Europese Raad 24-25 maart 2022

Bron: The Council of the European Union

Op 24 en 25 maart kwamen de 27 Europese regeringsleiders en staatshoofden bijeen in Brussel voor een bijeenkomst van de Europese Raad¹. De voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie² en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid³ waren hierbij aanwezig. In verband met naar een extra NAVO-top op 24 maart schoof ook de Amerikaanse president Joe Biden⁴ aan voor een deel van de top.

Op de EU-Top werd gedebatteerd over een aantal urgente kwesties, zoals de aanpak van COVID-19 en energiebeleid. Verreweg de meeste aandacht ging echter uit naar de situatie in Oekraïne en de gevolgen hiervan.

Russiche militaire agressie tegen Oekraïne

De Russische inval in Oekraïne wordt door de regeringsleiders een 'grove schending van het internationaal recht' genoemd. Rusland wordt opgeroepen de militaire agressie onmiddellijk te staken en ook de oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking onmiddellijk te stoppen. Daarnaast moet een humanitaire doorgang voor vluchtelingen worden bewerkstelligd. Humanitaire hulp moet ongehinderd naar belegerde steden zoals Marioepol kunnen komen. Voor vluchtelingen moet het Europees mechanisme voor tijdelijke bescherming verlichting brengen.

De Raad betoont hulde aan de burgers, organisaties en regeringen die solidariteit met Oekraïne hebben betoond. Lidstaten moeten hun inspanningen om vluchtelingen op te vangen uitbreiden en volhouden. De Commissie wordt opgeroepen voorstellen te doen voor EU-financiering van vluchtelingen en plannen te maken voor de middellange en lange termijn.

De Raad wil de levering van gas en elektriciteit naar Oekraïne waarborgen en vindt dat de veiligheid van Oekraïense nucleaire installaties moet worden gegarandeerd. Ten slotte spreekt de Raad zijn steun uit voor de Oekraïens regering, ook voor het proces van wederopbouw. Hij pleit voor een Internationale conferentie voor een solidariteitsfonds ten gunste van Oekraïne. De EU staat ook achter Moldavië.

Veiligheid en defensie

De Europese Raad onderschrijft het Europees strategisch kompas⁵, Hierdoor kan de Europese Unie sneller en doortastender optreden bij dreigingen en in crisissituaties. De Raad wil de investeringstekorten analyseren en vraagt de Commissie om verdere initiatieven die nodig zijn voor de versterking van de Europese technologische en industriële defensiebasis. Ook moet de EIB meer worden ingeschakeld om voor 2023 maatregelen te nemen om de toegang tot particuliere financiering voor de defensie-industrie te bevorderen.

Energie

De Europese Unie zal zo spoedig mogelijk haar afhankelijkheid van de invoer van gas, olie en steenkool uit Rusland afbouwen. De Commissie wordt opgeroepen uiterlijk eind dit jaar hiervoor een uitgebreid en ambitieus plan op te stellen, in nauwe coördinatie met de lidstaten. De EU-lidstaten hebben afgesproken op vrijwillige basis gezamenlijk gas in te kopen en willen ervoor zorgen dat de ondergrondse gasopslag voor de komende winter voor 80 procent is gevuld. De Commissie wordt gevraagd plannen in te dienen om het probleem van buitensporige elektriciteitsprijzen doeltreffend aan te pakken, zonder afbreuk te doen aan de integriteit van de markt, met behoud van de stimulansen voor de groene transitie. Tijdelijke maatregelen van lidstaten in dit kader worden door de Commissie met spoed beoordeeld.

Economie

De Raad wil een meer open en robuuste economische basis opbouwen. Met name door de afhankelijkheid van andere landen te verminderen op de meest gevoelige terreinen zoals kritieke grondstoffen, halfgeleiders, gezondheid, digitale zaken en levensmiddelen. De regels van de interne markt moeten wel worden nageleefd en gehandhaafd en de eengemaakte markt wordt voltooid, met name op digitaal gebied en wat betreft diensten.

De Europese Raad hecht zijn goedkeuring aan de beleidsprioriteiten van de jaarlijkse duurzamegroeianalyse en verzoekt de lidstaten deze prioriteiten in hun nationale hervormingsprogramma's en stabiliteits- of convergentieprogramma's te verwerken.

Het Europees Semester

De Raad keurde ook de prioriteiten van de jaarlijkse groeianalyse voor het Europees semester goed. De lidstaten moeten samen afstemmen waar ze elk individueel in hun nationale hervormingsprogramma's de nadruk op zullen leggen. Het idee achter het semester is dat onevenwichtigheden in de Europese economieën worden benoemd en aangepakt. Dat levert een sterkere economie op, en moet er voor zorgen dat lidstaten makkelijker en in veel gevallen weer gaan voldoen aan de Europese begrotingsnormen⁶.

