Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2023 - Main contents

nog niet ingevuld / vrij besteedbaar 0

De uitgaven op artikel 4 Jonggehandicapten zijn voor 100% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en zijn derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten Wajong.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

De bijdragen aan ZBO's en RWT's zijn 100% juridisch verplicht. Het betreft een re-integratiebudget voor Wajong-gerechtigden.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Inkomensoverdrachten

Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)

De Wajong biedt inkomensondersteuning aan mensen die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden en geen arbeidsverleden hebben en aan hen die tijdens hun studie voor het bereiken van de 30-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden. Sinds 2015 is de Wajong alleen nog voor mensen die duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben. De Wajong wordt uitgevoerd door UWV.

Hoe hoog is de Wajong-uitkering?

Met ingang van januari 2021 geldt de geharmoniseerde inkomensregeling in de Wajong. Voor personen met een Wajong-uitkering die duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben is de uitkering 75% van het wettelijk minimumloon. Per 1 juli 2022 is dit € 1.317,15 bruto per maand (exclusief vakantiegeld) voor mensen van 21 jaar en ouder. Voor jongeren is de uitkering 75% van het wettelijk minimumjeugdloon. Op het moment dat deze personen toch gaan werken en een inkomen ontvangen, wordt 75% van dit inkomen verrekend met de uitkering. Voor Wajong-gerechtigden die mogelijkheden tot arbeidsparticipatie (arbeidsvermogen) hebben is de uitkering 70% van het wettelijk minimumloon. Per 1 juli 2022 is dit € 1.229,34 bruto per maand (exclusief vakantiegeld) voor mensen van 21 jaar en ouder. Op het moment dat een persoon met arbeidsvermogen gaat werken en een inkomen ontvangt, wordt maximaal 70% van dit inkomen verrekend met de uitkering. Voor personen die werken met loondispensatie wordt afhankelijk van de loonwaarde een kleiner deel van het inkomen verrekend. Daarnaast wordt het inkomen van deze personen tenminste aangevuld tot het inkomen dat zij zouden hebben verdiend wanneer zij zonder loondispensatie aan het werk zouden zijn. Naast de uitkering ontvangen alle Wajong-gerechtigden in 2022 een tegemoetkoming van netto € 186,00 mits zij op 1 juli van het kalenderjaar recht hebben op een Wajong-uitkering. Deze tegemoetkoming arbeidsongeschikten is bedoeld om een arbeidsongeschikte tegemoet te komen in de kosten die hij/zij moet maken door zijn/haar handicap. Het recht op uitkering wordt beëindigd bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Wajong stijgen met circa € 25 miljoen in 2023. Dit komt door een stijging van het aantal personen met een Wajong2015 uitkering. Dit zorgt zowel voor een stijging in het totale volume van de Wajong als voor een stijging in de gemiddelde jaaruitkering. Deze personen ontvangen immers een uitkering ter hoogte van 75% WML.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het totale volume in de Wajong blijft de komende jaren stijgen door de instroom in de Wajong2015. De stijging wordt gedempt door de afname van het volume in de oude Wajongregelingen. De instroom en uitstroom was in 2021 eenmalig een stuk hoger, doordat er veel overstappers waren van de oWajong naar de Wajong2010. Naar verwachting neemt het aandeel van personen met arbeidsvermogen dat werkt in 2023 beperkt toe.

Tabel 54 Kerncijfers Wajong
	Realisatie 2021	Raming 2022	Raming 2023
Volume Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen, ultimo)	243¹	245	247
waarvan oude Wajongregelingen	223²	220	216
waarvan met arbeidsvermogen (%)	109³	107	105
waarvan Wajong2015	21²	25	30

Instroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen)	9,2¹	6,5	6,8
Uitstroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen)	8,7¹	5,3	5,1

Aandeel personen met arbeidsvermogen dat werkt (%)	53,8%⁴	53,8%	54,2%

1 Bron: UWV, Juninota 2022.

2 Bron: UWV, intern document.

3 Bron: SZW, berekening obv informatie UWV.

4 Bron: UWV, kwantitatieve informatie 2021.

Handhaving

Het aantal onderzochte en geconstateerde overtredingen is in 2021 fors gedaald ten opzichte van eerdere jaren. Het totale benadelingsbedrag is daarom tevens lager. Een verklaring hiervoor is dat UWV gestart is om de benodigde gegevens voor een Wajong-uitkering die UWV al eerder van een persoon heeft geregistreerd automatisch in te vullen. Hierdoor kan een uitkeringsgerechtigde minder fouten maken. UWV kan zich nu richten op de grotere overtredingen, omdat kleine fouten niet meer worden gemaakt. Hierdoor komt ook het gemiddelde benadelingsbedrag per overtreding hoger uit. Naar verwachting is dit effect in 2022 en 2023 ook zichtbaar.

Tabel 55 Kerncijfers Wajong (fraude en handhaving)
		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie	Gepercipieerde detectiekans (%)	72¹	_2	55³
	Kennis van de verplichtingen (%)	85¹	_2	88³
Opsporing⁴	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	3,6	2,3	0,5
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁵	2,3	1,4	0,1
	Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)	5,6	4,4	1,8
Sanctionering⁴	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	0,7	0,5	0,1
	Aantal boetes (x 1.000)	1,0	0,7	0,1
	Totaal boetebedrag (x € 1 mln)	0,7	0,6	0,2
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering⁴	Incassoratio fraudevorderingen (boete + benadelingsbedrag) ultimo 2021 (%)	38	24	16

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Door een gewijzigde onderzoeksopzet is het cijfer over 2020 niet beschikbaar.

3 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen en gepercipieerde detectiekans». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

4 Bron: UWV, jaarverslag.

5 Cijfers betreffen alle overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Re-integratie Wajong

Voor jonggehandicapten is een re-integratiebudget beschikbaar om hen te begeleiden op weg naar werk en te ondersteunen zodra zij werk hebben. Dit budget is bestemd voor de inzet van trajecten gericht op het vinden van werk, voorzieningen na werkaanvaarding (waaronder jobcoaching) en voor de financiering van de subsidieregeling voor scholing aan jongeren met arbeidsbeperkingen en ernstige scholingsbelemmeringen. Jonggehandicapten met arbeidsvermogen zijn verplicht om mee te werken aan re-integratie. UWV beschikt vanaf 2015 over een geïntegreerd taakstellend re-integratiebudget voor de inzet van trajecten en voorzieningen voor de ondersteuning van gedeeltelijk arbeidsgeschikten (Wajong, WIA, WAO, WAZ, ZW en WW). Het premiegefinancierde deel van het re-integratie-budget heeft betrekking op de WIA, WAO, WAZ, ZW en WW en wordt verantwoord in artikel 3. In tabel 50 is het totale budget dat voor UWV beschikbaar is voor de inkoop van re-integratietrajecten en werkvoorzieningen te zien, voor zowel WIA/WAO/WAZ/ZW/WW als Wajong.

Budgettaire ontwikkelingen

Voor het jaar 2023 is voor het begrotingsgefinancierde gedeelte van het re-integratiebudget € 81 miljoen beschikbaar. Meerjarig neemt het begrotingsgefinancierde gedeelte van het re-integratiebudget geleidelijk af. Dit hangt samen met de Participatiewet, waarin geregeld is dat de instroom in de Wajong2015 wordt beperkt tot mensen die duurzaam geen arbeidsmogelijkheden hebben. De afname in het re-integratiebudget Wajong voor deze groep wordt gecompenseerd door een toename in het re-integratiebudget Participatiewet.

Extracomptabele fiscale regelingen

Naast de in dit begrotingsartikel genoemde instrumenten, is er een fiscale regeling die betrekking heeft op dit beleidsterrein. De Minister van Financiën is hoofdverantwoordelijk voor de wetgeving en uitvoering van deze regeling en voor de budgettaire middelen. In onderstaande tabel is ter informatie het budgettaire belang van deze regeling vermeld. De cijfers zijn ontleend aan de corresponderende bijlage 'Fiscale regelingen' in de Miljoenennota. Voor een beschrijving van de regeling, de doelstelling, de ramings-grond, een verwijzing naar de laatst uitgevoerde evaluatie en het beoogde jaar van afronding van de volgende evaluatie, wordt verwezen naar de bijlage bij de Miljoenennota 'Toelichting op de fiscale regelingen'.

Tabel 56 Fiscale regelingen 2021-2023, budgettair belang op
transactiebasis in lopende prijzen (x € mln)
	2021 2022	2023
Jonggehandicaptenkorting	185 187	198

3.5 Artikel 5 Werkloosheid

A. Algemene doelstelling

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid en stimuleert hen het werk te hervatten.

De overheid biedt werknemers die hun baan verliezen en geheel of gedeeltelijk werkloos worden, bescherming tegen het verlies aan loon als gevolg van werkloosheid. Zij kunnen een beroep doen op een uitkering die voorziet in een tijdelijk inkomen om de periode van werkloosheid te overbruggen. Hiervoor zijn werknemers verplicht verzekerd op grond van de Werkloosheidswet (WW). Door middel van instrumenten als bijvoorbeeld de sollicitatieplicht, het besluit passende arbeid en inkomstenverrekening stimuleert de overheid een terugkeer naar werk.

Werklozen die bij instroom in de WW ouder zijn dan 60 jaar en 4 maanden, komen na afloop van hun WW-recht in aanmerking voor een uitkering op minimumniveau op grond van de Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW).

Als het totale inkomen van de uitkeringsgerechtigde WW of IOW en diens eventuele partner onder het sociaal minimum ligt, kan de uitkeringsgerechtigde een toeslag ontvangen tot het sociaal minimum op grond van de Toeslagenwet (TW), zie beleidsartikel 2.

Werknemers in Caribisch Nederland ontvangen bij beëindiging van de dienstbetrekking anders dan door de schuld van de werknemer op grond van de Cessantiawet een eenmalige uitkering, te betalen door de werkgever. Als de werkgever wegens faillissement of surseance van betaling niet in staat is om de uitkering (tijdig) te betalen, neemt de overheid deze verplichting over.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinan-cierde uitkeringsregelingen. Daarnaast stimuleert de Minister met financiële instrumenten initiatieven die bijdragen aan de werking van de arbeidsmarkt. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Zij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

de vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

-

het borgen van het activerend karakter van de regelingen en van hun bijdrage aan de werking van de arbeidsmarkt;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door UWV;

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

C. Beleidswijzigingen

Als onderdeel van het sociaal aanvullend pakket ten tijde van de corona-crisis heeft het kabinet samen met werkgevers, werknemers, gemeenten en UWV een nieuwe aanpak ontwikkeld (publiek-private samenwerking) voor de inzet van aanvullende arbeidsmarktdienstverlening voor werkzoekenden en werkgevers. Vanuit deze aanpak kunnen werkzoekenden vroegtijdig geholpen worden met ontschotte dienstverlening die aansluit op wat nodig is. Sinds september 2021 zijn in alle 35 arbeidsmarktregio's regionale mobiliteitsteams actief, waarin de genoemde partijen samenwerken. De aanpak wordt ondersteund met tijdelijke middelen en een tijdelijke ministeriële regeling. Het kabinet wil de regionale arbeidsmarktinfrastructuur uitbreiden om de overgang van werk-naar-werk en van uitkering-naar-werk verder te stimuleren. Opgedane ervaringen met de regionale mobiliteitsteams worden hierbij betrokken. De uitbreiding vraagt om een nadere uitwerking van diverse vraagstukken, waarbij de uitvoering en uitvoerbaarheid een belangrijke rol spelen. Samen met belanghebbende partijen worden de contouren verder uitgewerkt. Om de periode tot inwerkingtreding van de toekomstige arbeidsmarktdienstverlening te overbruggen wordt in 2023 een vervolg gegeven aan de tijdelijke aanpak van de regionale mobiliteitsteams.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 57 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	174.212	252.215	234.511	139.721	123.067	94.085	62.059
Uitgaven	163.923	257.724	237.578	140.321	123.067	94.085	62.059
Inkomensoverdrachten
Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)	115.352	115.981	125.469	121.560	109.858	80.875	48.848
Cessantiawet (Caribisch Nederland)	294	111	111	109	109	110	111
Tijdelijke Regeling Tegemoetkoming Westhaven	71	266	250	102	0	0	0
Subsidies (regelingen)
Overige subsidies algemeen	754	785	505	600	0	0	0
Coordinatie arbeidsmarktdienstverlening	6.565	6.486	8.189	0	0	0	0
Werkgeverssubsidie praktijkleren	0	12.000	16.500	4.500	0	0	0
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Scholing WW	21.122	13.100	13.100	13.100	13.100	13.100	13.100
Arbeidsmarktdienstverlening	19.460	107.945	71.479	0	0	0	0
Bijdrage aan agentschappen
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland	305	1.050	1.975	350	0	0	0
Ontvangsten	1	10.425	0	0	0	0	0
Ontvangsten
Restituties	1	10.425	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 58 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 5 (%)

2023

juridisch verplicht 64,0

bestuurlijk gebonden 36,0

De uitgaven op artikel 5 Werkloosheid zijn voor 64% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten voor de IOW, de Cessantiawet (Caribisch Nederland) en de Tijdelijke regeling tegemoetkoming Westhaven.

Subsidies

De subsidieuitgaven zijn voor 50% juridisch verplicht. De overige subsidies algemeen zijn voor 100% juridisch verplicht. Het betreft budget voor een centraal aanspreekpunt voor werkgevers en de Ambachtsacademie. De projectsubsidies in het kader van de coördinatie Arbeidsmarktdienstver-lening (RMT's) zijn 39% juridisch verplicht. Deze subsidies zijn bedoeld om het organiserend vermogen van werkgevers- en werknemersorganisaties te versterken om mee te kunnen doen met de aanpak voor de aanvullende arbeidsmarktdienstverlening door regionale mobiliteitsteams. De subsidie praktijkleren is voor 55% juridisch verplicht.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

De bijdragen aan ZBO's en RWT's zijn 15% juridisch verplicht. Het scholings-budget WW is bestuurlijk gebonden, maar nog niet juridisch verplicht. Het betreft een budget voor het inkopen van scholingstrajecten voor werklozen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Arbeidsmarktdienstverlening (RMT's) betreft middelen voor de personeelskosten van de regionale mobiliteitsteams en de dienstverleningsbudgetten. Hiervan is 18% juridisch verplicht.

Bijdrage aan agentschappen

De bijdrage aan agentschappen is 50% juridisch verplicht. Het betreft uitvoeringskosten RVO voor de Subsidieregeling Praktijkleren in de derde leerweg.

Budgettaire gevolgen van beleid premiegefinancierd

Tabel 59 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 5 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	3.786.240	2.779.193	3.339.009	3.857.929	4.306.571	4.694.821	5.076.582
Uitgaven	3.786.240	2.779.193	3.339.009	3.857.929	4.306.571	4.694.821	5.076.582
Inkomensoverdrachten
WW	3.786.240	2.779.193	3.073.114	3.527.994	3.820.282	4.017.571	4.190.785
WW nominaal	0	0	265.895	329.935	486.289	677.250	885.797
Ontvangsten	189.830	205.511	233.665	242.766	251.981	254.988	255.296
Ontvangsten
Ufo	189.830	205.511	223.370	223.370	223.370	217.980	210.467
Ufo nominaal	0	0	10.295	19.396	28.611	37.008	44.829

Inkomensoverdrachten

Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)

De IOW geeft werklozen die bij aanvang van de WW-uitkering 60 jaar en vier maanden of ouder zijn, na afloop van hun WW-uitkering recht op een vervolguitkering. Ook gedeeltelijk arbeidsgeschikten die bij aanvang van de loongerelateerde WGA-uitkering 60 jaar en vier maanden of ouder zijn, kunnen na afloop van hun loongerelateerde uitkering recht hebben op IOW.

