Europese Raad 19 november 2020

Bron: The Council of the European Union

Op 19 november hielden de regeringsleiders van de 27-EU lidstaten een videoconferentie van de Europese Raad¹. Deze bijeenkomst was in lijn met in oktober gemaakte afspraken om als regeringsleiders alle nationale en Europese inspanningen in de strijd tegen de covid-19 pandemie beter af te stemmen.

Recente ontwikkelingen in de onderhandelingen over Brexit en een mogelijk veto op de nieuwe meerjarenbegroting waren echter zo urgent dat ze onofficieel ook nu weer op de agenda van de Europese Raad zijn gekomen.

De eerstvolgende keer dat de regeringsleiders weer bijeen kwamen was op 10 en 11 december 2020.

Formeel: covid-19

Het enige punt dat formeel op de agenda stond was het bespreken van de huidige epidemiologische situatie in de EU en de Europese coördinatie van de coronacrisis. Waarschijnlijk zal de EU al in de tweede helft van december twee coronavaccins goed, zei Von der Leyen na overleg met de regeringsleiders. Aanvankelijk zullen echter wel slechts kleine hoeveelheden beschikbaar zijn. Veder zal er een vaccinatiecampagne worden opgezet, met als doel de lidstaten te ondersteunen met de communicatie over het belang van een vaccin.

De 27 regeringsleiders spraken ook over een gemeenschappelijk testbeleid. Rutte zei hierover dat Nederland positief staat tegenover het voornemen om wederzijds covid-tests te gaan erkennen.

Informeel: MFK

Onderhandelaars van de Raad en het Europees Parlement bereikten op 11 november een principeakkoord over het nieuwe meerjarig kader en het coronaherstelfonds. Dat was een akkoord over de hoogte van het bedrag, en over het principe dat lidstaten die de rechtsstaat niet respecteren opschorting van Europese subsidies riskeren. Op maandag 16 november werd duidelijk dat Polen en Hongarije het hele akkoord naar de prullenmand willen verwijzen omdat ze het niet eens zijn met de voorwaarden met betrekking tot de rechtsstaat.

De verwachting was dat het hoogoplopende conflict tijdens deze top centraal zou staan, maar deze zal uiteindelijk op een later moment besproken worden. Volgens de regeringsleiders is een videotop niet de geschikte vorm om over een veto te ruziën, zo klonk het na de top. Naast voorzitter Michel namen slechts vier regeringsleiders het woord over de kwestie, te beginnen met bondskanselier Merkel namens EU-voorzitter Duitsland. De regeringsleiders van de drie dwarsliggende landen, Hongarije, Polen en Slovenië kregen vervolgens kort de ruimte om hun positie toe te lichten.

Een volgende gelegenheid om het MFK te bespreken is de reguliere EU-top van 10 en 11 december, maar het is hoogst onzeker of dat wel een fysieke bijeenkomst in Brussel kan zijn.

Informeel: brexit

Op 31 december 2020 loopt de huidige overgangsperiode van de brexit af. Er ligt echter nog steeds geen akkoord. Wanneer er een akkoord zou zijn, moeten bovendien alle lidstaten, het Europees Parlement en ook het Britse parlement dat nog goedkeuren. Omdat hier tijd voor nodig is, werd deze top vooraf door alle partijen als (informele) deadline bestempeld om tot een akkoord te komen. Doordat het gelijktijdig geplande brexitoverleg tussen EU-onderhandelaar Michel Barnier en de Britse David Frost is opgeschort in door een coronabesmetting, is het echter niet gelukt om een akkoord te bereiken.

Om deze reden werd er bij deze videotop dan ook maar kort stilgestaan bij de onderhandelingen. Een aantal landen, waaronder Nederland, heeft er bij de Europese Commissie op aangedrongen om alle no-deal-noodplannen, voor zover ze nog geheim zijn, openbaar te maken.

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 3. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 4. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.