Zorgelijke signalen over de goederenafhandeling door de douane - Main contents

De douane heeft de belangrijke taak om personen en goederen te controleren die naar Nederland komen. Ik heb van verschillende kanten zorgelijke signalen ontvangen over de goederenafhandeling van onze douane in vergelijking met de douane in andere Europese landen. De Nederlandse douane voert de controle zo secuur uit dat er grote wachttijden kunnen ontstaan bij de goederencontrole. Dit kost tijd en de eigenaar van de goederen geld. De sector draagt maatregelen aan die het controleproces kunnen versnellen waarbij de kwaliteit van de controle hetzelfde blijft. Helaas lopen ze bij de douane steeds tegen een dichte deur aan…

Daarnaast begrijp ik dat de controle in Nederland vele malen strenger is dan de controle van goederen in bijvoorbeeld België. De goederencontroles zijn in België minder streng en gaat daardoor sneller. De eerste logistieke dienstverleners zijn al verhuist van Nederland naar België. Dit is om twee reden zorgelijk. Allereerst verliest Nederland hiermee werkgelegenheid en daarnaast kunnen de in België goedgekeurde goederen direct over de weg naar Nederland gebracht worden terwijl de goederen niet zijn gecontroleerd op basis van de Nederlandse standaarden. Ik heb de staatssecretaris van Financiën gevraagd naar het Europese gelijke speelveld. De controle van goederen door de douane moet wat de VVD betreft overal in Europa hetzelfde zijn.

Ook blijft de douane negatief in het nieuwe komen met douaniers die worden opgepakt op verdenking van corruptie. Dit blijft schrikken. Al eerder heb ik tijdens het Mondelinge Vragenuur de staatssecretaris gevraagd naar extra maatregelen bij de screening van nieuwe douaniers. De staatssecretaris heeft de screening strenger gemaakt en ik ben benieuwd naar de resultaten.

Zie hieronder de vragen aan de staatssecretaris van Financiën (Toeslagen en Douane).

Schriftelijke vragen van het lid Lodders (VVD) aan de staatssecretaris van Financiën (Toeslagen en Douane) over signalen dat logistieke bedrijven wegtrekken uit Nederlandse (zee en lucht)havens vanwege de afhandeling van goederen door de douane.

• - 

  Kunt u een uitgebreide omschrijving geven van de taakopdracht(en) van de douane? Is deze taakopdracht in de afgelopen jaren veranderd bijvoorbeeld als gevolg van veranderingen in maatschappij, economie of anders? Kunt u ingaan op de taakverdeling tussen de douane als uitvoeringsorganisatie en beleidsvorming?

• - 

  Welke (internationale) wetgeving ligt ten grondslag aan de douanecontroles in de Nederlandse (zee- en lucht)havens?

• - 

  Klopt het dat in de verschillende Nederlandse (zee- en lucht)havens op een verschillende manier invulling wordt gegeven aan de controles door de douane? Zo ja, waarom en kunt u de verschillende processen en de verschillen tussen de verschillende Nederlandse (zee en lucht)havens in beeld brengen? Kunt u nadrukkelijk ingaan op het scanproces en de verschillen tussen de verschillende (zee en lucht)havens en waarom er voor de betreffende scanwijze gekozen is?

• - 

  Zijn er Europese richtlijnen of regels van toepassing op controles? Zo ja, welke? Worden deze in alle Europese havens en vervolgens in de verschillende Nederlandse (zee en lucht)havens op een eenduidige manier uitgevoerd? Zo nee, waarom niet? Welke beleidsruimte is hiervoor?

• - 

  Vindt u het wenselijk dat er verschil bestaat in het scanproces van bijvoorbeeld fruit in de verschillende Nederlandse en Europese (zee en lucht)havens? Zo ja, waarom en kunt u aangeven of deze verschillende werkwijze ook tot risico kan leiden? Zo nee, wat gaat u er aan doen?

• - 

  Heeft u overleg met andere lidstaten over het verschil in toezicht? Zo nee, waarom niet?

• - 

  Bent u bekend met de signalen dat het verschil in controles leidt tot een ongelijk speelveld voor ondernemers? Bent u bekend met de signalen dat het verschil in controles leidt tot een verplaatsingen van invoer naar andere (zee en lucht)havens waar de controle minder streng is? Wat vindt u van deze ontwikkelingen?

• - 

  Kunt u een overzicht geven (per jaar over de afgelopen 5 jaar) van het aantal containers wat jaarlijks in de verschillende Nederlandse (zee en lucht)havens binnenkomt? Kunt u inzicht geven (per jaar over de afgelopen 5 jaar) in de herkomst van de containers en goederen?