De IOW is een tijdelijke regeling. Oudere WW'ers en WGA'ers kunnen in aanmerking komen voor een IOW-uitkering als zij vóór 1 januari 2024 werkloos of gedeeltelijk arbeidsongeschikt worden. De IOW wordt uitgevoerd door UWV.

Wie komt er voor in aanmerking?

-

Werklozen die bij aanvang van de WW-uitkering 60 jaar en vier maanden of ouder zijn en die recht hebben op meer dan drie maanden WW-uitkering, komen bij beëindiging van hun WW-uitkering wegens het bereiken van de maximale duur in aanmerking voor een IOW-uitkering.

-

Gedeeltelijk arbeidsgeschikte ouderen hebben na hun loongerelateerde WGA-uitkering recht op IOW als de loongerelateerde WGA is toegekend op of na het bereiken van de leeftijd van 60 jaar en vier maanden.

Hoe hoog is de IOW-uitkering?

Deze uitkering is maximaal 70% van het netto minimumloon. Dit is op 1 juli 2022 € 1.266,29 bruto per maand (exclusief vakantietoeslag). De uitkering kan lager zijn dan 70% van het netto minimumloon als:

-

De WW- of loongerelateerde WGA-uitkering lager was dan 70% van het minimumloon;

-

De betrokkene tijdens de IOW-uitkering andere inkomsten heeft, bijvoorbeeld loon of een andere uitkering.

Budgettaire ontwikkelingen

De stijging van de AOW-leeftijd werkt door in de uitgaven. Als de AOW-leeftijd hoger ligt, is de IOW-duur langer. Een andere factor die bijdraagt aan de oplopende uitkeringslasten, is de verkorting van de maximale WW-duur van 38 naar 24 maanden tussen 2016 en 2019. Dit leidt ertoe dat mensen eerder doorstromen van de WW naar de IOW, met als gevolg een hogere IOW instroom en een langer verblijf in de IOW.

De IOW loopt af per 1 januari 2024. Vanaf 2026 is er hierdoor geen instroom meer in de IOW. Dit verklaart de daling van de uitgaven in 2026.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 60 Kerncijfers IOW

Realisatie 2021¹⁵ Raming 2022 Raming 2023 Volume IOW (x 1.000 uitkeringsjaren) 8,0 8,3 9,2

uitkering, te betalen door de werkgever. Als de werkgever wegens faillissement of surseance van betaling niet in staat is om de uitkering (tijdig) te betalen, neemt SZW deze verplichting over.

Budgettaire ontwikkelingen

Er wordt een in de tijd nagenoeg constant uitgavenpatroon verondersteld. In de praktijk kunnen uitgaven echter van jaar tot jaar sterk fluctueren, afhankelijk van het aantal bedrijven dat failliet is gegaan en het aantal betrokken werknemers.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 61 Kerncijfers Cessantiawet (Caribisch Nederland)

Realisatie 2021¹ Raming 2022 Raming 2023 Volume Cessantiawet (x 1.000 uitkeringen) <0,1 <0,1 <0,1^{16 17 18 19 20 21 22}

arbeidsverleden bouwt een werknemer de eerste tien jaar één maand recht op een WW-uitkering op. Vanaf tien jaar arbeidsverleden bouwt een werknemer met elk extra gewerkt jaar een halve maand recht op WW-uitkering op. Voor gewerkte jaren vóór 2016 geldt een overgangsrecht. De WW wordt uitgevoerd door UWV. Hoofdstuk 5.1 Sociale fondsen SZW, gaat nader in op de financiering van de uitgaven aan de WW.

Wie komt er voor in aanmerking?

Om voor een WW-uitkering in aanmerking te komen moet een werknemer in ieder geval:

-

De AOW-gerechtigde leeftijd nog niet hebben bereikt;

-

Verzekerd zijn voor de WW;

-

Minimaal vijf arbeidsuren per week kwijtraken (of voor wie minder dan tien uur per week werkte, minimaal de helft van de arbeidsuren);

-

Geen recht meer hebben op loon over die verloren arbeidsuren;

-

Beschikbaar zijn om te gaan werken;

-

Voldoen aan de wekeneis: in de 36 weken voor de eerste werkloos-heidsdag in minimaal 26 weken in loondienst hebben gewerkt;

-

Geen ZW-uitkering, WAO-uitkering bij volledige arbeidsongeschiktheid of IVA-uitkering ontvangen;

-

Geen WGA-uitkering ontvangen (tenzij men naast de WGA-uitkering werkte, en die baan is kwijtgeraakt);

-

Zich tijdig registreren als werkzoekende bij het UWV WERKbedrijf;

-

Niet verwijtbaar werkloos zijn. Verwijtbaar werkloos is iemand die zelf ontslag heeft genomen of om een dringende reden is ontslagen. In dat geval krijgt de werknemer geen uitkering of een korting op de uitkering.

Hoe hoog is de WW-uitkering?

De eerste twee maanden bedraagt de uitkering 75%, daarna 70% van het WW-maandloon (dat maandloon wordt gebaseerd op het loon van de periode van 12 maanden voordat iemand werkloos werd). Inkomsten uit arbeid worden gedeeltelijk verrekend, zodat het totale inkomen toeneemt naarmate de WW-gerechtigde meer werkt. De hoogte van het maandloon is gemaximeerd, waardoor de 75%-uitkering per 1 juli 2022 maximaal € 3.799,19 bruto per maand bedraagt en de 70%-uitkering maximaal € 3.545,91 (beide bedragen inclusief vakantietoeslag).

Budgettaire ontwikkelingen

De WW-uitgaven ademen met de werkloosheid mee. Naar verwachting vindt komende jaren een geleidelijke toename van de werkloosheid richting het einde van de begrotingshorizon plaats. Hierdoor lopen de WW-uitgaven de komende jaren op.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het WW-volume in 2023 zal naar verwachting hoger liggen dan in 2022 (tabel 59). Er wordt een stijging van de WW-instroom verwacht, hetgeen resulteert in een oplopende instroom in 2023.

Tabel 62 Kerncijfers WW

	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Volume WW (x 1.000 uitkeringsjaren)	196	139	153
Aantal lopende WW-uitkeringen (x 1.000, ultimo)	192	169	197
Aantal WW-instromers (x 1.000)	292	244	289
waarvan nieuwe uitkeringen (x 1.000)	262	_2	_^:
waarvan herleefde uitkeringen (x 1.000)³	30	_2
Aantal beëindigde WW-uitkeringen (x 1.000)	386	266	263
1 Bron: UWV, jaarverslag.
2 Dit getal wordt niet geraamd.
3 Wie na afloop van een WW-uitkering binnen 26 weken weer werkloos wordt,	kan de oude WW-uitkering weer terugkrijgen. Dit wordt «herleving» genoemd.
Tabel 63 Kerncijfers werkhervatting uit de WW
	Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Aandeel werkhervatting binnen 12 maanden na instroom	30	26	22
waarvan leeftijd bij instroom jonger dan 55 jaar	32	27	22
waarvan leeftijd bij instroom 55 jaar en ouder	24	20	19

Aandeel werkhervatting binnen 3 maanden na instroom	13	11	10

Bron: UWV, jaarverslag.

Handhaving

Handhaving in de WW blijft ook de komende jaren een belangrijk thema. Naar aanleiding van de doorlichting van de WW op misbruikrisico's zet UWV in op de aanpak van een aantal prioritaire risico's, zoals gefingeerde dienstverbanden. Maatregelen op een aantal andere prioritaire risico's, zoals de aanpak van verwijtbare werkloosheid en verblijf buiten Nederland waren in de afgelopen jaren al in gang gezet. Risicoscans vormen daarbij een belangrijk instrument.

Begin maart jl. heeft de Minister van SZW formeel opdracht verleend aan UWV om de risicoscan verwijtbare werkloosheid (hiervoor: risicomodel verwijtbare werkloosheid) en de risicoscan verblijf buiten Nederland (hiervoor: risicomodel verblijf buiten Nederland) te implementeren. De Minister van SZW heeft de Tweede Kamer hierover geïnformeerd in de Stand van de uitvoering van juni 2022 (Kamerstukken II 2021/2022,

26 448, nr. 682). Naar verwachting zullen beide modellen eind 2022 geïmplementeerd zijn binnen UWV. Vervolgens zal blijken, aan de hand van het vervolgonderzoek intensivering controle verwijtbare werkloosheid, of de risicogerichte controle op het gebied van verwijtbare werkloosheid daadwerkelijk efficiënter is ten opzichte van de andere in het onderzoek betrokken wijzen van controle op verwijtbare werkloosheid. Deze resultaten worden verwacht in 2023. Naderhand zal in samenspraak met UWV besloten worden of de huidige wijze van controle via de risicoscan verwijtbare werkloosheid voortgezet zal worden. Daarnaast werkt SZW, in afstemming met UWV, op dit moment aan het vormen van de opdracht tot structurele implementatie van de risicoscan sollicitatieactiviteiten. Het implementeren zal van start gaan in 2022.

De kengetallen op het gebied van handhaving tonen in 2021 over het algemeen een vergelijkbaar beeld als in eerdere jaren.

Tabel 64 Kerncijfers WW (fraude en handhaving)

		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie	Gepercipieerde detectiekans (%)	77¹	61²	79³
	Kennis van de verplichtingen (%)	96¹	91²	93³
Opsporing⁴	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	3,4	2,8	4,5
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁵	1,0	0,8	0,8
	Totaal benadelingsbedrag (x 1 mln)	4,5	3,6	3,7
Sanctionering⁴	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	1,4	1	1,6
	Aantal boetes (x 1.000)	0,8	0,6	0,7
	Totaal boetebedrag ( x 1 mln)	1,1	0,8	1
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering⁴	Incassoratio boete + benadelingsbedrag ultimo 2021 (%)	45	38	24

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen in de coronacrisis». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

3 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen en gepercipieerde detectiekans». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

4 Bron: UWV, jaarverslag.

5 Cijfers betreffen alle overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

Subsidies

Overige subsidies algemeen

In 2023 staat subsidie voor de Ambachtsacademie (€ 505.260). Deze middelen zijn afkomstig uit het amendement uit 2018 van leden Wiersma en Heerma (Kamerstukken II 2018/19, 35 000 XV, nr. 28) voor het verlengen van de ambachtsacademie.

Coördinatie arbeidsmarktdienstverlening (RMT's)

De projectsubsidies zijn opgezet om het organiserend vermogen van werkgevers- en werknemersorganisaties te versterken om zo mee te doen met de aanpak voor de aanvullende arbeidsmarktdienstverlening door regionale mobiliteitsteams. Deze subsidies hebben werknemers en werkgeversorganisaties in staat gesteld een landelijke structuur in te richten voor de aansturing en het bieden van ondersteuning aan de desbetreffende organisaties die deelnemen aan de regionale mobiliteitsteams in de regio's. Voor 2023 is in totaal € 8,2 miljoen beschikbaar voor de afronding van aflopende projectsubsidies over 2021 en 2022 en voor nieuwe subsidieaanvragen.

Werkgeverssubsidie praktijkleren

Werkzoekenden en werkenden kunnen via praktijkleren in het mbo bij- of omgeschoold worden ter verbetering van hun directe en duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Bij praktijkleren in het mbo wordt werken gecombineerd met het doen van (een deel van) een mbo-opleiding resulterend in een praktijkverklaring, mbo-certificaat of mbo-diploma. Op grond van de Subsidieregeling praktijkleren in de derde leerweg kunnen werkgevers een vergoeding krijgen voor het realiseren van de benodigde leerbaan. Deze onderwijsprogramma's kunnen meer flexibel worden ingericht ten opzichte van reguliere onderwijsprogramma's, wat juist voor werkzoekenden en werkenden waardevol is. Voor 2023 was reeds € 9 miljoen beschikbaar om werkgevers achteraf voor deze kosten te vergoeden. Hieraan is nog € 7,5 miljoen toegevoegd naar aanleiding van de verlengde aanpak in 2023.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Scholing WW

Vanaf 2023 is het scholingsbudget WW structureel beschikbaar voor UWV om scholingstrajecten in te kopen. Er is jaarlijks € 13,1 miljoen beschikbaar voor het financieren van scholing voor WW-gerechtigden richting een krapteberoep. Deze scholingstrajecten worden ingezet voor werklozen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie.

Arbeidsmarktdienstverlening (RMT's)

Om de periode tot inwerkingtreding van de toekomstige arbeidsmarktdienstverlening te overbruggen wordt een vervolg gegeven aan de tijdelijke aanpak van de regionale mobiliteitsteams. Vanuit dit budget worden de personele inzet in de regionale mobiliteitsteams en de dienstverlenings-budgetten gefinancieerd. Voor de afronding van crisisdienstverlening en het doen van nabetalingen voor 2021 en 2022 was reeds € 13,1 miljoen beschikbaar in 2023. Hier is € 58,4 miljoen aan toegevoegd ter financiering van de kosten van de verlengde aanpak in 2023.

Bijdrage aan agentschappen

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voert de werkgeverssubsidie Praktijkleren in de derde leerweg uit. Hiervoor ontvangt deze partij reeds € 0,98 miljoen in 2023 en hier wordt € 1 miljoen aan toegevoegd.

Ontvangsten

Uitvoeringsfonds voor de overheid (Ufo)

De overheid is eigenrisicodrager voor de WW. UWV verstrekt WW uitkeringen aan voormalige overheidswerknemers en verhaalt deze uitkeringen vervolgens op de betrokken overheidswerkgever. Dit wordt als ontvangsten Uitvoeringsfonds voor de overheid (Ufo) op dit beleidsartikel van de begroting opgenomen. Voor 2023 verwachten we dat deze uitgaven met enkele tientallen miljoenen toenemen ten opzichte van 2022, naar € 223 miljoen.

3.6 Artikel 6 Ziekte en verlofregelingen

A. Algemene doelstelling

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van ziekte en stimuleert hen het werk te hervatten. De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van zwangerschap en bevalling en komt tegemoet bij verlofopname wegens geboorte van een kind, adoptie of opname van een pleegkind en vanaf 2 augstus 2022 ook wegens verlof-opname voor verzorging en opvoeding van het kind.

De overheid vindt dat mensen die ziek worden en waarbij de loonbetalingsverplichting bij ziekte voor de werkgever niet van toepassing is, ook verzekerd moeten zijn van een tijdelijk loonvervangend inkomen. Zij kunnen het verlies aan inkomen daarom voor een periode van twee jaar, gelijk aan de periode van de loonbetalingsverplichting, opvangen met een uitkering op grond van de Ziektewet (ZW). Door middel van verzuimbegeleiding en re-integratie stimuleert de overheid deze (gewezen) werknemers om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.

Ook tijdens de periode van zwangerschaps- en bevallingsverlof voorziet de overheid in een tijdelijk loonvervangend inkomen. Op grond van de Wet arbeid en zorg (WAZO) komen zwangere werknemers en zelfstandigen in aanmerking voor een uitkering. Ook andere verlofvormen geven recht op een uitkering, namelijk: adoptie- en pleegzorgverlof en aanvullend geboor-teverlof. Vanaf 2 augustus 2022 komen werknemers ook in aanmerking voor een uitkering wegens ouderschapsverlof.

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose door blootstelling aan asbest, kunnen van de overheid een tegemoetkoming of een voorschot op een schadevergoeding ontvangen op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS).