De Raad sprak zijn zorg uit over de stijgende voedselprijzen en mondiale voedselzekerheid en wil de betaalbaarheid van levensmiddelen in de Europese Unie aanpakken en landbouwers helpen die met hoge productiekosten worden geconfronteerd, door maatregelen voor de transitie naar een duurzaam voedselsysteem. Ook wil de Raad de mondiale voedselzekerheid, die wordt bedreigd door de situatie in Oekraïne, verbeteren door het FARM-initiatief (Food and Agricultural Resilience Mission). Dit moet een efficiënte marktwerking waarborgen en lokale productie aanmoedigen om het risico op voedselonzekerheid te verminderen.

Om de economische klap op te vangen zijn de begrotingsregels voor 2022 versoepeld, en zou er later worden gekeken of dat voor 2023 ook nodig is. Die regels waren al tijdelijk versoepeld om de gevolgen van de pandemie op te vangen.

Covid-19

De Europese Raad heeft de coördinatie-inspanningen in reactie op de COVID-19- pandemie geëvalueerd en de balans opgemaakt van de vooruitgang met de internationale samenwerking op het gebied van gezondheid en solidariteit. Dit moet gebeuren door een betere inzet van vaccins en, onder auspiciën van de WHO, een toekomstig instrument voor een betere preventie, paraatheid en respons bij pandemieën. De Europese Raad is tevens ingenomen met de vooruitgang die in de Wereldhandelsorganisatie⁸ is geboekt op het gebied van intellectueel eigendomsrechten.

Overig buitenlands beleid

De Europese Raad heeft de top EU-China van 1 april voorbereid. Hierbij gaat het over de betrekkingen met China in de nieuwe mondiale context, met name in het licht van de Russische militaire agressie tegen Oekraïne. Ook de recente spanningen vanwege de relatie van Litouwen met Taiwan zullen worden besproken.

Herverkiezing Charles Michel

De Europese Raad heeft Charles Michel⁹ herkozen tot voorzitter van de Europese Raad¹⁰ en de Eurotop¹¹ voor de periode van 1 juni 2022 tot en met 30 november 2024.

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  The European Commission is the executive body of the EU and runs its day-to-day business. It is made up of the College of Commissioners, 27 European Commissioners, one for each member state, who are each responsible for one or several policy areas. In addition, the 'Commission' also refers to the entire administrative body that supports the Commissioners, consisting of the Directorates-General and the Services.
   
• 3. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 4. 

  Joe Biden (1942) is sinds 20 januari 2021 de 46e president van de Verenigde Staten en was eerder in 2009-2017 de 47e vicepresident. Biden begon zijn loopbaan als advocaat en was tussen 1973 en 2009 senator voor Delaware. Hij onder meer voorzitter van Senaatscommissie voor Buitenlandse Zaken (2001-2003 en 2007-2009).
   
• 5. 

  Het Strategisch Kompas geeft richting aan het Europese veiligheid- en defensiebeleid voor een periode van 5 tot 10 jaar. De belangrijkste prioriteit van het Strategisch Kompas is de zelfredzaamheid van de Europese Unie.
   
• 6. 

  De Europese Unie heeft sinds het uitbreken van de eurocrisis in 2009 verschillende maatregelen genomen om eurolanden met financiële problemen bij te staan en om toekomstige problemen te voorkomen. Een belangrijk aspect is het beperken van het begrotingstekort en de staatsschuld van de eurolanden, ter uitvoering van de afspraken uit het Stabiliteits- en Groeipact.
   
• 7. 

  Het Europees semester is de jaarlijkse cyclus voor de afstemming van het economisch en begrotingsbeleid van de lidstaten van de Europese Unie. Binnen het kader van het semester analyseert de Europese Commissie de nationale begrotingen van EU-landen en geeft de landen vervolgens aanbevelingen, waarmee de lidstaten rekening moeten houden als zij hun nationale begroting voor het komende jaar opstellen.
   
• 8. 

  De Wereldhandelsorganisatie staat ook bekend als de WTO, de World Trade Organisation. De WTO is erop gericht handel te stimuleren. Dat doet ze door landen te laten onderhandelen over het verlagen van invoertarieven, het afschaffen van regels die de hoeveelheid handel beperken, en het laten gelden van gelijke regels voor alle landen. De WTO kan zelf geen regels maken; er kunnen alleen besluiten worden genomen als alle landen het met elkaar eens worden. Landen kunnen klachten indienen bij de WTO als andere landen zich niet aan die regels houden.
   
• 9. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 10. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 11. 

  The Euro Summit brings together the heads of state or government of the euro area countries, the Euro Summit President and the President of the European Commission. Euro Summit meetings provide strategic guidelines on euro area economic policy.
   
• 12. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.