Weg met die beeldschermen - Main contents
“Haal jonge kinderen alsjeblieft weg van beeldschermen.” Dat schrijft Trouw op basis van onderzoek. Er zitten geen voordelen aan het spelen met beeldschermen bij kinderen van 0-3. (Nou ja, het is gemakkelijk voor ouders, dat wel.) Jonge kinderen die weinig in aanraking komen met beeldschermen, TV en ‘educatieve’ DVD’s, zijn cognitief en sociaal veel beter af. Eigenlijk is dat geen nieuws. We wisten het eigenlijk al. Al vinden we het niet fijn om te horen.
Laatst liep ik een dagje stage bij de jeugd gezondheidszorg. Al bij de eerste inenting worden kinderen afgeleid met de mobiele telefoon van moeder. Zelfs tijdens het verschonen van de luier leggen sommige ouders een mobieltje naast het hoofd van hun baby. Want het zou maar eens gaan huilen. Ik word vaak voor een beetje ouderwets versleten. Dat is denk ik ook wel terecht. Maar als je tijdens het verschonen van een luier al geen contact meer maakt met je kind, waar moet dat eindigen?
Eigenlijk weten we het best. Om taalgevoel en fantasie te prikkelen werkt voorlezen beter dan het kijken van een filmpje. Om te leren schrijven werkt het hanteren van een pen beter dan het typen van letters, zoals ik nu doe. En natuurlijk is het spelen van spelletjes educatief. Maar zou schaken tegen een computer echt beter zijn dan tegen een broertje, zusje, vader, moeder, vriendje of buurvrouw? Ik dacht het niet.
Het moet ruim twintig jaar geleden zijn. Ik stond net voor de klas. Tijdens een studiemiddag met docenten werd de toekomst van het onderwijs voorspeld. Die zou grotendeels digitaal zijn, zo was de veronderstelling. Het leek me de hel. De kern van goed onderwijs blijft wat mij betreft de band tussen leerling en leermeester. Dat was zo bij de oude Grieken, dat was zo in de middeleeuwen, en dat is nog steeds zo. Iedereen kan een gebruiksaanwijzing lezen. Maar alleen het goede voorbeeld doet goed volgen.
Een mens is een sociaal dier. Daar is niets aan te doen. Ook niet als je denkt van wel. Kleine kinderen hebben liefde en vertrouwen nodig. Ze hebben ruimte nodig om zich te ontwikkelen. Kleine kinderen die niet met liefde worden aangeraakt, waar niet actief mee wordt geknuffeld en gespeeld, worden dikwijls gemankeerde volwassenen. Een computer of een beeldscherm biedt wel afleiding. Maar zeker geen liefde en genegenheid. Dat krijg je in eerste instantie van papa en mama. En ja, dat kost moeite.
En dan het onderwijs. Natuurlijk zijn ‘eenentwintigste eeuwse vaardigheden’ belangrijk. Natuurlijk moeten kinderen leren omgaan met computers en tablets en zo. Maar dat leren ze echt niet op school. Er is sowieso bijna geen docent die leerlingen op dat gebied iets bij kan brengen. Op school leren kinderen (als het goed is) hun horizon te verbreden. Ze leren basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen. Ze leren dat de wereld groter is dan hun eigen kleine ik en hun eigen kleine leefwereld. Ze leren nieuwsgierigheid, sociale vaardigheden, ze krijgen zelfvertrouwen. Omgaan met computers leren ze echt wel zelf.
Zo’n twintig jaar geleden werd ik een beetje uitgelachen vanwege mijn toch wel achterlijke visie op het onderwijs. (Of maak ik het nu te zwaar?) En ik weet heus wel dat de manier van opvoeden bij ons thuis hier en daar wat uit de mode is geraakt. Dat is niet zo erg, Er leiden meerdere wegen naar Rome. En met bijna alle kinderen komt het echt wel goed. Toch blijf ik van mening dat beeldschermen wel gemakkelijk zijn om kinderen, thuis of in het onderwijs, zoet te houden. Maar echt groeien doen kinderen met menselijke aandacht. Daar gaat het om.