Slachtoffers van het organo psycho syndroom (OPS), ook wel «schilders-ziekte» genoemd, kunnen in aanmerking komen voor een eenmalige financiële tegemoetkoming.

Werknemers in Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering op grond van de Ziekteverzekering (ZV).

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinan-cierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Zij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

de vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door UWV en de SVB;

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

C. Beleidswijzigingen

Tegemoetkoming stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB)

De commissie Heerts heeft geadviseerd een tegemoetkomingsregeling voor slachtoffers van ernstige stoffengerelateerde beroepsziekten in het leven te roepen. Deze regeling zal op 1 januari 2023 in werking treden (in plaats van zoals eerder beoogd op 1 juli 2022) voor slachtoffers van de eerste drie ernstige stoffengerelateerde beroepsziekten: 1. longkanker door asbest; 2. allergisch astma door allergenen; en 3. CSE (OPS) (Kamerstukken II 2021/22, 25 883, nr. 442). Het doel van de regeling is een maatschappelijke erkenning van (ex-)werkenden die ziek zijn geworden door hun werk als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Wijzigingen verlofregelingen Caribisch Nederland Als onderdeel van de verzamelwet Caribisch Nederland is het kabinet voornemens om een aantal maatregelen per 1 juli 2023 in te voeren om een gezond werkklimaat te bevorderen, waarbij de werk-privé balans meer in evenwicht is. Na de geboorte van een kind krijgt een partner recht op geboorteverlof. Voor de verzorging van een naast familielid wegens ziekte wordt kortdurend zorgverlof ingevoerd. Het calamiteitenverlof, bedoeld voor onverwachte gebeurtenissen die een onmiddellijke onderbreking van het werk vergen, wordt uitgebreid. En het kabinet introduceert een uitkering voor zwangere zelfstandigen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 65 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 6 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	14.105	10.635	57.606	64.233	64.041	63.853	63.754
Uitgaven	14.105	10.635	57.606	64.233	64.041	63.853	63.754
Inkomensoverdrachten
TAS	6.198	5.265	5.265	5.265	5.265	5.265	5.265
Ziekteverzekering (Caribisch Nederland)	4.958	4.331	3.098	3.079	3.123	3.162	3.186
CSE	2.949	1.039	812	586	350	123	0
TSB	0	0	48.431	55.303	55.303	55.303	55.303
Ontvangsten	0	1.080	0	0	0	0	0
Ontvangsten
Restituties	0	1.080	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 66 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 6 (%)

2023

Juridisch verplicht 100

bestuuurlijk gebonden 0

De uitgaven op artikel 6 Ziekte en verlofregelingen zijn voor 100% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten Regeling Tegemoetkoming Asbestslachtoffers (TAS), Ziekteverzekering Caribisch Nederland, CSE (OPS-voorzieningenfonds) en Tegemoetkomingsregeling stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB).

Budgettaire gevolgen van beleid premiegefinancierd

Tabel 67 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 6 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	3.643.640	3.935.953	4.761.646	4.988.984	5.249.799	5.521.863	5.733.332
Uitgaven	3.643.640	3.935.953	4.761.646	4.988.984	5.249.799	5.521.863	5.733.332
Inkomensoverdrachten
ZW	1.978.911	1.990.858	2.020.965	2.067.733	2.105.328	2.118.894	2.106.273
WAZO	1.452.050	1.497.738	1.577.900	1.614.734	1.641.268	1.674.237	1.689.658
WAZO aanvullend geboorteverlof partners	212.679	221.424	234.247	239.078	242.844	248.576	250.877
Uitkeringslasten ouderschapsverlof	0	225.933	633.737	649.766	661.788	676.312	677.461
ZW nominaal	0	0	177102	195.225	267.419	357.520	446.485
WAZO nominaal	0	0	78.636	146.225	216.251	290.284	365.811
WAZO aanvullend geboorteverlof partners nominaal	0	0	10.541	20.502	30.845	41.938	53.175
Uitkeringslasten ouderschapsverlof nominaal	0	0	28.518	55.721	84.056	114.102	143.592
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Inkomensoverdrachten

Tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS)

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose als gevolg van arbeidsgerelateerde blootstelling aan asbest kunnen een tegemoetkoming ontvangen op grond van de TAS. Indien zij de ziekte maligne mesothelioom of asbestose hebben gekregen door te werken met asbest (in dienst van een werkgever) of maligne mesothelioom hebben opgelopen via werkkleding van een huisgenoot, dan is de (voormalige) werkgever hiervoor aansprakelijk en kunnen zij een schadevergoeding bij de werkgever eisen. Dit kan echter lang duren. Tegelijkertijd is de levensverwachting van mensen met de ziekte maligne mesothelioom vaak erg kort. De TAS heeft tot doel asbestslachtoffers bij leven maatschappelijke erkenning te bieden in de vorm van een tegemoetkoming. Deze wordt uitgekeerd in de vorm van een voorschot op de schadevergoeding van de werkgever. Als de (voormalige) werkgever later alsnog een schadevergoeding betaalt, wordt het voorschot hiermee verrekend. Indien de werknemer geen schadevergoeding ontvangt, wordt het voorschot omgezet in een tegemoetkoming. De TAS wordt uitgevoerd door de SVB.

Wie komt er voor in aanmerking?

Mensen die ziek zijn geworden door het werken met asbest, krijgen een voorschot als:

-

Bij hen maligne mesothelioom of asbestose is vastgesteld;

-

Zij, of in het geval van maligne mesothelioom ook een huisgenoot, in loondienst bij een werkgever in Nederland werkten;

-

Zij, of in het geval van maligne mesothelioom ook een huisgenoot, op het werk zijn blootgesteld aan asbest;

-

Zij nog geen schadevergoeding hebben gekregen of een schadevergoeding hebben ontvangen die lager is dan € 22.121 (prijspeil 2022, dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd).

Hoe hoog is de TAS?

Zowel het voorschot als de tegemoetkoming is in 2022 € 22.121, waarop reeds van de werkgever ontvangen bedragen in mindering worden gebracht. Dit is een eenmalige uitkering. De hoogte van de TAS volgt de ontwikkeling van het wettelijk minimumloon.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten van de TAS worden vanaf 2023 geraamd op circa € 5,3 miljoen per jaar. Het is de verwachting dat de hoeveelheid succesvol afgeronde bemiddelingen tussen werkgevers en asbestslachtoffers de komende jaren gelijk blijft.

Beleidsrelevante kerncijfers

Naar verwachting blijft het aantal TAS aanvragen de komende jaren stabiel, ondanks dat het werken met asbest al in 1993 is verboden. Dit wordt veroorzaakt doordat mensen tot tientallen jaren na blootstelling aan asbest ziek kunnen worden.

Tabel 68 Kerncijfers TAS
	Realisatie 2021²³	Raming 2022	Raming 2023
Aantal toekenningen voorschot TAS (x 1.000 uitkeringen)	0,4	0,4	0,4
waarvan toekenning in verband met maligne mesothelioom	0,3	0,3	0,3
waarvan toekenning in verband met asbestose	<0,1	<0,1	<0,1
Aantal terugontvangen voorschotten TAS (x 1.000 uitkeringen)	0,1	0,1	0,1
Aantal toekenningen maligne mesothelioom bij leven ten opzichte van totaal aantal toekenningen (%)	82	_2	_{_}2

1 Bron: SVB, jaarverslag.

2 Dit cijfer wordt niet geraamd.

Ziekteverzekering (Caribisch Nederland)

Werknemers in de private sector van Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering (ziekengeld) op grond van de Ziekteverzekering. De uitkering is gerelateerd aan het laatstverdiende loon van de werknemer.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor de Ziekteverzekering (ZV) dalen in 2023 ten opzichte van eerdere jaren omdat er een minder groot corona-effect wordt verwacht. Als gevolg van demografische ontwikkelingen stijgen de uitgaven voor de ZV vanaf 2025 in lichte mate.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 69 Kerncijfers Ziekteverzekering Caribisch Nederland

Realisatie 2021²³ Raming 2022 Raming 2023 Volume Ziekteverzekering CN (x 1.000 uitbetaalde ziektedagen) 114 100 78

OPS-fonds

De OPS problematiek is het gevolg van blootstellingen aan vluchtige oplosmiddelen in het werk die hoger waren dan volgens de destijds geldende wettelijke voorschriften waren toegestaan. De regeling is in maart 2020 in werking getreden. Bij de opzet van de regeling is zoveel mogelijk aangesloten bij regelingen voor asbestslachtoffers. De regeling wordt uitgevoerd door de SVB.

Wie komt er voor in aanmerking?

De tijdelijke en eenmalige regeling voor een financiële tegemoetkoming aan OPS-slachtoffers is toegankelijk voor personen die aan drie voorwaarden voldoen:

-

Het slachtoffer beschikt over een officiële diagnose Chronische Toxische Encephalopathie (CTE) van een van de Solvent Teams aan de universiteiten van Amsterdam en Twente. Slachtoffers die bij inwerkingtreding van de regeling nog niet beschikken over zo'n diagnose kunnen deze tot een half jaar na de inwerkingtreding van de regeling alsnog aanvragen bij het Solvent Team van de universiteit van Amsterdam. De diagnose levert een bevestiging van zowel de gezondheidsschade als van het feit dat deze arbeidsgerelateerd is;

-

Het slachtoffer heeft geen enkele vorm van een financiële tegemoetkoming gehad voor de schade als gevolg van zijn OPS aandoening, of een bedrag dat lager is dan het normbedrag voor de financiële tegemoetkoming;

-

Er moet sprake zijn van een blootstelling die in Nederland in loondienst heeft plaatsgevonden.

Hoe hoog is de tegemoetkoming?

Zowel het voorschot als de tegemoetkoming is gelijk aan de tegemoetkoming bij de TAS (in 2022 bedraagt deze € 22.121). Dit is een eenmalige uitkering.

Budgettaire ontwikkelingen

De CSE-regeling is een tijdelijke regeling voor OPS-slachtoffers. Naar verwachting liggen de meeste aanvragen in de jaren 2020 en 2021. Daarom nemen de geraamde uitgaven vanaf 2022 gestaag af naar 0 in 2027

Tegemoetkomingsregeling stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB) Doordat de juridische afwikkeling van een schadeclaim bij stoffengerela-teerde beroepsziekten vaak leidt tot jarenlange en kostbare procedures, krijgen veel slachtoffers hiervoor geen financiële compensatie en daarmee ook geen erkenning van hun leed. De commissie Vergemakkelijking Schade-afhandeling Beroepsziekten (commissie-Heerts) is gevraagd aanbevelingen op te stellen voor een betere organisatie van het proces van werkgerela-teerde schadeafhandeling. Omdat binnen het huidige aansprakelijkheidsrecht geen mogelijkheid werd gevonden voor aanpassingen van de verhaalsprocedure bij schadeclaims voor beroepsziekten, heeft het kabinet besloten tot de introductie van een tegemoetkomingsregeling. Deze regeling maakt het mogelijk om (ex-)werkenden met een ernstige stoffen-gerelateerde beroepsziekte een algemene financiële tegemoetkoming toe te kennen. De tegemoetkoming is geen schadevergoeding maar vormt een erkenning van het feit dat men door participatie aan het arbeidsproces ziek is geworden.

Wie komt er voor in aanmerking?

De doelgroep betreft (ex-)werkenden met ernstige beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk.

Hoe hoog is de tegemoetkoming?

Het betreft een eenmalige tegemoetkoming van € 22.121 (prijsniveau 2022). Indien de (ex-)werkende naast de tegemoetkoming ook een schadevergoeding van de ex-werkgever/opdrachtgever (heeft) ontvang(t)(en), moet bij een gehonoreerde schadeclaim de tegemoetkoming worden terugbetaald tot het bedrag van de gehonoreerde schadeclaim.²⁴

Budgettaire ontwikkelingen

De TSB gaat van start per 1 januari 2023. Het aantal aanvragen wordt door de tijd constant verondersteld.

Ziektewet (ZW)

De ZW geeft zieke werknemers het recht op een uitkering als zij geen werkgever meer hebben die in geval van ziekte loon moet doorbetalen.

De ZW bevat minimumnormen voor re-integratie. De ZW geldt ook voor een beperkte groep werknemers die wel in dienst zijn van een werkgever, namelijk werknemers die tijdelijk ongeschikt zijn voor het verrichten van hun werk wegens arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en orgaandonatie en werknemers met een zogenaamde no-riskpolis. De werkgever mag de ZW-uitkering dan verrekenen met het loon dat hij moet doorbetalen. De ZW wordt uitgevoerd door UWV of door werkgevers zelf wanneer zij ervoor gekozen hebben om eigenrisicodrager te zijn voor de ZW-uitkeringslasten.

Wie komt er voor in aanmerking?

In aanmerking voor een ZW-uitkering komen:

-

Uitzendkrachten (zonder vast contract met het uitzendbureau);

-

Oproepkrachten (afhankelijk van het soort oproepcontract);

-

Personen met een arbeidscontract dat afloopt tijdens de ziekte;

-

Personen die een WW-uitkering ontvangen en langer dan dertien weken ziek zijn;

-

Vrouwen die ziek worden als gevolg van zwangerschap of bevalling. Wanneer vrouwen in loondienst werken hebben zij tijdens hun zwangerschapsverlof recht op een uitkering op grond van de Wet arbeid en zorg. Als deze vrouwen door de zwangerschap vóór of na de bevalling ziek worden, ontvangen zij een ZW-uitkering;

-

Orgaandonoren die door hun donatie tijdelijk niet kunnen werken;

-

Personen met een no-riskpolis die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn en die binnen vijf jaar nadat ze in dienst zijn gekomen van een werkgever ziek worden;

-

Ondernemers en directeuren-grootaandeelhouders kunnen alleen een beroep doen op de ZW als zij hiervoor een vrijwillige verzekering hebben.

Hoe hoog is de ZW-uitkering?

De ZW-uitkering bedraagt meestal 70% van het loon dat de betrokkene gemiddeld per dag verdiende in het jaar voordat hij ziek werd. De hoogte van het dagloon is per 1 januari 2022 gemaximeerd op € 228,76 bruto per dag. Hierdoor bedraagt de uitkering maximaal € 3.482,87 bruto per maand inclusief vakantiegeld. De uitkering duurt maximaal twee jaar. Er zijn enkele uitzonderingen. Orgaandonoren en werkneemsters die arbeidsongeschikt zijn als gevolg van de zwangerschap of bevalling hebben recht op een ZW-uitkering van 100% van het dagloon, wat neerkomt op een uitkering van maximaal € 4.975,53 bruto per maand inclusief vakantiegeld. Op verzoek van de werkgever kan UWV de ZW-uitkering van personen die onder de no-riskpolis vallen het eerste jaar op 100% van het dagloon vaststellen.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten ZW nemen in 2023 met circa € 30 miljoen toe ten opzichte van 2022, vanwege een stijging van het aantal ZW-uitkeringen. Dit komt vooral door de verwachting dat de doelgroep van de ZW toeneemt, als gevolg van een stijging van het aantal werkenden. Vanaf 2024 nemen de uitkeringslasten verder toe. Enerzijds komt dit doordat verwacht wordt dat het aantal zieke werklozen zal toenemen als gevolg van een oplopende werkloosheid. Anderzijds wordt rekening gehouden met een stijging van het aantal zieke zwangeren, als gevolg van een verwachte toename van het aantal geboorten en de werkzame beroepsbevolking. Daarnaast zal, doordat steeds meer mensen werken vanuit de Banenafspraak en Beschut Werk, het beroep op de no-riskpolis toenemen.

Beleidsrelevante kerncijfers

Naar verwachting neemt het aantal uitkeringensjaren in 2023 licht toe met ongeveer 1.000.

