Europese toppen 6-7 oktober 2022

Bron: The Council of the European Union

Op 6 oktober werd de eerste vergadering van de Europese politieke gemeenschap gehouden, met de lidstaten van de EU én een aantal buurlanden. Zo waren ook de Britse premier Liz Truss¹ en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan² aanwezig bij de top. De 27 regeringsleiders en staatshoofden van de EU blijven een dag langer in Praag, voor een informele Europese top. Tsjechië is op dit moment voorzitter van de Raad van de Europese Unie³, vandaar dat er gekozen is voor de Tsjechische hoofdstad als locatie voor deze toppen.

Op de agenda van de Europese raad Europese Raad⁴ stonden de hoge energieprijzen, de economische situatie in Europa en de Russische in Oekraïne centraal.

Namens Nederland nam premier Mark Rutte⁵ deel aan de informele Europese Raad.

Nieuw Europees Samenwerkingsverband

Deze bijeenkomst moet de start zijn van een nieuw Europees samenwerkingsverband tussen de EU en een aantal van haar Europese buurlanden, waaronder ook kandidaat-lidstaten⁶. In mei 2022 deed de Franse president Macron het voorstel voor een 'politieke gemeenschap' met de EU als centrum, waar landen die lid willen worden en andere nauwe contacten van de EU in samen kunnen werken. Dit voorstel werd ook gesteund door voorzitter van de Europese Raad Charles Michel⁷.

Op de agenda: Veiligheid en Energie

De agenda van de Europese politieke gemeenschap stonden twee inhoudelijke hoofdonderwerpen: veiligheid & stabiliteit, en Energie, klimaat & economie. In het licht van de aanhoudende Russische agressie tegen Oekraïne bespraken de aanwezigen op welke manier collectief de veiligheid en stabiliteit op het Europees continent versterkt kan worden. Op het gebied van energie was bij de politieke gemeenschap vooral aandacht voor de verstoring van de energiemarkten als gevolg van de inval door Rusland in Oekraïne.

Een van de meest in het oog springende ontwikkelingen tijdens de bijeenkomst was de aankondiging van een EU-missie naar Armenië, om daar te helpen bij de grenscrisis met Azerbeidzjan. De Franse president Emmanuel Macron¹⁰ en Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, maakten het voorstel bekend na overleg met de premier van Armenië en de president van Azerbeidzjan. Het doel van de missie is om "de grenzen af te bakenen" en "vertrouwen op te bouwen".

Energiecrisis

In de gehele EU zijn de prijzen voor energie ongekend hoog. Om dit tegen te gaan heeft de Europese Commissie¹² een prijsplafond voorgesteld voor Russisch gas en een verplichte bezuiniging op elektriciteitsverbruik tijdens piekuren in de EU-landen. De EU-regeringsleiders bogen zich over deze voorstellen en spraken ook over andere manieren om de energiecrisis aan te pakken. Hoewel ze het eens waren dat de gasprijs omlaag moet en dat de leveringszekerheid niet in gevaar mag komen, werd er betreffende een gezamenlijke aanpak weinig vooruitgang geboekt.

Oekraïne

Een van de redenen voor de hoge energieprijzen is de oorlog in Oekraïne. De regeringsleiders spraken over de oorlog in het licht van de energiecrisis.

Daarnaast werd er ook gekeken naar hoe de EU het land verder kan steunen. De afgelopen maanden heeft de EU al miljarden vrijgemaakt aan steun, en onder andere wapens geleverd aan Kiev. De EU-leiders discussieerden in Praag over het geven van training aan Oekraïense soldaten en over het (financieel) assisteren van Oekraïne tijdens de komende winter en bij de wederopbouw van het land.

Voorafgaand aan de top maakte de EU een nieuw sanctiepakket bekend, waardoor onder andere de organisatoren van de 'schijnreferenda' in bezet Oekraïens gebied gestraft worden en er een prijsplafond voor Russische olie wordt ingesteld.

