EU worstelt met China: handel versus mensenrechten - Main contents
Ruud Mikkers (verschenen in de Telegraaf)
De relatie met wereldmacht China is een permanente worsteling voor de EU. Twee jaar geleden werd de Aziatische reus ineens tot ’systeemrivaal’ benoemd. Het was geen beletsel om tussen kerst en oud en nieuw nog even een investeringsovereenkomst met China te sluiten na zware druk van Duitsland, dat de laatste dagen van zijn EU-voorzitterschap wilde gebruiken voor deze deal.
De verdwijning van Alibaba-oprichter Jack Ma past in een Chinese traditie om afwijkende stemmen te onderdrukken en doet de kritiek op het land verder toenemen. Vooral de situatie van de Oeigoeren, een moslimminderheid die in kampen wordt opgesloten, zorgt voor veel verontwaardiging aan Europese kant.
„Ik heb het idee dat het weer de verkeerde kant op gaat”, zegt PvdA-Europarlementariër Agnes Jongerius over de Europese koers. Waar de EU China in 2019 nog tot rivaal bestempelde, lijken nu de zakelijke relaties de bovenhand te krijgen.
Oogje toegeknepen?
De Duitse industriële belangen in China (auto’s vooral) zijn groot. Misschien wel zo groot, dat er hier en daar een oogje wordt toegeknepen als het op de mensenrechten aankomt. Jongerius: „Een handelsverdrag gebruik je om je eigen doelstellingen dichterbij te brengen. Dat is hier niet gebeurd.”
„Ik heb het idee dat het weer de verkeerde kant op gaat”, zegt PvdA-Europarlementariër Agnes Jongerius over de Europese koers.
Met het akkoord hoopt de EU betere toegang voor haar bedrijven tot China te krijgen, de verplichte technologische overdracht van Europese bedrijven die zakendoen in het land te beteugelen en meer transparantie af te dwingen over de staatssteun die Chinese bedrijven genieten.
In het principeakkoord is afgesproken dat China zich houdt aan rechten voor werknemers. Maar de vraag is hoe hard die afspraken straks op papier zullen zijn uitgewerkt. Is het bijvoorbeeld alleen een streven? China ontkent bijvoorbeeld Oeigoeren tot dwangarbeid te verplichten in heropvoedingskampen.
’Minimaal’
Jongerius: „Van andere landen waarmee we een akkoord sluiten, Vietnam en Bangladesh, eisen we dat ze de kernverdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie onderschrijven. Maar de Europese Commissie zegt bij China dat dat niet kan. Hoe minimaal wil je het hebben?”
’Timing onhandig’
Zelfs bij een traditionele pro-handelspartij als de VVD gaan de handen niet op elkaar. Liberaal Europarlementariër Liesje Schreinemacher vindt dat Europa meer moet zijn dan simpelweg een koopman. „We hebben 440 miljoen consumenten. Dan kun je echt wel wat eisen.”
Maar ook de timing, net voor de machtswissel in Washington, roept veel bezwaren op. „Wij zeggen steeds dat we willen samenwerken met de Amerikanen tegen de oneerlijke handelspraktijken van de Chinezen en dan sluiten we nu nog even een akkoord? Dat is gewoon onhandig.”
Achter de schermen in Brussel heerst veel ongenoegen over de deal en de relatie met China, juist omdat de EU de mond altijd vol heeft van mensenrechten, maar van veel van wat nu is afgesproken totaal onduidelijk is hoe het nu is geregeld.
„Voor Peking is het een diplomatieke coup op een lastig moment, maar wat is het voor ons? Anders dan een succes voor Merkel en Mercedes?”, meent een EU-bron.