Tabel 70 Kerncijfers ZW
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Volume ZW (x 1.000 uitkeringen, gemiddelde)	107	106	107
Instroom ZW (x 1.000 uitkeringen)	346	_2	_{_}2
Uitstroom ZW (x 1.000 uitkeringen)	414	_2	_{_}2

1 Bron: UWV, jaarverslag.

2 In- en uitstroom worden niet geraamd.

Handhaving

De kerncijfers op het gebied van fraude en handhaving tonen in 2020 een wisselend beeld ten opzichte van de voorgaande jaren. In 2021 zijn de cijfers grotendeels terug op het oude niveau. Opvallend is dat het aantal onderzochte fraudesignalen in 2021 hoger ligt dan in de voorgaande jaren. Ook opvallend is dat het aantal waarschuwingen sterk is toegenomen en dat het aantal boetes juist sterk is afgenomen.

In 2020 heeft onderzoek plaatsgevonden door KPMG naar misbruikrisico's in de ZW. Op basis hiervan wordt door UWV, met betrokkenheid van SZW, een nadere analyse naar deze misbruikrisico's gedaan, waarbij ook wordt ingegaan op de beheersmaatregelen die door UWV worden ingezet. Wanneer besluitvorming daarover heeft plaatsgevonden wordt de Tweede Kamer nader geïnformeerd.

Tabel 71 Kerncijfers ZW (fraude en handhaving)

		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie	Gepercipieerde detectiekans (%)	77¹	57²	78³
	Kennis van de verplichtingen (%)	93¹	87²	93³
Opsporing⁴	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	3,9	3,3	4,8
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁵	2,6	2,0	2,4
	Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)	3,5	2,9	2,9
Sanctionering⁴	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	2,1	1,9	3,6
	Aantal boetes (x 1.000)	1,1	0,8	0,3
	Totaal boetebedrag (x € 1 mln)	0,7	0,6	0,3
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering⁴	Incassoratio fraudevorderingen (boete + benadelingsbedrag) ultimo 2021 (%)	55	35	16

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen in de coronacrisis». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

3 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen en gepercipieerde detectiekans». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

4 Bron: UWV, jaarverslag.

5 Cijfers betreffen alle overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

Wet arbeid en zorg (WAZO)

De WAZO bundelt een aantal wettelijke verlofvormen, zoals het zwanger-schaps- en bevallingsverlof, (aanvullend) geboorteverlof, adoptie- en pleeg-zorgverlof, ouderschapsverlof en kort- en langdurend zorgverlof. Vaak bestaat er recht op (gedeeltelijke) loondoorbetaling of op een uitkering: zwangerschaps- en bevallingsuitkering, adoptie- en pleegzorguitkering, geboorteverlofuitkering en vanaf 2 augustus 2022 ook een ouderschapsver-lofuitkering. Deze uitkeringen op grond van de WAZO worden uitgevoerd door UWV.

Wie komt er voor in aanmerking?

In aanmerking voor een zwangerschaps- en bevallingsuitkering komen:

-

Vrouwelijke werknemers;

-

Andere vrouwelijke verzekerden voor de ZW (onder andere thuiswerksters en vrouwen die een ZW-, WW- of loongerelateerde WGA-uitkering ontvangen);

-

Vrouwelijke vrijwillig verzekerden voor de ZW;

-

Vrouwen van wie de vermoedelijke bevallingsdatum binnen 10 weken na het einde van de verplichte ZW-verzekering ligt, evenals vrouwen die later uitgerekend zijn, maar die toch binnen 10 weken na het einde van de verplichte verzekering bevallen.

In aanmerking voor adoptie- en pleegzorgverlof komt de werknemer die een kind heeft geadopteerd dan wel als pleegkind in zijn gezin heeft opgenomen. Er is een afzonderlijke uitkeringsregeling voor zwangere zelfstandigen, de regeling Zelfstandig en Zwanger (ZEZ). Vrouwelijke zelfstandigen, directeuren-grootaandeelhouders, meewerkende echtgenoten en beroepsbeoefenaars op arbeidsovereenkomst (hulpen in de huishouding voor minder dan vier dagen per week) hebben gedurende ten minste 16 weken recht op een uitkering. Zie ook beleidsartikel 12.

Hoe hoog is de WAZO-uitkering?

De zwangerschaps- en bevallingsuitkering en de adoptie- en pleegzorguitkering bedraagt 100% van het laatstverdiende loon, tot een maximum van 100% van het maximumdagloon. Dit is per 1 juli 2022 gelijk aan € 5.065,58

bruto per maand inclusief vakantiegeld. De hoogte van de uitkering voor zelfstandigen is maximaal het wettelijk minimumloon (per 1 juli 2022 € 1.756,20 bruto per maand exclusief vakantiegeld).

Budgettaire ontwikkelingen

Als gevolg van een verwachte toename van het aantal geboorten en de stijging van het wettelijk minimumloon nemen de uitgaven voor zwanger-schaps- en bevallingsverlof de komende jaren toe.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 72 laat zien dat het verwachte aantal toekenningen in de WAZO in 2022 licht daalt ten opzichte van 2021, en in 2023 weer stijgt. Dit hangt samen met de verwachte geboorteontwikkeling.

Tabel 72 Kerncijfers WAZO
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Totaal aantal toekenningen zwangerschaps- en bevallingsverlofuitkering (x 1.000 uitkeringen)	153	150	154
Aantal toekenningen werknemers (x 1.000 uitkeringen)	140	137	141
Aantal toekenningen zelfstandigen (x 1.000 uitkeringen)	12,9	12,7	13,1

1 Bron: SZW, berekening.

WAZO aanvullend geboorteverlof partners

Het aanvullend geboorteverlof duurt maximaal 5 weken. Het verlof dient binnen 6 maanden na de geboorte te worden opgenomen. Ook deze regeling wordt door UWV uitgevoerd.

Wie komt er voor in aanmerking?

In aanmerking voor een aanvullend geboorteverlof uitkering komt de werknemer die echtgeno(o)t(e) of geregistreerde partner van de moeder van het kind is, met de moeder ongehuwd samenwoont of haar kind erkent.

Hoe hoog is de uitkering?

De hoogte van de uitkering voor aanvullend geboorteverlof bedraagt 70% van het laatstverdiende loon, tot een maximum van 70% van het maximumdagloon.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven stijgen de komende jaren als gevolg van een verwachte toename van het aantal geboorten en het gebruik van de regeling. Daarnaast leidt de stijging van het wettelijk minimumloon naar verwachting ook tot hogere uitgaven.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal toekenningen neemt de komende jaren toe als gevolg van een verwachte toename in het aantal geboorten en het gebruik van de regeling.

Tabel 73 Kerncijfers aanvullend geboorteverlof
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Totaal aantal toekenningen aanvullend geboorteverlof (x 1.000 uitkeringen)	81	82	84
Gemiddeld aantal opgenomen dagen	22	22	22

1 Bron: SZW, berekening op basis van UWV Juninota.

WAZO betaald ouderschapsverlof

Vanaf 2 augustus 2022 wordt een uitkering verstrekt aan werknemers bij opname van ouderschapsverlof. De uitkeringsduur is maximaal 9 weken. De uitkering wordt alleen verstrekt indien het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt opgenomen. Bij adoptie of pleegzorg kan het verlof worden opgenomen gedurende het eerste jaar na opname van het kind in het gezin.

Wie komt er voor in aanmerking?

Rechthebbend is de werknemer die als ouder in familierechtelijke betrekking staat tot het kind.

Hoe hoog is de uitkering?

De uitkering bedraagt 70% van het dagloon, met als maximum 70% van het maximum dagloon.

Budgettaire ontwikkelingen

Doordat de regeling gaandeweg 2022 ingaat (2 augustus) zijn de uitgaven in 2022 incidenteel lager dan in de daarop volgende jaren. De uitgaven nemen in latere jaren toe vanwege de verwachte toename van het aantal geboorten. Daarnaast leidt de stijging van het wettelijk minimumloon naar verwachting ook tot hogere uitgaven.

3.7 Artikel 7 Kinderopvang

A. Algemene doelstelling

De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede, veilige en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt. Bovendien zorgt goede kinderopvang er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling. De kinderopvangtoeslag houdt formele kinderopvang betaalbaar voor ouders. Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang (Wko) vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangvoorzieningen moeten voldoen. De GGD houdt hier, in opdracht van gemeenten, toezicht op. Daarnaast steunt de Minister via subsidies projecten die de (informatie)positie van ouders versterken. Dit om te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangvoorziening kunnen brengen die veilig en van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang. Gastouderbureaus en gastouders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastouderopvang. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed onder andere via de oudercommissies uitoefenen.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel, financiert met de kinderopvangtoeslag (KOT) het gebruik van kinderopvang en stimuleert met subsidies de (informatie)positie van ouders. Zij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de voorwaarden waaronder deze wordt toegekend;

-

het ter beschikking stellen van middelen aan gemeenten via het Gemeentefonds ter financiering van toezicht en handhaving op de kinderopvang;

-

het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving;

-

het verstrekken van middelen ten behoeve van de kinderopvang en voor-en naschoolse voorzieningen in Caribisch Nederland in het kader van het programma BES(t) 4 kids;

-

het bevorderen van de kwaliteit en veiligheid van de kinderopvang.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de KOT door het directoraat-generaal Toeslagen.

C. Beleidswijzigingen

Verbetering stelsel kinderopvangtoeslag

Het coalitieakkoord van het kabinet Rutte IV bevat het voornemen voor een grote hervorming van het kinderopvangstelsel. Het doel van de hervorming is een financieel toegankelijker stelsel met minder complexiteit voor ouders en minder kans op terugvorderingen. De invoering van dit nieuwe stelsel vergt een verscheidenheid aan beleidskeuzes, een uitgebreid wetgevingstraject en de selectie van een uitvoeringsorganisatie. Voor dit laatste punt heeft SZW ABDTOPConsult de opdracht gegeven onafhankelijk onderzoek te verrichten en een advies uit te brengen. De verwachting is dat dit onderzoek in het najaar van 2022 afgerond zal worden. Zodra over de nieuwe uitvoerder besloten wordt, zal het nieuwe stelsel in co-creatie tussen beleid en uitvoerder verder vormgegeven worden.

Aanspraak kinderopvangtoeslag ouders met tijdelijke Wlz-indicatie Per 2023 zal een uitzondering op de arbeidseis voor het recht op kinderopvangtoeslag in werking treden (Stb. 2020, 518). Vanaf volgend jaar krijgen gezinnen waarvan een ouder werkt of een traject naar werk volgt en de andere ouder een tijdelijke indicatie heeft op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz-indicatie) aanspraak op kinderopvangtoeslag (Kamerstukken II 2020/21, 35 598, nr. 2). Voor ouders met een permanente Wlz-indicatie was de aanspraak op kinderopvangtoeslag reeds op 1 januari 2021 geregeld.

Oplossing noodopvang knelpunt toeslagen

Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2023 een knelpunt in het toeslagensysteem op te lossen. In bepaalde situaties waar een persoon gehuwd is en vanwege huiselijk geweld opgevangen wordt in een noodopvang, bestaat geen (zelfstandige) aanspraak op toeslagen. Het kabinet vindt dit een onwenselijke situatie (zie ook Kamerstukken II 2022/23, 31 066, nr. 1053). Daarom wordt dit knelpunt door middel van een wijziging in de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (Awir) opgelost. Zo kan deze groep vanaf 2023 zorgtoeslag, kindgebonden budget en kinderopvangtoeslag ontvangen die passend is bij hun feitelijke situatie.

Loslaten koppeling gewerkte uren per 2023

Het loslaten van de koppeling gewerkte uren (KGU) is afgesproken in het coalitieakkoord en beoogt een vereenvoudiging van het stelsel en een vermindering van de onzekerheid over het recht op en de hoogte van de kinderopvangtoeslag. Indien een ouder en diens eventuele partner werken, is er recht op kinderopvangtoeslag, onafhankelijk van hoeveel uren er per maand gewerkt wordt. Met name voor ouders met onregelmatige werktijden, zoals ondernemers, is het lastig in te schatten hoeveel uren per maand diegene werkt. De KGU kon leiden tot (hoge) terugvorderingen en daarom voor een belemmering in de arbeidsparticipatie van deze ouders zorgen. Met het loslaten van de KGU wordt tevens een knelpunt opgelost dat is geïnventariseerd in de uitwerking van de motie Lodders-Van Weyenberg.

Gedeeltelijke indexering maximum uurprijs gastouderopvang In de begroting 2022 is aangekondigd dat de intensivering vanaf 2022 van toezicht en handhaving in de gastouderopvang per 2023 van dekking zal worden voorzien via een maatregel in de kinderopvangtoeslag. In het Besluit Kinderopvangtoeslag 2023 is daartoe een gedeeltelijke indexering van de maximum uurprijs in de gastouderopvang opgenomen (€ 0,15 lagere indexering). Met deze maatregel wordt de intensivering van toezicht en handhaving gedekt uit de kinderopvangtoeslag voor ouders die gastouderopvang afnemen: zij hebben immers baat bij borging van goede kwaliteit.

Kinderopvang in Caribisch Nederland

In 2019 is gestart met het wetsvoorstel Kinderopvang BES. Het doel van het wetsvoorstel is het verbeteren van de kwaliteit en het verhogen van de financiële toegankelijkheid van de kinderopvang in Caribisch Nederland. Met het wetsvoorstel leggen we de kwaliteitseisen en het toezicht daarop integraal vast en regelen we duurzaam de financiering van het kinderop-vangstelsel in Caribisch Nederland. Het wetsvoorstel Kinderopvang BES treedt naar verwachting vanaf 2023 gefaseerd in werking. Dat betekent dat kwaliteits- en toezichtseisen vanaf dat moment in werking treden.

Kinderopvang is een belangrijke pijler in de kabinetsbrede aanpak gericht op het verminderen van de kosten van levensonderhoud in Caribisch Nederland. De maatregelen op het terrein van kinderopvang zijn van belang in het kader van het toewerken naar het realiseren van het ijkpunt sociaal minimum Caribisch Nederland (Kamerstukken II 2021/22, 31 322, nr. 436).

Om de koopkracht voor gezinnen te verstevigen als gevolg van de hoge inflatie wordt in het kader van de Tijdelijke subsidieregeling Financiering Kinderopvang Caribisch Nederland de eigen bijdrage voor de kinderopvang verlaagd met $25 per maand voor de dagopvang en $10 per maand voor de buitenschoolse opvang.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 74 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 7 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	4.115.024	4.273.782	4.314.657	4.469.891	6.176.221	6.433.385	6.603.981
Uitgaven	4.108.446	4.266.000	4.317.157	4.473.173	6.178.221	6.433.385	6.603.981
Inkomensoverdrachten
Kinderopvangtoeslag	3.813.334	4.160.026	4.254.924	4.419.462	6.138.361	6.397.449	6.572.195
Tegemoetkomingsregeling Eigen Bijdrage	275.578	73.002	0	0	0	0	0
Subsidies (regelingen)
Kinderopvang	1.411	1.300	1.300	2.050	2.050	2.050	2.050
Subsidies Caribisch Nederland	5.221	8.952	10.597	12.341	12.666	13.295	13.395
Opdrachten
Overige Opdrachten	1.524	5.269	2.973	2.973	3.076	3.502	3.502
Opdrachten Caribisch Nederland	73	1.548	4.406	4.921	1.234	2.505	2.505
Bekostiging
Projectbureau PGV	1.394	1.561	1.593	1.593	1.593	1.593	1.593
Bijdrage aan agentschappen
Agentschap DUO	7.275	8.864	8.864	8.833	7.741	7.741	7.741
Bijdrage aan medeoverheden
Versterking Kinderopvang Samenwerking BES(t) 4 kids CN	2.636	5.478	8.500	7.000	3.000	1.000	1.000
SPUK kwijtschelden schulden Kinderopvang	0	0	24.000	14.000	8.500	4.250	0
Ontvangsten	1.498.566	1.680.911	1.765.766	1.760.939	1.718.997	1.642.948	1.568.937
Ontvangsten
Algemeen	433	480	480	480	480	480	480
Terugontvangsten kinderopvangtoeslag	176.917	238.409	288.362	283.535	241.593	165.544	91.533
Werkgeversbijdrage Kinderopvang	1.321.216	1.442.022	1.476.924	1.476.924	1.476.924	1.476.924	1.476.924

De uitgaven op artikel 7 Kinderopvang zijn voor 99,8% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en daarom voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten kinder-opvangtoeslag.