• - 

  De controle in de (zee en lucht)havens vindt risicogericht plaats. Hoeveel controles hebben er de afgelopen 5 jaar plaatsgevonden (een overzicht per jaar per haven)? Hoeveel controles hebben geleid tot een heterdaad?

• - 

  Hoe wordt het risico bepaald waarop de douane de mate van controle baseert? Worden bepaalde type goederen of bepaalde logistiek dienstverleners strenger gecontroleerd? Zo ja, waarom om welk type goederen gaat het?

• - 

  Kunt u inzicht geven in het aantal en aard van de geconstateerde overtredingen (overzicht per jaar, per haven voor de meest voorkomende overtredingen)?

• - 

  Op welke manieren kunnen ondernemers en particulieren met de douane communiceren?

• - 

  Wordt ook de douanetelefoon meegenomen in het extern advies over de Belastingtelefoon? Kunt u toelichten met welke opdracht de externe partij aan de slag gaat, zoals eerder gevraagd in Kamervragen van het lid Lodders (Kamerstuk 2020D04001)?

• - 

  Kunnen ondernemers en particulieren tijdens kantoortijden altijd terecht bij de douanetelefoon? Hoe lang is de gemiddelde wachttijd? Wat is de tevredenheid onder ondernemers en particulieren over de douanetelefoon?

• - 

  Kunt u een overzicht geven van het aantal mensen dat telefonisch contact zoekt met de douanetelefoon over de afgelopen 5 jaar? Hoeveel ondernemers en particulieren hebben de douanetelefoon niet kunnen bereiken (uitgesplitst per jaar over de afgelopen 5 jaar), en waarom was dit het geval?

• - 

  Wat gebeurt er met containers waarbij tijdens een risicoscan verboden goederen worden aangetroffen? Wordt ook de eigenaar van de container, de eigenaar van de inhoud van de container en de afzender geïnformeerd over de vondst? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet? Deelt u de mening dat dit wel zou moeten, omdat in het overgrote deel van de gevallen de eigenaar van de inhoud niet de eigenaar is van de verboden lading, maar wel het ontbreken van een deel van de lading moet kunnen verantwoorden?

• - 

  Kunt u toelichten hoe de douane goederen controleert die via e-commerce de Nederlandse (zee en lucht)havens binnenkomen? Is de controle van e-commerce goederen up-to-date en zo ja, waarom?

• - 

  Klopt het dat er een verschil in de manier van controleren is tussen de controle van e-commerce goederen en de reguliere goederencontrole? Zo ja, waarom en kunt u ingaan op de verschillen tussen deze goederen? Is het beleid de afgelopen 5 jaar met een toename van e-commercegoederen verandert? Zo ja, welke veranderingen hebben plaatsgevonden? Zo nee, waarom is het beleid met een toename van e-commercegoederen niet veranderd?

• - 

  Is er een verschil in de controle van e-commercegoederen tussen de verschillende (zee en lucht)havens in Nederland en een verschil tussen de verschillende (zee en lucht)havens in Nederland en andere Europese (zee en lucht)havens? Zo ja, welke verschillen en waarom is dit controleverschil mogelijk? Zo nee, graag een toelichting.

• - 

  Bent u bekend met de, door een logistiek dienstverlener opgesteld en aan de douane aangeboden, SWOT analyse ‘Logistic industry in The Netherlands and Belgium and Germany’? Onderschrijft u de uitkomst die deze SWOT-analyse laat zien namelijk dat er e-commercegoederen verdwijnen uit Nederland en deze via andere (zee en lucht)havens (zoals bijvoorbeeld in België) Europa binnen komen vanwege de mate van controle door de douane?

• - 

  Wat is de toename van het aantal goederen dat via e-commerce wordt gecontroleerd door de Nederlandse douane (graag uitsplitsing over de afgelopen 10 jaar per haven)? En wat is, over dezelfde periode, de ontwikkeling in het aantal aanbieders van e-commerce goederen bij de douane?

• - 

  Wat is de toename van de capaciteit bij de douane verantwoordelijk voor de afhandeling van de aangiftes via e-commercegoederen?

• - 

  Hoelang is de gemiddelde inspectietijd door de douane van e-commercegoederen? Hoelang staat een lading met e-commercegoederen gemiddeld in de opslag voor de keuring en wat zijn de (financiële) gevolgen voor de logistiek dienstverlener verantwoordelijk voor de lading e-commercegoederen?

