwezig was als voorzitter van de Europese Commissie. Zijn beoogde opvolger, Ursula von der Leyen⁹, was ook aanwezig om haar plannen voor de EU toe te lichten aan regeringsleiders.

Meerjarig Financieel Kader

De regeringsleiders hebben tijdens de Europese Top hun meningen uitgewisseld over de ontwerpbegroting van het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027¹⁰ die de Commissie in mei 2018 presenteerde. Zij bereikten geen overeenstemming maar hopen voor het einde van het jaar een akkoord te sluiten.

Volgende institutionele cyclus

Beoogd Commissievoorzitter Ursula von der Leyen⁹ presenteerde tijdens de Europese Top de belangrijkste plannen van de nieuwe Commissie¹¹. De Europese Raad heeft met haar van gedachten uitgewisseld over over de uitvoering van de EU-prioriteiten zoals uitgezet in de strategische agenda¹².

De Europese Raad besloot ook tot het benoemen van Christine Lagarde¹³ tot president van de Europese Centrale Bank¹⁴.

Klimaatverandering

Naar aanleiding van de VN-klimaattop van september is de internationale aanpak van klimaatverandering¹⁵ besproken. De Europese Raad gaf aan ingenomen te zijn met de resultaten van de VN-klimaattop. Ook is de Europese Raad vastbesloten om ervoor te zorgen dat de EU het voortouw blijft nemen in de groene transitie in het kader van de Overeenkomst van Parijs. De Europese Raad steunt de prioriteiten van COP25. Tijdens de Europese Top van december zal de Europese Raad de laatste hand leggen aan de EU-langetermijnstrategie wat betreft klimaatverandering, alvorens deze begin 2020 aan te nemen en bij het UNFCCC in te dienen.

Uitbreiding

De mogelijke uitbreiding van de EU met Noord-Macedonië en Albanië stond officieel niet op de agenda, maar is toch besproken door de Europese Raad. De Europese Raad komt voor de top EU-Westelijke Balkan in mei 2020 te Zagreb op de uitbreidingskwestie terug.

Turkije

De regeringsleiders hebben de inval van Turkije in Noordoost-Syrië veroordeeld. Zij dringen er bij Turkije op aan om de militaire operatie te stoppen. Verder staat in de conclusies dat de EU zich blijft inspannen om de ernstige humanitaire en vluchtelingencrisis aan te pakken.

Illegale booractiviteiten

De Europese Raad veroordeelt de illegale booractiviteiten van Turkije in de exclusieve economische zone van Cyprus en betuigt zijn solidariteit met Cyprus.

MH17

De Europese Raad heeft opnieuw zijn steun toegezegd aan alle inspanningen om de waarheid te achterhalen over het neerhalen van vlucht MH17 en schuldigen ter verantwoording te roepen.

Hoewel dit niet werd opgenomen in de officiële conclusies van de Europese Raad, stond brexit¹⁶ hoog op de agenda tijdens deze Europese Top. De EU en de Britse regering zijn het in de avond van 16 oktober eens geworden over het nieuwe brexitakkoord van de Britse premier Boris Johnson¹⁷. De datum van uittreding van het Verenigd Koninkrijk staat gepland op 31 oktober 2019. De Europese Raad heeft tijdens de top het akkoord bekrachtigd en de hoop uitgesproken dat er na de brexit een hecht partnerschap met het Verenigd Koninkrijk zal zijn.

Meer informatie

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  In 2019 kwamen er veel topfuncties vrij in de Europese Unie. Na de verkiezingen voor het Europees Parlement is er een nieuwe Europese Commissie. Ook zijn nieuwe voorzitters van de Europese Raad, de Europese Centrale Bank en de eurogroep benoemd.
   
• 3. 

  Het Verenigd Koninkrijk omvat Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Vanaf 1973 maakte het deel uit van de Europese Unie (destijds Europese Gemeenschap). Het Verenigd Koninkrijk is altijd huiverig geweest voor een te sterke Europese invloed. Mede daarom vertrok het land op 31 januari 2020 uit de EU, na een referendum op 23 juni 2016 waarin een nipte meerderheid van de Britten koos voor 'leave'.
   
• 4. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 5. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 6. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 7. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 8. 

  Jean-Claude Juncker (1945) is the president of the European Commission. Juncker is a member of the Luxembourg party Christian Social People's Party (CVP), which is aligned with the European People's Party. Juncker server as prime minister of Luxembourg for nearly twenty years.
   
• 9. 

  Ursula von der Leyen (1958) is the Commission president on behalf of Germany since December 1st 2019. She was minister for family & youth, later minister for labor & social affairs and finally for defence in Merkel led-governments from 2005 to 2019. Von der Leyen is a member of the German christian democrats (CDU).
   
• 10. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 11. 

  Op 16 juli 2019 presenteerde Ursula von der Leyen haar politieke programma aan het Europees Parlement. Aansluitend stemde het Parlement met een nipte meerderheid van 383 van de 647 stemmen in met haar benoeming tot voorzitter van de Europese Commissie. Het programma dat Von der Leyen in juli 2019 presenteerde geeft een goed beeld van het beleid dat de Commissie-Von der Leyen wil gaan uitvoeren.
   
• 12. 

  De strategische agenda 2019-2024 is de toekomstvisie op de Europese Unie vastgesteld door de Europese regeringsleiders in 2019. De strategische agenda is heel breed; ze gaat over bouwen aan een sterke maar ook duurzame economie, over het beschermen van de eigen burgers en over het wereldwijd behartigen van Europese belangen.
   
• 13. 

  Christine Lagarde (1956) is sinds 1 november 2019 president van de ECB. Daarvoor was zij van 2011 tot 2019 directeur van het IMF. In Frankrijk diende zij van 2007-2011 als minister van Economische Zaken, financiën en Industrie in het centrumrechtse kabinet-Fillon. In 2005-2007 was zij onderminister voor Buitenlandse Handel. Eerder was zij lange tijd advocaat bij het internationale advocatenkantoor Baker & McKenzie.
   
• 14. 

  The European Central Bank (ECB) manages the euro and frames and implements EU economic & monetary policy. Its main aim is to keep prices stable, thereby supporting economic growth and job creation.
   
• 15. 

  De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat de aarde door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt en dat extreme weersomstandigheden vaker voorkomen. Deze klimaatverandering zet de leefbaarheid van veel gebieden op aarde onder druk en heeft grote gevolgen voor onder andere natuur en landbouw. Om de gevolgen te beperken is internationaal afgesproken de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2°C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Ook de Europese Unie spant zich zowel op Europees niveau als op mondiaal niveau in om klimaatverandering tegen te gaan.
   
• 16. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 17. 

  Boris Johnson (1964) was van 24 juli 2019 tot 6 september 2022 minister-president van het Verenigd Koninkrijk. Hij begon zijn loopbaan als politiek redacteur en columnist en was later eigenaar van een televisieproductiemaatschappij. In 2001 werd hij lid van het Lagerhuis. In de jaren 2008-2016 was Johnson burgmeester van Londen, waarna hij opnieuw parlementslid werd. In 2016-2018 was hij minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-May. Als voorstander van een brexit kon hij zich niet vinden in de door May gesloten deal met de EU.
   
• 18. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.