• 1. 

  Liz Truss (1975) was van 6 september tot 25 oktober 2022 premier van het Verenigd Koninkrijk. Truss bekleedde in de tien jaar ervoor een reeks aan posten in de kabinetten van Cameron, May en Johnson. Ze heeft op onderwijs, mileu & landbouw, justitie, financiën, internationale handel en buitenlandse zaken gediend. Voor haar verkiezing tot het Britse Lagerhuis in 2010 was ze onder andere bestuurder bij de denktank Reform. Truss staat bekend als economisch libertair. Opvallend was haar draai van tegenstander van Brexit naar hardline Brexiteer.
   
• 2. 

  Recep Erdogan (1954) is sinds 2014 president van Turkije. Hij is leider van de nationalistische en Islamitische Gerechtigheidspartij (AKP). Erdogan was eerder burgemeester van Istanboel. In die functie wist hij diverse projecten tot stand te brengen, zoals verbetering van de watervoorziening. Erdogan is sinds de jaren tachtig politiek actief in nationalistische partijen. Bij zowel de verkiezingen van 2007 als die van 2011 wist zijn AK-partij de absolute meerderheid te halen. In 2003-2013 was hij premier.
   
• 3. 

  In the Council, government ministers from each EU country meet to discuss, amend and adopt laws, and coordinate policies. The ministers have the authority to commit their governments to the actions agreed on in the meetings.
  Together with the European Parliament , the Council is the main decision-making body of the EU.
  Not to be confused with:
   
• 4. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 5. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 6. 

  Een kandidaat-lidstaat is een land dat lid wil worden van de Europese Unie en waarvan de aanvraag officieel is aanvaard door de EU.
   
• 7. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 8. 

  De Europese politieke gemeenschap is een verzameling van lidstaten en buurlanden van de Europese Unie (EU), waarin zij samen politiek verbonden zijn. De leden kunnen hier bijvoorbeeld overleggen over beleidsterreinen als energie, infrastructuur, investeringen, transport, vrij personenverkeer en veiligheid. De organisatie bestaat uit 47 landen, waarvan 20 géén lid zijn van de EU.
   
• 9. 

  BRUSSEL (ANP) - Buurlanden van de Europese Unie moeten kunnen toetreden tot een nieuwe "Europese Geopolitieke Gemeenschap", vindt voorzitter Charles Michel van de regeringsleiders van de EU-landen. Hij steunt de aanzetten van de Franse president Emmanuel Macron voor zo'n soort voorportaal voor het EU-lidmaatschap.
   
• 10. 

  Emmanuel Macron (1977) is sinds 14 mei 2017 president van Frankrijk. Hij is leider van de progressief-liberale beweging Renaissance (tot 2022 'La République En Marche'). Macron was geruime tijd lid van de Parti Socialiste, maar werd in 2015 onafhankelijk. Hij werkte bij de Inspectie van Financién en bij de Bank Rothschild, en was adjunct-secretaris-generaal van de Staf van president Hollande. In 2014-2016 was hij minister van Economische Zaken, Industrie en Digitale Industrie.
   
• 11. 

  Bij dossier 21501-20 - Europese Raad is een brief ondergebracht.
   
• 12. 

  The European Commission is the executive body of the EU and runs its day-to-day business. It is made up of the College of Commissioners, 27 European Commissioners, one for each member state, who are each responsible for one or several policy areas. In addition, the 'Commission' also refers to the entire administrative body that supports the Commissioners, consisting of the Directorates-General and the Services.
   
• 13. 

  De energieprijzen in de Europese Unie schoten begin 2022 omhoog na de Russische invasie van Oekraïne en de daaropvolgende spanningen met Rusland, waar een flink deel van de Europese energie vandaan komt. Dit zorgde voor enorme onzekerheid op de energiemarkt, vooral wat betreft gas, en dat zorgde voor snel oplopende prijzen voor burgers en bedrijven.
   
• 14. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.