Rutte IV: een 'doorsnee-kabinet' met enkele buitenstaanders

DEN HAAG (PDC) - Het beoogde kabinet-Rutte IV toont vooral gelijkenissen met vorige kabinetten, blijkt nu de samenstelling van het nieuwe kabinet bekend is. Aan de hand van het biografisch archief van PDC¹ is gekeken naar de man/vrouw-verhouding, leeftijdsverdeling, migratie-achtergrond, maatschappelijke achtergrond en de verdeling over de provincies.

Het enige gebied waarop echt een breuk te zien is met vorige kabinetten is de man/vrouw-verhouding. Die is nu namelijk vrijwel 50/50. Op andere gebieden is er geen breuk waar te nemen.

Volgens prof. dr. Bert van den Braak, onderzoeker bij PDC, is het 'kabinet-Rutte IV een doorsnee-kabinet, met veel Haagse politici en enkele buitenstaanders.' De buitenstaanders (bewindslieden zonder enige politiek-bestuurlijke ervaring) zijn twee wetenschappers (Robbert Dijkgraaf² en Ernst Kuipers³) en een zorgbestuurder (Conny Helder⁴). Één staatssecretaris was werkzaam in de hotelsector en als cultuurhistoricus (Gunay Uslu⁵).

Vijf ministers uit Rutte III keren terug in Rutte IV. Van hen blijft alleen Mark Rutte⁶ op dezelfde plek. Twee (tijdelijke) staatssecretarissen uit Rutte III schuiven door naar een ministerspost, twee krijgen een andere taak en één oud-staatssecretaris keert terug als minister. Toen Rutte III aantrad was Rutte ook de enige die op dezelfde plek bleef. Er kwamen toen ook twee buitenstaanders naar het kabinet, namelijk Sigrid Kaag⁷ en Ferd Grapperhaus⁸.

Zoals gezegd is de verhouding tussen mannen en vrouwen nagenoeg gelijk. Er zijn in het kabinet twintig ministers, waarvan precies de helft vrouw. Van de negen staatssecretarissen zijn er vier vrouw.

Tabel 1: man/vrouw-verhouding bewindspersonen in Rutte IV

Het merendeel van het kabinet is boven de 50. Het jongste lid van het kabinet is met 31 jaar Maarten van Ooijen⁹. Van Ooijen wordt staatssecretaris Jeugd en Preventie op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het oudste lid van het kabinet is Conny Helder, met 63 jaar. Zij wordt minister voor Langdurige Zorg en Sport.

Tabel 2: leeftijdsverdeling bewindspersonen in Rutte IV

Migratie-achtergrond

Er zijn drie leden van het kabinet met een migratie-achtergrond. De staatssecretaris van Cultuur en Media Gunay Uslu⁵ heeft een Turks-Nederlandse achtergrond, net als Dilan Yeşilgöz-Zegerius¹⁰, die minister van Justitie en Veiligheid wordt. Franc Weerwind¹¹ heeft een Surinaams-Nederlandse achtergrond. Hij wordt minister voor Rechtsbescherming.

Tabel 3: aantal bewindspersonen met een migratie-achtergrond in Rutte IV

Verreweg de meeste leden van het kabinet hebben reeds ervaring in de politiek. Ook hebben veel leden ervaring opgedaan in het bedrijfsleven. Het totaal is groter dan het aantal kabinetsleden, omdat veel leden van het kabinet in verschillende sectoren actief zijn geweest. Mark Rutte heeft bijvoorbeeld politieke ervaring, maar heeft ook in het bedrijfsleven gewerkt.

Tabel 4: eerdere ervaring van bewindspersonen in Rutte IV

De meeste leden van het kabinet komen uit de Randstad (Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht). Voor zover bekend zijn er geen kabinetsleden die momenteel in Overijssel, Zeeland of Drenthe wonen.

Tabel 5: woonprovincie bewindspersonen Rutte IV

Bron: Biografisch archief PDC

• 1. 

  De stichting PDC is een zelfstandige voortzetting van het voormalige Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden en partner van het Montesquieu Instituut. PDC verzamelt, redigeert en publiceert al tientallen jaren informatie over Kamerleden en bewindslieden in de vorm van een digitaal biografisch archief. Dit archief bevat alle personen (meer dan 5.000) die sinds 1796 tot op de dag van vandaag een rol spelen of hebben gespeeld in het landelijk bestuur zoals Kamerleden, bewindslieden, leden van het Europees Parlement, staatsraden en leden van de Rekenkamer. In het kader van Tweede en Eerste Kamerverkiezingen worden ook gegevens verzameld over (kansrijke) kandidaten.
   
• 2. 