Subsidies

Het budget voor subsidies is voor 95% juridisch verplicht. Het betreft voor € 10,6 miljoen de subsidieregeling voor Caribisch Nederland, die gericht is op het verbeteren van de kwaliteit en financiële toegankelijkheid van kinderopvang en buitenschoolse opvang in Caribisch Nederland, door het gebruik daarvan te subsidiëren. Daarnaast is er nog circa € 0,7 miljoen juridisch verplicht voor lopende subsidieprojecten die gericht zijn op de kinderopvang in Nederland.

Opdrachten

Van het budget voor Opdrachten is 28% juridisch verplicht. Daarnaast is 60% bestuurlijk gebonden. Dit betreft onderzoek en opdrachten voor de kinderopvang in Nederland en Caribisch Nederland.

Bekostiging

De bekostiging is voor 97% juridisch verplicht. Het betreft uitgaven aan Stichting Projectenbureau Publieke Gezondheid van de Vereniging van Publieke Gezondheid en Veiligheid Nederland (PGV) voor de coördinatie op het toezicht op de kinderopvang. PGV is wettelijk aangewezen voor deze taak.

Bijdrage aan agentschappen

Het budget voor bijdrage Agentschappen is voor 89% juridisch verplicht, het wordt ingezet voor de uitvoering door DUO van het Landelijk Register Kinderopvang en het Personenregister Kinderopvang.

Bijdrage aan medeoverheden

Het budget voor bijdrage medeoverheden is bestemd voor de compensatie aan gemeenten voor het kwijtschelden van publieke schulden in het kader van de hersteloperatie Kinderopvangtoeslag (€ 24 miljoen) en voor versterking van de kinderopvang in Caribisch Nederland (€ 8,5 miljoen). Het budget is voor 89% juridisch verplicht.

Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren zoals omschreven in de Wko, ontvangen een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag. Hierbij geldt de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wko en daarom geregistreerd is in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). De KOT wordt uitgevoerd door het directoraat-generaal Toeslagen van het Ministerie van Financiën. DUO verzorgt de inschrijving in het register buitenlandse kinderopvang en de SVB is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de aanvulling op de KOT in het buitenland.

Wie komt er voor in aanmerking?

-

Ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren en beiden werken (werknemers en zelfstandigen);

-

Alleenstaande ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren (werknemers en zelfstandigen);

-

Doelgroepouders, bijvoorbeeld ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen.

Hoe hoog is de kinderopvangtoeslag?

De hoogte van de kinderopvangtoeslag is van een aantal aspecten afhankelijk:

-

Hoogte van het toetsingsinkomen van de ouder(s);

-

Hoogte van de betaalde uurprijs, tot aan de maximum uurprijs;

-

De opvangsoort: dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouder-opvang kennen een verschillende maximum uurprijs waarvoor ouders een toeslag kunnen ontvangen;

-

Het kind waar de opvang betrekking op heeft: voor het eerste kind geldt een andere toeslag dan voor tweede en volgende kinderen;

-

Het aantal gewerkte uren door de ouder die de minste uren per jaar werkt dan wel de periode waarin een traject naar werk gevolgd wordt. Per 2023 wordt beoogd om de koppeling met het aantal gewerkte uren los te laten;

-

Het aantal uren dat gebruik wordt gemaakt van een kinderopvangvoor-ziening.

Budgettaire ontwikkelingen

In 2023 stijgen de uitgaven voor de kinderopvangtoeslag naar verwachting met circa € 95 miljoen ten opzichte van 2022. De uitgaven nemen vooral toe doordat kinderen in 2023 gemiddeld meer uren naar de opvang gaan, onder meer als gevolg van het loslaten van de koppeling gewerkte uren. In latere jaren lopen de uitgaven aan kinderopvangtoeslag verder op. Dit houdt met name verband met de intensiveringen uit het coalitieakkoord, waarbij onder meer de vergoeding van de kinderopvang voor alle werkende ouders vanaf 2025 naar 96% gaat.

Beleidsrelevante kerncijfers

In 2022 komt het aantal kinderen dat naar de kinderopvang gaat (met kinderopvangtoeslag) naar verwachting sterk hoger uit dan in 2021. Dit is onder meer omdat het gebruik in 2021 vanwege de coronacrisis tijdelijk lager uitviel en omdat er in 2022 naar verwachting meer werkende ouders zijn. In 2023 blijft het aantal kinderen naar verwachting vrij stabiel.

Het gemiddelde aantal uren per kind neemt in 2022 naar verwachting sterk toe en loopt in 2023 verder op. De voorziene stijging in 2023 houdt deels verband met het loslaten van de koppeling gewerkte uren.

Tabel 76 Kerncijfers gebruik kinderopvang (jaargemiddelden)
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (x 1.000)	557	582	584

Aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (x 1.000)
0-12 jaar	834	871	874
0-4 jaar (dagopvang)	400	416	418
4-12 jaar (buitenschoolse opvang)	434	456	455

Deelname kinderen met kinderopvangtoeslag (%)
0-12 jaar	39	41	41
0-4 jaar (dagopvang)	58	60	59
4-12 jaar (buitenschoolse opvang)	30	32	32

Aantal uren per kind per maand
0-12 jaar	62,9	64,5	65,7
0-4 jaar (dagopvang)	87,6	89,9	91,1
4-12 jaar (buitenschoolse opvang)	40,1	41,3	42,3

Gebruik kinderopvangtoeslag naar verzamelinkomen (aantal kinderen met
kinderopvangtoeslag x 1.000)
Tot 130% Wml	71	74	74
130% Wml tot 1 1/2 x modaal	166	168	168
1 1/2 x modaal tot 3 x modaal	459	482	483
3 x modaal en hoger	137	148	148

Aantal uren per kind met kinderopvangtoeslag
Tot 130% Wml	80	83	85
130% Wml tot 1 1/2 x modaal	61	64	65
1 1/2 x modaal tot 3 x modaal	59	60	61
3 x modaal en hoger	69	70	71

1 De realisatiecijfers van 2021 zijn gebaseerd op de opgaven van aanvragers die nog kunnen wijzigen als gevolg van het definitief vaststellen van inkomen en gebruik.

Bron: SZW-berekeningen op basis van informatie van CBS (bevolkingsprognose voor berekening deelname) en Toeslagen.

Tabel 77 Kerncijfers kinderopvang bijdragen sectoren en ouders

Ouderbijdrage eerste kind in € per uur voor gezinsinkomen⁴
130% Wml	0,37	0,38	0,40
1 1/2 x modaal	1,68	1,72	1,81
3 x modaal	4,96	5,06	5,34

Ouderbijdrage volgend kind in € per uur voor gezinsinkomen⁴
130% Wml	0,36	0,37	0,39
1 1/2 x modaal	0,49	0,50	0,53
3 x modaal	1,26	1,28	1,35

1 De realisatiecijfers van 2021 zijn gebaseerd op de opgaven van aanvragers die nog kunnen wijzigen als gevolg van het definitief vaststellen van inkomen en gebruik.

2 De maximum uurprijzen betreffen de vastgestelde maximum uurprijzen (en niet een raming).

3 De raming is opgesteld in prijzen 2022. Echter, het geraamde gemiddelde tarief 2023 is, evenals de wettelijke maximumuurprijs 2023, weergegeven op prijsniveau 2023. De cijfers over de gemiddelde uurprijs zijn gebaseerd op de uurprijzen die de ouders aan Toeslagen doorgeven. Het betreft de gemiddelde uurprijzen, waarbij gewogen is naar gebruik. Ter illustratie: de uurprijs van gebruikers die 60 opvanguren afnemen weegt drie keer zo zwaar mee bij bepaling van het gemiddelde als de uurprijs van gebruikers die 20 opvanguren afnemen.

4 Kosten van kinderopvang per uur voor ouders, gebaseerd op de maximum uurprijzen en de toeslag die ouders ontvangen.

Bron: SZW-berekeningen op basis van informatie van Toeslagen.

	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Bijdragen sectoren (in %)
Collectief	71	71	71
waarvan Overheid	45	45	45
waarvan Werkgevers	26	26	26
Ouders	29	29	29

Wettelijke maximum uurprijs (in €)²
Dagopvang	8,46	8,50	8,97
Buitenschoolse opvang	7,27	7,31	7,72
Gastouderopvang	6,49	6,52	6,73

Gemiddelde tarieven van kinderopvanginstellingen (in €)³
Dagopvang	8,61	8,81	9,30
Buitenschoolse opvang	7,74	7,90	8,34
Gastouderopvang	6,45	6,57	6,94

Tegemoetkomingsregeling Eigen Bijdrage

Daarnaast kunnen ouders die in de eerste sluitingsperiodes (voorjaar 2020 en winter 2020/21) te weinig TTKO hadden ontvangen op basis van de op dat moment bekende kinderopvanggegevens, in aanmerking komen voor een additionele tegemoetkoming op basis van de kinderopvanggegevens zoals die op 1 mei 2022 bekend waren.

Budgettaire ontwikkelingen

De tijdelijke regeling gaat in 2022 naar verwachting gepaard met € 73 miljoen aan uitgaven.

Subsidies

Voor 2023 is € 11,9 miljoen beschikbaar voor subsidies. Daarvan is € 10,6 miljoen bestemd voor de subsidieregeling voor Caribisch Nederland, die gericht is op het verbeteren van de financiële toegankelijkheid van kinderopvang en buitenschoolse opvang in Caribisch Nederland, door het gebruik daarvan te subsidiëren. Daarnaast zijn er subsidies gericht op bevordering van de kwaliteit van de kinderopvang (onder andere door middel van een Kennisbank), versterking van de positie van ouders en bevordering van de financiële stabiliteit van de sector kinderopvang in Nederland.

Opdrachten

Voor 2023 is in totaal € 7,4 miljoen beschikbaar voor opdrachten, waarvan het grootste deel (€ 4,4 miljoen) voor de uitvoering van het programma BES(t) 4 Kids in Caribisch Nederland. Daarnaast is er nog circa € 3,0 miljoen bestemd voor onderzoek en opdrachten voor kinderopvang in Nederland.

Bekostiging

Voor 2023 is € 1,6 miljoen beschikbaar voor bekostiging. Het betreft uitgaven aan Stichting Projectenbureau Publieke Gezondheid van de Vereniging van Publieke Gezondheid en Veiligheid Nederland (PGV) voor de coördinatie op het toezicht op de kinderopvang. PGV is wettelijk aangewezen voor deze taak.

Bijdrage aan agentschappen

Het budget voor bijdrage aan agentschappen (€ 8,9 miljoen in 2023) is bedoeld voor de uitvoering door DUO van het beheer, onderhoud en ontwikkeling van het Landelijk Register Kinderopvang (LRK), het Personenregister Kinderopvang (PRK) en het Register Buitenlandse Kinderopvang (RBK).

Bijdrage aan medeoverheden

Het budget voor bijdrage medeoverheden betreft voor € 24 miljoen de compensatie aan gemeenten voor het kwijtschelden van publieke schulden in het kader van de hersteloperatie Kinderopvangtoeslag.

Daarnaast is er een budget van € 8,5 miljoen voor de versterking van de kinderopvang in Caribisch Nederland. In het kader van artikel 92 lid 2 sub c Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba worden middelen aan de openbare lichamen verstrekt. Het betreffen twee bijzondere uitkeringen per eiland om de activiteiten van het programma BES(t) 4 kids te financieren en om huisvestingsprojecten kinderopvang op de eilanden mogelijk te maken. Voor het programma BES(t) 4 kids ontvangt Bonaire in 2023 maximaal € 2,29 miljoen, Sint Eustatius maximaal € 0,93 miljoen en Saba maximaal € 0,78 miljoen. Voor bouwprojecten kinderopvang ontvangt in 2023 Bonaire maximaal € 1,5 miljoen, Sint Eustatius maximaal € 2,5 miljoen en Saba maximaal € 0,5 miljoen.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn opgebouwd uit drie componenten: de ontvangsten algemeen, de terugontvangsten kinderopvangtoeslag en de werkgeversbijdrage kinderopvang.

De ontvangsten algemeen betreft de eigen bijdrage die deelnemers betalen voor inschrijving in het Personenregister Kinderopvang.

De terugontvangsten kinderopvangtoeslag bestaan uit de ontvangsten uit terugvorderingen van kinderopvangtoeslag over eerdere jaren. De pauzering van de invorderingen (coronamaatregel) heeft tijdelijk geleid tot lagere ontvangsten. Vanaf april 2022 zijn de vorderingen weer gefaseerd opgestart. Dit leidt naar verwachting tot een stijging van de ontvangsten in

2022 en 2023 als gevolg van een inhaaleffect. Vanaf 2025 wordt rekening gehouden met een sterke afname van het aantal terugvorderingen als gevolg van directe financiering. Daardoor nemen ook de terugontvangsten kinderopvangtoeslag vanaf dat jaar af.

De werkgeversbijdrage kinderopvang betreft een vast percentage (0,5%) van de geraamde totale loonsom. De totale loonsom en de werkgeversbijdrage kinderopvang neemt in 2023 licht toe en blijft in latere jaren naar verwachting stabiel.

Kerncijfers

Onder vrouwen is het aantal gewerkte uren per week in de eerste helft van 2021 stabiel gebleven ten opzichte van 2020. Mannen zijn gemiddeld iets minder uren gaan werken.

Moeders met jonge kinderen zijn in de eerste helft van 2021 gemiddeld iets meer uren gaan werken dan in 2020. Bij vaders met jonge kinderen nam het aantal gewerkte uren juist licht af.

Tabel 78 Ontwikkeling in gewerkte uren jaarcijfers)	(gemiddelde binnen de groep mensen met een baan van meer dan 1		uur,
	Realisatie 2019	Realisatie 2020 Realisatie 2021'
Vrouwen 15 tot 75 jaar	26,3	26,2	26,2
Mannen 15 tot 75 jaar	35,6	35,4	34,9
Moeders met jonge kinderen (0-11 jaar)	26,8	26,9	27,1
Vaders met jonge kinderen (0-11 jaar)	39,6	39,4	39,1

1 Vanwege het herontwerp van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) zijn er geen volledige jaarcijfers van 2021 beschikbaar. De realisatie 2021 is daarom een gemiddelde van Q1 en Q2. Voor meer informatie over het herontwerp zie: https://www.cbs.nl/nl-nl/corporate/2021/48/nieuwe-meetmethode-van-invloed-op-beroepsbevolkingscijfers.

Bron: CBS, Enquête Beroepsbevolking.

De netto arbeidsparticipatie van ouders is in de eerste helft van 2021 in alle categorieën gestegen ten opzichte van 2020. De toename was het sterkst onder alleenstaande moeders.