• - 

  Deelt u de mening dat het controleproces van e-commercegoederen teveel tijd in beslag neemt en sneller zou moeten kunnen? Zo ja, hoe bent u voornemens dit te verwezenlijken? Bent u voornemens om met andere EU-lidstaten in gesprek te gaan om dit proces te optimaliseren en afspraken te maken voor eenzelfde controlemethode en daarmee een gelijk speelveld? Zo nee, waarom niet?

• - 

  Heeft u contact met private partijen die op innovatieve manier een bijdrage kunnen leveren aan (snellere) controles en procedures? Zo nee, waarom niet?

• - 

  Op welke manier is de douane in overleg met de sector (logistiek dienstverleners, grote importeurs, etc.) over manieren om het controleproces te verbeteren/optimaliseren? Wat wordt met de, door de sector, aangeleverde onderzoeken, informatie en pogingen tot het voeren van een gesprek tot optimalisatie controleproces, gedaan (bv. aangeleverde SWOT-analyses of suggesties met betrekking tot behandeling van goederen met een lage waarde)?

• - 

  Kunt u een uitgebreide toelichting geven op de wijze waarop de douanewaarde bepaald wordt? Kunt u aangeven hoe dit in andere Europese landen geregeld is zoals bijvoorbeeld Duitsland en België? Klopt het dat de Nederlandse bepaling verschilt van die van ander Europese landen? Zo ja, welke verschillen zijn er en op basis van welke richtlijn kunnen deze verschillen bestaan?

• - 

  Wat zijn de gevolgen van de verschillen tussen lidstaten in bijvoorbeeld afdrachten?

• - 

  Wat vindt u ervan dat de verschillen in controles en bepaling douanewaarde leidt tot rechtsongelijkheid en een oneerlijke concurrentie tussen logistiek dienstverleners in de Europese (zee en lucht)havens?

• - 

  Deelt u de mening dat verschillen in de controles leiden tot een onwenselijke verplaatsing van goederen naar (zee en lucht)havens waar de controle minder streng is? Bent u zich bewust dat een verplaatsing naar (zee en lucht)havens waar de controle minder streng is kan leiden tot vervoer van ongewenste goederen over de weg naar bijvoorbeeld Nederland?

• - 

  Bent u bekend dat steeds meer bedrijven de Rotterdamse haven en Schiphol gaan mijden vanwege de extra kosten en tijdverlies vanwege onder andere het scanproces? Wat vindt u van deze ontwikkeling?

• - 

  Deelt u de mening van de leden van de VVD dat er in Europees verband betere afspraken moeten worden gemaakt voor een gelijk speelveld met betrekking tot het scannen van goederen door de douane? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier bent u voornemens dit te bewerkstelligen?

• - 

  Uw voorganger heeft in augustus 2019 verschillende maatregelen aangekondigd om de screening bij de douane te versterken (Kamerstuk 31934-23); kunt u aangeven of deze maatregelen reeds zijn ingevoerd? Zo ja, graag een toelichting op de eerste resultaten en het verschil in screening vóór en ná de versterking? Zo nee, waarom niet? Deelt u de mening dat het versterken van de screening bij de douane prioriteit moet zijn gezien de corruptieschandalen bij de douane die ons een aantal keren per jaar opschrikken wat laat zien dat de screening bij de douane nog steeds niet helemaal waterdicht is? Graag een toelichting hierop.

• - 

  Bent u van mening dat maatregelen uit de eerder genoemde kabinetsbrief van 22 augustus 2019 voldoende zijn om het aantal integriteitsproblemen tegen te gaan? Zo nee, waarom niet en welke aanvullende stappen bent u voornemens om te zetten? Zo ja, waarom wel?

• - 

  Kunt u in een aparte stand van zakenbrief ingaan op: de versterking van de screening bij de douane, het aantal integriteitsproblemen in de afgelopen 5 jaar uitgesplitst op basis van verschillende onderwerpen, de capaciteit van de douane en of deze op niveau is.

• - 

  Wanneer kan de Kamer het verslag schriftelijk overleg over de kabinetsreactie op de gang van zaken bij het onderzoek naar corruptie bij Douane ‘Als de prooi de jager pakt’ (Kamerstuk 31934-26) tegemoet zien?

• - 

  Kunt u het conceptrapport ‘als de prooi de jager pakt’ en het onderzoeksresultaat met de Kamer delen? Zo nee, waarom niet?

• - 

  Kunt u de antwoorden op de vragen en de gevraagde brief voor het plenaire debat over het tekortschieten van de Nederlandse controle op wapendoorvoer naar de Kamer sturen?