  Robbert Dijkgraaf (1960) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Rutte IV. Hij is lid van D66. Sinds 2012 was hij directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton (VS). Eerder was hij daar onderzoeker. Robbert Dijkgraaf is medenaamgever van twee wiskundige concepten in de snaartheorie. Hij trad, als president van de KNAW, regelmatig op in diverse televisieprogramma's. Hij is president-elect van de International Science Council (hij treedt oktober 2026 aan) en hoogleraar wetenschap en maatschappij in internationaal perspectief.
   
• 3. 

  Ernst Kuipers (1959) was van 10 januari 2022 tot 10 januari 2024 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte IV. Hij was voorzitter van de raad van bestuur van Erasmus Medisch Centrum en was eerder onder meer hoogleraar gastro-enterologie en hoofd interne geneeskunde van het Erasmus Medisch Centrum. Ernst Kuipers is lid van D66. Keerde in 2024 terug naar de wetenschap (in Singapore).
   
• 4. 

  Conny Helder (1958) was van 10 januari tot 2 juli 2024 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte IV. Eerder was zij van 10 januari 2022 tot 2 februari 2024 minister voor Langdurige Zorg en Sport. Die taken heeft zij als minister van VWS overigens ook. Zij is lid van de VVD. Sinds 2017 was mevrouw Helder voorzitter van de raad van bestuur van Stichting tanteLouise, die organisaties en instellingen in de zorg ondersteunt. Eerder was zij onder meer bestuurder van het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
   
• 5. 

  Gunay Uslu (1972) was van 10 januari 2022 tot 1 december 2023 staatssecretaris voor Cultuur en Media (OCW) in het kabinet-Rutte IV. Zij was directeur hotel development & design bij Corendon Hotels & Resorts. In 2023 keerde zij terug naar dat (familie)bedrijf. Zij is aan de UvA gepromoveerd als cultuur-historica. Mevrouw Uslu is lid van D66.
   
• 6. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 7. 

  Sigrid Kaag (1961) was van 10 januari 2022 tot 8 januari 2024 minister van Financiën en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Zij was eerder tot 29 mei 2021 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelings­samenwerking en van 25 mei 2021 tot 17 september 2021 minister van Buitenlandse Zaken. Van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was zij Tweede Kamerlid en in 2020-2023 was zij politiek leider van D66. Mevrouw Kaag was voor haar ministerschap diplomate bij de VN. Sinds januari 2015 was zij VN-coördinator in Libanon en daarvoor onder meer betrokken bij de VN-missie ter vernietiging van chemische wapens in Syrië. Eerder werkte zij onder andere bij de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen en bij UNICEF. Mevrouw Kaag begon haar loopbaan bij Shell en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2024 is zij namens de VN humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza.
   
• 8. 

  Ferdinand Grapperhaus (1959) was van 26 oktober 2017 tot 10 januari 2022 minister van Justitie en Veiligheid in het kabinet-Rutte III. Hij was advocaat bij onder meer het advocatenkantoor Allen & Overy in Amsterdam en deeltijdhoogleraar Europees arbeidsrecht in Maastricht. Hij is lid van het CDA en was in 2009 voorzitter van de programmacommissie van die partij. Verder was hij enige jaren kroonlid van de SER. Sinds 2023 geeft hij leiding aan de tak juridische dienstverlening van Deloitte. Tevens is hij bijzonder hoogleraar in Rotterdam.
   
• 9. 

  Maarten van Ooijen (1990) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 staatssecretaris voor Jeugd en Preventie (VWS) in het kabinet-Rutte IV. Hij was sinds juni 2018 namens de ChristenUnie wethouder in Utrecht. Eerder was hij voorzitter van PerspectieF, de jongerenafdeling van de ChristenUnie. Sinds november 2024 is hij voorzitter van de maatschappelijke adviesraad van de PO-Raad en sinds 2015 programmadirecteur van het Leger des Heils.
   
• 10. 

  Dilan Yeşilgöz (1977) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is zij Tweede Kamerlid. Eerder was zij lid van 23 maart 2017 tot 3 september 2021. Van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 was mevrouw Yesigöz minister van Justitie en Veiligheid in het kabinet-Rutte IV. In het (demissionaire) kabinet-Rutte III was zij van 25 mei 2021 tot 10 januari 2022 staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat. Mevrouw Yeşilgöz was eigenaar/senior adviseur van Bureau DenW in Amsterdam en daar raadslid. Eerder was zij bestuursadviseur veiligheid en zorg van het college van B&W van Amsterdam. Zij was lijsttrekker bij de Tweede Kamerverkiezingen 2023.
   
• 11. 

  Franc Weerwind (1964) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister voor Rechtsbescherming in het kabinet-Rutte IV. Hij is lid van D66 en was sinds 2015 burgemeester van Almere. Eerder was hij burgemeester in Niedorp en Velsen en gemeentesecretaris.