Tabel 79 Netto arbeidsparticipatie (%)
	Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021'
Totaal mannen en vrouwen 15 tot 75 jaar	68,8	68,4	68,6

Moeders (lid van ouderpaar)	80,4	80,5	81,2
Vaders (lid van ouderpaar)	92,1	91,7	92,3

Alleenstaande moeders	66,2	68,5	72,0
Alleenstaande vaders	80,4	79,8	80,0

Moeders met jonge kinderen (0-11)	79,4	80,1	81,6
Vaders met jonge kinderen (0-11)	94,2	93,9	94,6

Bron: CBS, Enquête Beroepsbevolking.

3.8 Artikel 8 Oudedagsvoorziening

A. Algemene doelstelling

De overheid biedt een basispensioen aan personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. De overheid stimuleert de opbouw van en stelt kaders voor de houdbaarheid van aanvullende arbeidspensioenen en draagt zorg voor toezicht op de naleving daarvan.

Het kabinet vindt dat iedere gepensioneerde een basispensioen dient te hebben. Daarom verschaft zij een basispensioen (AOW) aan diegenen die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt. Dit is de eerste pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. Daarnaast bevordert de overheid het opbouwen van toekomstbestendige aanvullende pensioenen, zodat werknemers na hun pensionering niet te maken krijgen met een grote inkomensachteruitgang. Momenteel bouwt ruim 87% van de werknemers een aanvullend arbeidspensioen op door verplichte deelname aan pensioenregelingen die vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers meestal beheren. Dit betreft de tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. Met regelgeving en toezicht waarborgt de overheid een zorgvuldig beheer van de ingelegde pensioengelden. In de derde pijler van het pensioenstelsel kunnen mensen facultatief op eigen initiatief individuele pensioenproducten afsluiten.

De overheid biedt inkomensondersteuning aan AOW-gerechtigden (IOAOW) en biedt een overbruggingsuitkering aan mensen die per 1 januari 2013 reeds deelnemen aan een vut- of prepensioenregeling of een daarmee vergelijkbare regeling en die zich niet hebben kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd (OBR).

Inwoners van Caribisch Nederland die de AOV-gerechtigde leeftijd hebben bereikt, ontvangen een basispensioen op grond van de Algemene Ouder-domsverzekering (AOV).

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinan-cierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen en de aanvullende arbeidspensioenen regisseert de Minister. Zij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

de vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen voor zover de overheid hier zelf verantwoordelijkheid voor draagt;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB;

-

de vormgeving van het toezicht met betrekking tot de arbeidspensioenen door De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM);

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

De Minister van Financiën is hoofdverantwoordelijk voor de fiscale wet- en regelgeving. Wanneer fiscale instrumenten worden ingezet om doelstellingen in het kader van het pensioenbeleid te realiseren, is de Minister van SZW hiervoor medeverantwoordelijk.

C. Beleidswijzigingen

Verhoging AOW met stijging WML en verlaging IOAOW Het kabinet wil werken lonender maken en het bestaansminimum verstevigen. In het coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' heeft het kabinet zich daarom voorgenomen het wettelijk minimumloon stapsgewijs te verhogen. Bij Voorjaarsnota 2022 en Miljoenennota 2023 heeft het kabinet besloten om de in het coalitieakkoord voorgenomen bijzondere verhoging van het minimumloon - met in totaal

7,5 procent - al per 1 januari 2023 door te voeren en deze verder te verhogen naar 8,05 procent. Inclusief de reguliere indexatie stijgt het minimumloon per 1 januari 2023 dan in totaal met 10,15 procent. De bijzondere minimum-loonsverhoging werkt door op de AOW. Op die manier wordt de basis van het inkomensgebouw en het inkomen van AOW-gerechtigden (vooral die zonder of met een klein aanvullend pensioen) versneld verstevigd.

Het kabinet is van mening dat met het stijgen van de AOW-uitkering de noodzaak tot een aanvullende Inkomensondersteuning AOW (IOAOW, extra kop bovenop de AOW-uitkering) vervalt. De IOAOW wordt daarom eerst verlaagd naar 5 euro per maand in 2023, en vervolgens afgeschaft per 2025. Per saldo neemt het inkomen van AOW-gerechtigden toe: de AOW stijgt meer als gevolg van de bijzondere minimumloonsverhoging dan de IOAOW daalt doordat deze wordt afgeschaft.

Data initiatief SVB

In het kader van het verbeteren van dienstverlening zet de SVB in op datagedreven uitvoering en het verbeteren van datakwaliteit door het opsporen van onregelmatigheden in data met nieuwe technieken. Daarbij is gebleken dat bij sommige AOW-gerechtigden de hoogte van de AOW-uitkering onjuist is vastgesteld. In 2022 start de SVB met herstel.

Schuldig Nalatig

In 2022 zijn voorbereidingen voor een wetsvoorstel getroffen om de korting op de AOW-uitkering vanwege schuldige nalatigheid af te schaffen. Het doel van het wetsvoorstel is om te voorkomen dat burgers disproportioneel kunnen worden geraakt door het niet (volledig) voldoen aan de premie-plicht. Daarnaast beoogt het kabinet met het wetsvoorstel de premie-invordering van de AOW en de vaststelling van het AOW-recht voor de Belastingdienst en de SVB te vereenvoudigen. De AOW-opbouw systematiek blijft hiermee ongewijzigd en de plicht tot betaling van de premie blijft. De Belastingdienst zal in de nieuwe situatie trachten de premievordering als onderdeel van de belastingaanslag in te blijven vorderen zolang dit mogelijk is. Het wetsvoorstel wordt in 2023 naar de Tweede Kamer verstuurd.

AOW-leeftijd

In 2023 ligt de AOW-leeftijd op 66 jaar en 10 maanden en vloeit voort uit de Wet temporisering stijging AOW-leeftijd waarin de AOW-leeftijd vanaf 2020 tot en met 2024 is vastgelegd. Met de Wet verandering koppeling AOW-leeftijd is geregeld dat de stijging van de AOW- en pensioenrichtleeftijd met ingang van 2025 voor 2/3 gekoppeld wordt aan de stijging van de resterende levensverwachting op 65 jaar. Voor de jaren 2025 tot en met 2027 is de AOW-leeftijd inmiddels vastgesteld op 67 jaar.

Verhoging Algemene Ouderdomsverzekering (AOV) Caribisch Nederland Om toe te werken naar het ijkpunt sociaal minimum op Caribisch Nederland moeten de inkomens worden verhoogd en de kosten van levensonderhoud worden verlaagd. Het kabinet zet in 2023 een volgende stap door de AOV Caribisch Nederland te verhogen tot het ijkpunt sociaal minimum.

Wetsvoorstel toekomst pensioenen

Op 29 maart 2022 is het wetsvoorstel toekomst pensioenen bij de Tweede Kamer ingediend. Het wetsvoorstel is de nadere uitwerking van het pen-sioenakkoord, waarover de Tweede Kamer op 22 juni 2020 is geïnformeerd in de vorm van de Hoofdlijnennotitie uitwerking pensioenakkoord (Kamerstukken II 2019/20, 32 043, nr. 519). Het wetsvoorstel beoogt de kwetsbaarheden van het huidige stelstel aan te pakken, met behoud van wat nu goed is. Door eerder perspectief te bieden op koopkrachtige pensioenen, het stelsel transparanter en persoonlijk te maken én de nieuwe contracten beter aan te laten sluiten bij de arbeidsmarkt van nu, draagt deze hervorming bij aan de toekomstbestendigheid van ons pensioenstelsel. In het nieuwe pensioenstelsel staat de premie centraal en bewegen de uitkeringen sneller mee met de economie, waardoor er meer perspectief op indexatie ontstaat. Het wetsvoorstel beschrijft daarnaast de kaders die moeten zorgen voor een evenwichtige transitie voor alle deelnemers naar het nieuwe stelsel. Tevens bevat het wetsvoorstel een voorstel voor een hervorming van het nabestaandenpensioen. Het kabinet streeft ernaar om de nieuwe wetgeving uiterlijk op 1 januari 2023 in werking te laten treden.

Vanwege de samenhang met de Wet toekomst pensioenen, is het kabinet voornemens om de inwerkingtreding van het Wetvoorstel pensioenverdeling bij scheiding (Wps) op te schuiven naar 1 januari 2027 Het kabinet is voornemens om enkele elementen van deze wet wel al eerder te introduceren via overbruggingsmaatregelen bij nota van wijziging op de Wps.

Implementatietraject wetsvoorstel toekomst pensioenen Nadat de wetgeving omtrent het pensioenakkoord definitief is zullen sociale partners en pensioenuitvoerders op een zelf gekozen moment de overstap maken naar het nieuwe pensioenstelsel. Dit is een majeure operatie die de bestaanszekerheid en inkomen van miljoenen Nederlanders raakt en die enkel kan slagen als partijen vroegtijdig met elkaar samenwerken. Daarom is parallel aan het wetgevingstraject gestart met een meerjarig implementatietraject. Het hoofddoel van dit traject is dat samen met de betrokken partijen uit de sector de stelselherziening de komende jaren goed wordt geïmplementeerd met vertrouwen bij professionals in de sector als bij het algemene publiek. Voor professionals is er met 'werkenaanonspen-sioen.nl' een platform 'voor en door de sector' opgezet met praktische hulpmiddelen, nieuws en achtergrondinformatie. Dit platform zal het komende jaar worden uitgebreid zodat het de plek nummer één wordt voor het vergaren van objectieve informatie, tips en stappenplannen. Daarnaast zal er na ingang van de wet ook richting het algemene publiek worden gecommuniceerd via een publieksplatform en een informatiecampagne. Ten slotte is een belangrijk onderdeel van het implementatietraject het signaleren van knelpunten, het monitoren van de voortgang van de implementatie en het doen van onderzoek (onder meer naar vertrouwen in het stelsel) om daar zo nodig actie op te kunnen ondernemen. Ook dit gebeurt in samenwerking met partijen uit de sector.

Wetsvoorstel Herziening bedrag ineens

Op 12 januari 2021 is de wet Bedrag ineens, RVU en verlofsparen aangenomen. Het zogenaamde 'bedrag ineens' is een maximum van 10% van de totale pensioenaanspraken dat op pensioendatum mag worden opgenomen. Wegens technische uitvoeringsproblemen is de ingang van het onderdeel 'bedrag ineens' van de wet uitgesteld. In overleg met de sector zijn in het wetsvoorstel Herziening bedrag ineens deze problemen ondervangen. In dit wetsvoorstel wordt onder andere de doelgroep voor een uitgesteld uitbetalingsmoment voor bedrag ineens beperkt. Ook wordt de uitkeringsstroom vereenvoudigd. Het kabinet is voornemens om dit wetsvoorstel, het oorspronkelijke wetsvoorstel en de bijbehorende Algemene Maatregel van Bestuur op 1 juli 2023 in werking te laten treden.

Uitbreiding waardeoverdracht kleine pensioenen

Sinds 1 januari 2019 heeft de pensioenuitvoerder het recht om de waarde van een klein pensioen (lager dan de wettelijke afkoopgrens) over te dragen naar de uitvoerder waar de gewezen deelnemer inmiddels pensioen opbouwt. Dit recht is beperkt tot kleine ouderdomspensioenen ontstaan door baanwisseling. Het streven is om het voor pensioenuitvoerders vanaf 1 januari 2023 mogelijk te maken om alle kleine ouderdomspensioenen over te mogen dragen ongeacht de reden waarom dit kleine pensioen is ontstaan, met uitzondering van kleine vastgestelde pensioenaanspraken die bij een verzekeraar zijn ondergebracht en die niet zijn ontstaan door individuele baanwisseling. Mocht dit niet mogelijk zijn, dan wordt het onder voorwaarden mogelijk om een klein pensioen af te kopen. Tevens mogen dan kleine nettopensioenen en kleine nettolijfrentes worden afgekocht.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 80 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 8 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	23.302	27.964	36.835	38.853	41.106	43.645	46.256
Uitgaven	23.302	27.964	36.835	38.853	41.106	43.645	46.256
Inkomensoverdrachten
AOV inclusief tegemoetkoming (Caribisch Nederland)	22.009	26.962	36.077	38.399	40.745	43.298	45.909
Overbruggingsregeling AOW	1.293	819	397	93	0	0	0
Opdrachten
Opdrachten	0	183	361	361	361	347	347
Ontvangsten	50	165	0	0	0	0	0
Ontvangsten
Restituties	50	165	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 81 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 8 (%)

2023

juridisch verplicht 99

nog niet ingevuld/ vrij te besteden 1

De begrotingsgefinancierde uitgaven op artikel 8 Oudedagsvoorziening zijn voor 99% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten Overbruggingsregeling AOW (OBR) en AOV.

Opdrachten

De middelen onder opdrachten zijn voor 25% juridisch verplicht. De juridisch verplichte uitgaven betreffen gereserveerde middelen voor onderzoek naar het effect van de AOW-leeftijdsverhoging.

Budgettaire gevolgen van beleid premiegefinancierd

Tabel 82 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 8 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	42.956.000	44.117.895	48.200.725	50.551.906	53.095.022	56.061.502	59.139.199
Uitgaven	42.956.000	44.117.895	48.200.725	50.551.906	53.095.022	56.061.502	59.139.199
Inkomensoverdrachten
AOW	41.944.000	43.085.330	43.460.327	43.927.285	44.919.563	45.976.422	47.053.544
Inkomensondersteuning AOW	1.012.000	1.032.565	197.234	199.560	0	0	0
AOW nominaal	0	0	4.543.164	6.417.877	8.175.459	10.085.080	12.085.655
Inkomensoudersteuning AOW nominaal	0	0	0	7.184	0	0	0
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

E. Toelichting op de financiële instrumenten Inkomensoverdrachten

Algemene Ouderdomsverzekering (AOV) (Caribisch Nederland)

Personen die in Caribisch Nederland verzekerde jaren hebben opgebouwd voor de AOV en die de AOV-gerechtigde leeftijd hebben bereikt, ontvangen een aan de verzekerde jaren gerelateerd ouderdomspensioen op grond van de AOV. Naast het ouderdomspensioen wordt op Sint Eustatius en Saba een tegemoetkoming verstrekt die gebaseerd is op de prijsverschillen tussen de eilanden. Tevens kent de AOV een partnertoeslag.

Budgettaire ontwikkelingen

Het kabinet verhoogt de AOV per 2023 naar het ijkpunt sociaal minimum Hierdoor stijgen de uitgaven voor de AOV.

Beleidsrelevante kerncijfers

Als gevolg van demografische ontwikkeling neemt het aantal AOV gerechtigden toe.

Tabel 83 Kerncijfers AOV

Realisatie 2021¹ Raming 2022 Raming 2023 Volume AOV (x 1.000 personen, ultimo) 4,5 4,8 5,1

Overbruggingsregeling AOW (OBR)

De OBR geldt voor mensen die per 1 januari 2013 reeds deelnemen aan een vut- of prepensioenregeling of een daarmee vergelijkbare regeling en die zich niet hebben kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. De regeling is per 1 oktober 2013 in werking getreden, werkt terug tot 1 januari 2013 en sluit voor nieuwe instroom per 1 januari 2023. Vanaf 2016 is de OBR uitgebreid voor mensen die tussen 1 januari 2013 en 1 juli 2015 met vroegpensioen zijn gegaan. De OBR overbrugt voor deze groep het AOW-gat voor zover dat het gevolg is van de versnelde verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd, omdat deze groep zich niet op die versnelling heeft kunnen voorbereiden. Sinds 1 oktober 2016 kan een OBR-uitkering tot maximaal 1 jaar met terugwerkende kracht worden aangevraagd (de aanvraag moet wel worden gedaan vóór dat de AOW-gerechtigde leeftijd is bereikt). De OBR kent een inkomenseis en een partneren vermogenstoets (exclusief eigen woning en pensioenvermogen). De OBR wordt uitgevoerd door de SVB.

Wie komt er voor in aanmerking?

Het inkomen waarbij er toegang ontstaat tot de OBR bedraagt voor alleenstaanden maximaal 200% van het wettelijk minimumloon en voor paren 300% van het wettelijk minimumloon. Dit is in de tweede helft van 2022 gelijk aan een bruto bedrag van € 3.512 per maand (exclusief vakantietoeslag) voor een alleenstaande en € 5.268 per maand (exclusief vakantietoeslag) voor een paar. Voor de vermogenstoets wordt aangesloten bij de grens van het box 3-vermogen uit de Wet Inkomstenbelasting 2001. Het heffingsvrije vermogen uit box 3 bedraagt in 2022 € 50.650 per persoon. Dit betekent voor een (volwassen) eenpersoonshuishouden dat er tot een vermogen van € 50.650 recht bestaat op een overbruggingsuitkering en voor een (volwassen) tweepersoonshuishouden tot een vermogen van € 101.300.

Hoe hoog is de OBR?

De maximale uitkeringshoogte van de overbruggingsregeling is afgeleid van het wettelijk minimumloon en komt netto overeen met de hoogte van het sociaal minimum onder de AOW-gerechtigde leeftijd. Inkomen uit arbeid wordt gedeeltelijk en inkomen uit uitkeringen wordt volledig in mindering gebracht op de overbruggingsuitkering. De hoogte is voorts afhankelijk van het aantal verzekerde jaren in de opbouwperiode overeenkomstig de systematiek van de AOW, en begrensd tot de hoogte van het inkomen uit vut- of prepensioen of het daarmee vergelijkbaar inkomen dat aan de OBR voorafging.

Budgettaire ontwikkelingen

De OBR heeft het laatste budgettaire beslag in 2024. De instroom in de OBR was in 2021 lager dan verwacht. Dit effect werkt door in de jaren die daarop volgen en leidt derhalve tot een kleiner budgettair beslag. Tevens is hierdoor de verwachting voor de instroom 2022 lager. Hiertegenover staat de verwachting dat de gemiddelde uitkering in 2023 hoger uitvalt.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 84 Kerncijfers OBR

Realisatie 2021¹ Raming 2022 Raming 2023 Instroom OBR (x 1.000 uitkeringen) 0,1 0,04 0

Algemene Ouderdomswet (AOW)

De AOW is een volksverzekering en heeft als doel het verschaffen van een basispensioen aan degenen die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt. De AOW wordt uitgevoerd door de SVB. Hoofdstuk 5.1 Sociale fondsen SZW, gaat nader in op de financiering van de uitgaven aan de AOW.

Wie komt er voor in aanmerking?

Iedereen die rechtmatig in Nederland woont tussen de aanvangsleeftijd (in 2023 16 jaar en 10 maanden) en de AOW-gerechtigde leeftijd (in 2023 66 jaar en 10 maanden) is verplicht verzekerd voor de AOW. Ook als een persoon niet in Nederland woont maar hier wel werkt en op grond daarvan onder de loonbelasting valt, is hij of zij verzekerd.

De AOW-gerechtigde leeftijd neemt de komende jaren stapsgewijs toe, conform het leeftijdspad dat in het pensioenakkoord is afgesproken. In 2023 zal de AOW-gerechtigde leeftijd 66 jaar en 10 maanden bedragen. Dat is een toename met 3 maanden ten opzichte van 2022. Na 2023 wordt de AOW-gerechtigde leeftijd verhoogd naar 67 jaar in 2024. Tussen 2024 en 2027 stijgt de AOW-leeftijd niet. Met ingang van 2025 stijgt de AOW-leeftijd conform een 2/3-koppeling aan de levensverwachting. De AOW-leeftijd wordt vijf jaar van tevoren vastgesteld op basis van de formule die in de wet is vastgelegd.

AOW'ers die vóór 1 april 2015 de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt, kunnen in aanmerking komen voor de partnertoeslag als de jongere partner nog niet AOW-gerechtigd is. Die toeslag wordt alleen uitgekeerd als de jongste partner geen of weinig eigen inkomen heeft. De toeslag stopt zodra de partner een eigen AOW-pensioen ontvangt of wanneer de oudere partner overlijdt. Per 1 april 2015 is de partnertoeslag gesloten voor nieuwe instroom.

Hoe hoog is de AOW?

De hoogte van het AOW-basispensioen is gekoppeld aan het wettelijk minimumloon. Alleenstaanden ontvangen 70% van het AOW-normbedrag dat is afgeleid van het wettelijk minimumloon en gehuwden of samenwonenden elk 50%.

Het kabinet heeft besloten om per 1 januari 2023 met een bijzondere verhoging van het minimumloondoor te voeren van 8,05%, bovenenop de reguliere indexatie met de contractloonontwikkeling. Deze minimumloon-verhoging wordt geregeld per AmvB, en werkt door in alle regelingen die zijn gekoppeld aan het minimumloon. De exacte bedragen voor 1 januari 2023 worden eind 2022 bekend gemaakt.

Tabel 85 AOW bruto maandbedragen, exclusief vakantietoeslag en exclusief inkomensondersteuning AOW (in €)

1 juli 2022

Gehuwd / samenwonend 887,77

Alleenstaande 1308,56

De bedragen in bovenstaande tabel zijn volledige AOW-pensioenen. Wie pas later in Nederland is komen wonen of een aantal jaren in het buitenland heeft gewoond en daarom niet de volledige opbouw heeft gehad, krijgt een lagere uitkering: voor ieder gemist jaar 2% minder AOW.

Budgettaire ontwikkelingen

De begrote uitgaven aan uitkeringslasten AOW bedragen in 2023 circa € 43,460 miljard. Inclusief de verwachte nominale ontwikkeling bedragen de geraamde uitgaven aan de AOW in 2023 circa € 48,003 miljard. De uitgaven nemen in 2023 relatief sterk toe vanwege het besluit van het kabinet om de AOW-uitkering mee te laten stijgen met bijzondere verhoging van het minimumloon. Vanwege de vergrijzende bevolking nemen de uitkeringslasten de komende jaren toe. De toename van de uitkeringslasten tussen 2023 en 2024 wordt vertraagd door de stapsgewijze verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. Tussen 2024 en 2027 stijgen de uitkeringslasten relatief sneller doordat de AOW-leeftijd in deze jaren constant blijft. In de jaren dat de AOW-leeftijd niet stijgt bereiken relatief veel mensen de AOW-leeftijd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 86 Kerncijfers AOW
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Volume AOW (x 1.000 personen, jaargemiddelde)	3.546	3.561	3.586
Personen met een onvolledige AOW-uitkering (% van totaal, ultimo)	19	19,1	19,1

1 Bron: SVB, jaarverslag.

Handhaving

De onderstaande tabel geeft de resultaten weer in 2021 op basis van een nieuwe onderzoeksopzet met betrekking tot de kennis der verplichtingen en de gepercipieerde detectiekans. Uit onderstaande tabel blijkt dat de cijfers ten opzichte van 2019 verschillen. Tegenover een stijging van de kennis der verplichtingen staat een verlaging van de gepercipieerde detectiekans. Dit wordt onder andere veroorzaakt door de nieuwe onderzoeksopzet. Daarnaast hebben de beperkte interventiemogelijkheden door de corona-maatregelen in 2021 invloed gehad op de handhavingsactiviteiten van de SVB.

Tabel 87 Kerncijfers AOW (fraude	i en handhaving)
		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie	Gepercipieerde detectiekans (%)	57¹	_2	38³
	Kennis van de verplichtingen (%)	67¹	_2	92³
Opsporing⁴	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	9,4	5,8	5,8
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁵	0,6	0,4	0,4
	Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)	3,0	2,0	2,0
Sanctionering⁴	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	0,6	0,3	0,4
	Aantal boetes (x 1.000)	0,4	0,3	0,3
	Totaal boetebedrag (x € 1 mln)	0,7	0,4	0,4
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering⁴	Incassoratio fraudevorderingen (boete + benadelingsbedrag) ultimo 2021 (%)	39	35	22

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Door een gewijzigde onderzoeksopzet is het cijfer over 2020 niet beschikbaar.

3 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen en gepercipieerde detectiekans». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

4 Bron: SVB, Jaarverslag.

5 Cijfers betreffen alle verwijtbare overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

Inkomensondersteuning AOW

In 2015 is een inkomensondersteuning voor AOW-gerechtigden geïntroduceerd die afhankelijk is van de opbouwjaren op grond van de AOW. De regeling wordt uitgevoerd door de SVB en gefinancierd uit het Ouderdoms-fonds.

Wie komt er voor in aanmerking?

De inkomensondersteuning AOW-gerechtigden (IOAOW) wordt verstrekt aan iedereen die in aanmerking komt voor een AOW-uitkering en woonachtig is in de EU/EER/Zwitserland, verdragslanden of Caribisch Nederland. Hierdoor krijgen alleen personen die woonachtig zijn in een niet-verdragsland geen inkomensondersteuning AOW (0,1% van de AOW-gerechtigden).

Hoe hoog is de inkomensondersteuning AOW?

De hoogte van de IOAOW is afhankelijk van het aantal AOW-opbouwjaren en bedraagt in 2022 € 26,38 bruto per maand. Per 1 januari 2023 wordt de IOAOW verlaagd naar € 5 per maand. Per 1 januari 2025 wordt de IOAOW afgeschaft.

Budgettaire ontwikkelingen

De begrote uitgaven aan uitkeringlasten IOAOW bedragen in 2023 circa € 197 miljoen. De IOAOW wordt per 1 januari 2025 afgeschaft.

Opdrachten

De gebudgetteerde middelen voor opdrachten bedragen in 2023 € 361.000 en nemen naar de toekomst toe iets af. De middelen onder opdrachten worden hoofdzakelijk ingezet voor onderzoek op het terrein van oudedagsvoorziening.

Extracomptabele fiscale regelingen

Naast de in dit begrotingsartikel genoemde instrumenten, zijn er fiscale regelingen die betrekking hebben op dit beleidsterrein. De Minister van Financiën is hoofdverantwoordelijk voor de wetgeving en uitvoering van deze regelingen en voor de budgettaire middelen. In onderstaande tabel is ter informatie het budgettaire belang van deze regelingen vermeld. De cijfers zijn ontleend aan de corresponderende bijlage 'Fiscale regelingen' in de Miljoenennota. Voor een beschrijving van de regelingen, de doelstelling, de ramingsgrond, een verwijzing naar de laatst uitgevoerde evaluatie en het beoogde jaar van afronding van de volgende evaluatie, wordt verwezen naar de bijlage bij de Miljoenennota 'Toelichting op de fiscale regelingen'.

Tabel 88 Fiscale regelingen 2021-2023, budgettair belang op transactiebasis in lopende prijzen (x € miljoen)
	2021	2022	2023
Pensioen niet-belaste premie	21.731	23.476	24.769
Pensioen belaste uitkering	- 13.078	- 13.511	- 14.176
Pensioen vrijstelling box 3	8.898	9.672	10.634
Lijfrente premieaftrek	589	627	792
Lijfrente belaste uitkering	- 361	- 367	- 389
Lijfrente vrijstelling box 3	246	263	291
Nettopensioen en nettolijfrente	8	9	10

Aanvullende arbeidspensioenen

Aanvullend pensioen is een arbeidsvoorwaarde. Sociale partners zijn verantwoordelijk voor de inhoud en de reikwijdte van pensioenregelingen. De overheid stelt regels om te bevorderen dat toezeggingen ook daadwerkelijk worden nagekomen en draagt zorg voor toezicht op de naleving daarvan.

Beleidsrelevante kerncijfers

Als kerncijfers zijn het totaal aantal pensioenfondsen opgenomen en het aantal pensioenfondsen met een dekkingsgraad onder de 130%, alsook de daarbij betrokken deelnemers en gepensioneerden. De maatstaf van 130% is gekozen omdat een dergelijke dekkingsgraad met de wettelijk vastgestelde mate van zekerheid toereikend is om de pensioenverplichtingen met een grote mate van zekerheid na te komen.

De afname van het aantal pensioenfondsen in 2021 past bij de dalende trend van de afgelopen jaren. Het gaat hierbij vooral om een afname van de pensioenfondsen met een geringe omvang. Door schaalvergroting met andere pensioenfondsen kan beter worden voldaan aan de eisen die worden gesteld aan een verantwoord beheer.

Het aandeel pensioenfondsen met een dekkingsgraad lager dan 130% is gedaald in 2021, evenals het aantal bij die fondsen betrokken deelnemers en gepensioneerden. Door de stijgende rente en goede economische situatie op het meetmoment, zijn de dekkingsgraden flink gestegen. Sinds 1 juli 2022 kunnen fondsen die voornemens zijn de pensioenen in te varen naar het nieuwe pensioenstelsel gebruik maken van aangepaste regelgeving. Middels die aangepaste regelgeving wordt een voorschot genomen op het nieuwe pensioenstelsel en kunnen pensioenfondsen al indexeren vanaf een beleidsdekkingsgraad van 105%. Door de gestegen dekkingsgraden kunnen meer fondsen daar gebruik van maken.

Tabel 89 Kerncijfers aanvullende pensioenen
	Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Totaal aantal pensioenfondsen¹	203	196	187
Aantal pensioenfondsen met dekkingsgraad <130%²	193	192	170
Aantal bij deze fondsen betrokken deelnemers (x 1.000)	5.705	5.844	5.741
Aantal bij deze fondsen betrokken gepensioneerden (x 1.000)	3.389	3.418	3.452

1 Pensioenfondsen zonder eigen verplichtingen, bijvoorbeeld de volledig herverzekerde fondsen, kennen geen dekkingsgraad en zijn daarom niet opgenomen in de tabel.

2 Beleidsdekkingsgraad

Bron: DNB, Statistiek toezicht pensioenfondsen.

3.9 Artikel 9 Nabestaanden

A. Algemene doelstelling

De overheid beschermt nabestaande partners en wezen voor zover nodig tegen de financiële gevolgen van het verlies van partner of ouders.

De overheid vindt dat mensen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s) en die vanwege de zorg voor een kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) in een eigen inkomen kunnen voorzien, verzekerd moeten zijn van financiële ondersteuning. Daarom regelt zij in deze gevallen op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw) een nabestaandenuitkering voor de overblijvende partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren.

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering.

B. Rol en verantwoordelijkheid

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

de vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB;

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

C. Beleidswijzigingen

Verhoging Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) Caribisch Nederland

Om toe te werken naar het ijkpunt sociaal minimum op Caribisch Nederland moeten de inkomens worden verhoogd en de kosten van levensonderhoud worden verlaagd. Het kabinet zet in 2023 een volgende stap door onder andere de AWW Caribisch Nederland te verhogen. De exacte verhoging is mede afhankelijk van de beleidsmatige stijging van het minimumloon. Dit is nog onderwerp van gesprek met de openbare lichamen en de sociale partners op de eilanden.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 90 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 9 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	1.209	1.515	1.714	1.910	2.030	2.048	2.059
Uitgaven	1.209	1.515	1.714	1.910	2.030	2.048	2.059
Inkomensoverdrachten
AWW (Caribisch Nederland)	1.209	1.515	1.714	1.910	2.030	2.048	2.059
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 91 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 9 (%)

2023

Nabestaandenuitkering 1.281

De uitgaven op artikel 9 Nabestaanden zijn voor 100% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten AWW Caribisch Nederland.

Budgettaire gevolgen van beleid premiegefinancierd

Tabel 92 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 9 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	316.766	301.871	326.383	323.673	315.737	311.447	309.710
Uitgaven	316.766	301.871	326.383	323.673	315.737	311.447	309.710
Inkomensoverdrachten
ANW	311.233	296.564	290.764	282.327	271.029	261.622	254.189
Tegemoetkoming ANW	5.533	5.307	5.110	4.956	4.754	4.586	4.454
ANW nominaal	0	0	30.187	35.888	39.363	44.545	50.280
Tegemoetkoming ANW nominaal	0	0	322	502	591	694	787
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

E. Toelichting op de financiële instrumenten Inkomensoverdrachten

Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) (Caribisch Nederland) Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de AWW recht op een uitkering. De hoogte van de uitkering is leeftijd gerelateerd.

Budgettaire ontwikkelingen

Het kabinet werkt de komende jaren in stappen toe naar het ijkpunt sociaal minimum door onder andere de minimumuitkeringen te verhogen. Hierdoor stijgen de uitgaven voor de AWW.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 93 Kerncijfers AWW (Caribisch Nederland)

Realisatie 2021¹ Raming 2022 Raming 2023 Volume AWW (x 1.000 personen, ultimo) 0,3 0,3 0,3

1 Bron: RCN-unit SZW.

Algemene nabestaandenwet (Anw)

De Anw is een volksverzekering en regelt, onder voorwaarden, bij overlijden een uitkering voor de partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren. Daarnaast ontvangt iedere Anw-gerechtigde maandelijks de Anw-tegemoetkoming. De Anw wordt door de SVB uitgevoerd.

Wie komt er voor in aanmerking?

Nabestaande partners komen in aanmerking voor een nabestaandenuit-kering als zij jonger zijn dan de AOW-gerechtigde leeftijd, de partner op de datum van overlijden verzekerd was voor de Anw en de nabestaande:

-

Eén of meer kinderen onder de 18 jaar verzorgt, of;

-

Voor minstens 45% arbeidsongeschikt is.

Een kind heeft recht op een wezenuitkering indien beide ouders zijn overleden. Wezen tot 16 jaar hebben altijd recht op een uitkering. De uitkering kan worden verlengd tot 18 jaar wanneer het kind bezig is een startkwalificatie te behalen of daarvan is vrijgesteld of volledig dagonderwijs volgt na het behalen van een startkwalificatie. De wezenuitkering kan eventueel tot 21 jaar worden verstrekt wanneer de wees volledig dagonderwijs volgt of wanneer een ongehuwde wees de tijd grotendeels besteedt aan een gezamenlijke huishouding met een andere wees of voor een hulpbehoevende zorgt.

De Anw maakt geen onderscheid tussen gehuwden en mensen die ongehuwd zijn en samen een huishouden vormen. Daarom wordt gesproken van «partner». Nabestaanden die vóór 1 juli 1996 recht hadden op de voorganger van de Anw, de Algemene Weduwen- en Wezenwet, vallen onder een overgangsregeling.

Hoe hoog is de Anw?

De nabestaandenuitkering bedraagt 70% van het referentieminimumloon. Voor kostendelers geldt een lager normbedrag ter hoogte van 50% van het referentieminimumloon. Op de nabestaandenuitkering vindt inkomstenverrekening plaats. Daarbij kent de nabestaandenuitkering een vrijlating voor inkomen uit arbeid. Deze bedraagt 50% van het wettelijk minimumloon, plus een derde deel van het meerdere inkomen. Inkomen in verband met arbeidsgerelateerde uitkeringen (bijvoorbeeld WIA- of WW-uitkering) wordt geheel verrekend. Eigen vermogen, de inkomsten uit dit vermogen en particuliere aanvullende nabestaandenpensioenen worden niet in mindering gebracht op de nabestaandenuitkering.

De wezenuitkering bedraagt een percentage van het referentiemini-mumloon, afhankelijk van de leeftijd van de wees. De hoogte van de wezenuitkering is niet afhankelijk van het inkomen. Nabestaanden of wezen ontvangen naast hun Anw-uitkering ook een tegemoetkoming Anw.

Tabel 94 Anw bruto maandbedragen (maxima), exclusief vakantietoeslag en exclusief tegemoetkoming Anw (in €)

1 juli 2022

Nabestaandenuitkering met een of meer meerderjarige medebewoners 805

(kostendelersnorm: 50% referentieminimumloon)

Wezenuitkering (wezen tot 10 jaar) 410

Wezenuitkering (wezen van 10 tot 16 jaar 615

Wezenuitkering (wezen van 16 tot 21 jaar) 820

Tegemoetkoming Anw 18

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten van de Anw nemen de komende jaren af, omdat het aantal nabestaanden dat recht heeft op een Anw-uitkering naar verwachting afneemt. De Anw is een inkomensaanvulling en in die hoedanigheid inkomensafhankelijk. Door toegenome arbeidsparticipatie van vrouwen sinds de invoering van de Anw komt een kleinere doelgroep in aanmerking voor de uitkering.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 95 Kerncijfers Anw
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Volume Anw nabestaande partners (x 1.000 personen, ultimo)	23	21	21

Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 personen, ultimo), ingang recht voor 1 juli 1996	4	3	3

Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 personen, ultimo), ingang recht na 1 juli 1996	18	18	18
waarvan met kind	7	7	7
waarvan op grond van arbeidsongeschiktheid	11	11	11

Volume wezenuitkering (x 1.000 personen, ultimo)	1	1	1

1 Bron: SVB, jaarverslag.

Handhaving

Van de handhavingskengetallen is in de begroting geen raming opgenomen, omdat SZW uitvoeringsorganisaties niet aanstuurt op het aantal geconstateerde fraudegevallen. In het jaarverslag van SZW worden eventuele ontwikkelingen in kengetallen geduid. De ontwikkeling van de kengetallen voor 2021 is toegelicht in het jaarverslag over 2021.

Tabel 96 Kerncijfers Anw (fraude en handhaving)

		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie	Gepercipieerde detectiekans (%)	77¹	_2	58³
	Kennis van de verplichtingen (%)	83¹	_2	87³
Opsporing⁴	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	0,8	0,2	0,3
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁵	0,1	<0,1	<0,1
	Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)	0,9	0,3	0,3
Sanctionering⁴	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	<0,1	<0,1	<0,1
	Aantal boetes (x 1.000)	<0,1	<0,1	<0,1
	Totaal boetebedrag (x € 1 mln)	0,1	0,1	<0,1
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering⁴	Incassoratio fraudevorderingen (boete + benadelingsbedrag) ultimo 2021 (%)	14	8	7

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Door een gewijzigde onderzoeksopzet is het cijfer over 2020 niet beschikbaar.

3 Bron: I&O Research «Kennis der verplichtingen en gepercipieerde detectiekans». Als gevolg van een andere insteek van het onderzoek is sprake van een trendbreuk met 2019 en eerder.

4 Bron: SVB, jaarverslag.

5 Cijfers betreffen alle overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

3.10 Artikel 10 Tegemoetkoming ouders

A. Algemene doelstelling

De overheid biedt een financiële tegemoetkoming aan ouders of verzorgers voor de kosten van kinderen.

De overheid biedt ouders of verzorgers een financiële tegemoetkoming voor de kosten voor verzorging en opvoeding van kinderen op grond van de Algemene Kinderbijslagwet (AKW) en de kinderbijslagvoorziening BES (Caribisch Nederland). Gezinnen met een laag of middeninkomen komen daarnaast in aanmerking voor een tegemoetkoming op grond van de Wet op het kindgebonden budget (WKB).

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister financiert de tegemoetkoming met uitkeringsregelingen. Zij is in deze rol verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving;

-

de vaststelling van het niveau van de tegemoetkoming op grond van de AKW, de WKB en de kinderbijslagvoorziening BES;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de AKW door de SVB;

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de WKB door het directoraat-generaal Toeslagen.

C. Beleidswijzigingen

Verhoging kindgebonden budget

Om de koopkracht voor gezinnen te verstevigen wordt per 2023 het kindgebonden budget geïntensiveerd. Het maximale bedrag dat ouders ontvangen voor een eerste kind, tweede kind of als alleenstaande (alleenstaande ouder-kop) wordt met ingang van 2023 verhoogd met € 356 (na reguliere indexatie). Het maximale bedrag dat ouders ontvangen voor een derde kind of verder wordt verhoogd met € 468. Hiermee wordt dit bedrag gelijk aan het bedrag voor een tweede kind. In de jaren 2024 t/m 2028 worden de bedragen stapsgewijs verlaagd met in totaal € 317 Structureel resteert daardoor een verhoging (€ 39 en € 151 respectievelijk).

Oplossing noodopvang knelpunt toeslagen

Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2023 een knelpunt in het toeslagensysteem op te lossen. In bepaalde situaties waar een persoon gehuwd is en vanwege huiselijk geweld opgevangen wordt in een noodopvang bestaat er geen (zelfstandige) aanspraak op toeslagen. Het kabinet vindt dit een onwenselijke situatie (zie ook Kamerstukken II 2021/22, 31 066, nr. 1053). Daarom wordt dit knelpunt door middel van een wijziging in de Algemene Wet Inkomensafhankelijke Regelingen (Awir) opgelost. Zo kan deze groep vanaf 2023 zelfstandig zorgtoeslag, kindgebonden budget en kinderopvang-toeslag ontvangen die passend is bij hun feitelijke situatie.

Verhoging Kinderbijslagvoorziening BES

Om toe te werken naar bestaanszekerheid Caribisch Nederland moeten de inkomens worden verhoogd en de kosten van levensonderhoud worden verlaagd. Het kabinet zet in 2023 een volgende stap door onder andere de kinderbijslagvoorziening BES te verhogen met $10 per kind per maand. Daarnaast wordt de kinderbijslag met nog eens $10 per kind per maand verhoogd om de koopkracht voor gezinnen te verstevigen als gevolg van de hoge inflatie. Hiermee wordt het bedrag aan kinderbijslag $119 per maand.

Invoering Dubbele Kinderbijslag Intensieve Zorg op Caribisch Nederland Het kabinet is voornemens om ouders met een kind dat intensieve zorg behoeft per 1 juli 2023 recht te geven op dubbele kinderbijslag intensieve zorg. Hiermee wordt het bedrag dat deze ouders ontvangen voor de kinderbijslagvoorziening BES verdubbeld.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 97 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 10 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	6.525.745	6.817.663	7.662.279	7.425.834	7.165.473	7.037.133	7.024.456
Uitgaven	6.525.745	6.817.663	7.662.279	7.425.834	7.165.473	7.037.133	7.024.456
Inkomensoverdrachten
AKW	3.678.956	3.931.444	4.074.505	4.069.128	4.075.529	4.084.295	4.092.452
WKB	2.842.356	2.880.929	3.581.065	3.349.850	3.083.041	2.945.907	2.925.041
Kinderbijslagvoorziening BES	4.433	5.290	6.709	6.856	6.903	6.931	6.963
Ontvangsten	163.076	205.980	225.743	209.496	199.656	196.111	195.416
Ontvangsten
Terugontvangsten	163.076	205.980	225.743	209.496	199.656	196.111	195.416

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 98 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 10 (%)

2023

Verhoging 2e kind (extra bedrag per jaar) 1.106

De uitgaven op artikel 10 Tegemoetkoming ouders zijn voor 100% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op huidige wet- en regelgeving en derhalve voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten AKW, WKB en kinderbijslagvoorziening BES.

Inkomensoverdrachten

Algemene Kinderbijslagwet (AKW)

De AKW biedt ouders of verzorgers een tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen onder de 18 jaar met zich mee brengt. De AKW wordt uitgevoerd door de SVB.

Wie komt er voor in aanmerking?

Ouders van kinderen tot 18 jaar hebben recht op kinderbijslag. Het recht op kinderbijslag vervalt indien ouders valt te verwijten dat hun kind niet voldoet aan de Leerplichtwet.

Hoe hoog is de kinderbijslag?

De hoogte van de kinderbijslag hangt af van de leeftijd van het kind. De kinderbijslagbedragen worden doorgaans per 1 januari en 1 juli geïndexeerd. Bij ziekte of handicap, of omdat het kind niet thuis woont om onderwijsredenen, kan onder nadere voorwaarden sprake zijn van dubbele kinderbijslag. Alleenstaande en alleenverdienende ouders van thuiswonende kinderen met ziekte of handicap kunnen onder voorwaarden in aanmerking komen voor een extra tegemoetkoming.

Tabel 99 AKW, netto bedragen per kwartaal (in €)
1 juli 2022
Voor kinderen van:
0 t/m 5 jaar	249,31
6 t/m 11 jaar	302,74
12 t/m 17 jaar	356,16
Extra tegemoetkoming AKW (jaarbedrag 2022)	2298,28

Budgettaire ontwikkelingen

Het meerjarige verloop van de uitgaven AKW wordt verklaard door prijs-, kwantiteits- en samenstellingseffecten. Het aantal kinderen neemt vanaf 2023 licht toe. Daarnaast neemt naar verhouding het aandeel jonge kinderen toe, waardoor het gemiddelde AKW bedrag daalt. Tot slot heeft de inflatie in 2022 tot een substantiële indexatie van de kinderbijslagbedragen geleid. Door de combinatie van deze effecten nemen de uitgaven meerjarig toe.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal kinderen neemt af in 2022, maar begint aan een meerjarige toename in 2023 als gevolg van demografische ontwikkelingen. Daarnaast is de verwachting dat het aantal kinderen met dubbele AKW op basis van een intensieve zorg kwalificatie, dat de afgelopen jaren sterk gestegen is, vanaf 2022 zal stabiliseren. Het aantal kinderen met dubbele AKW vanwege onderwijsredenen neemt daarentegen juist af.

Tabel 100 Kerncijfers AKW

	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Aantal gezinnen AKW (x 1.000, jaargemiddelde)	1.874	1.868	1.869
Aantal kinderen AKW (x 1.000, jaargemiddelde)	3.285	3.279	3.279

	Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Aantal dubbele AKW uitkeringen ( x 1.000, ultimo jaar):
Kind uitwonend vanwege onderwijsredenen	1,1	1,0	0,9
Kind thuiswonend met intensieve zorg	31,0	32,2	32,0
Kind uitwonend vanwege ziekte of handicap	1,1	1,0	1,1

Extra tegemoetkoming AKW (x 1.000)	8,8	9,6	10,5
1 Bron: SVB, administratie.

Handhaving

Van de handhavingskengetallen is in de begroting geen raming opgenomen, omdat SZW-uitvoeringsorganisaties niet aanstuurt op het aantal geconstateerde fraudegevallen. In het jaarverslag van SZW worden eventuele ontwikkelingen in kengetallen geduid. De ontwikkeling van de kengetallen voor 2021 is toegelicht in het jaarverslag over 2021.

Tabel 101 Kerncijfers AKW (fraude en handhaving)
		Realisatie 2019	Realisatie 2020	Realisatie 2021
Preventie¹	Gepercipieerde detectiekans (%)	67	_2	_²
	Kennis van de verplichtingen (%)	72	_2	_²
Opsporing³	Aantal onderzochte fraudesignalen (x 1.000)	0,4	0,3	0,2
	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)⁴	9	3,0	1,9
	Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)	4,9	2,3	1,7
Sanctionering³	Aantal waarschuwingen (x 1.000)	8,6	3,9	2,5
	Aantal boetes (x 1.000)	1,6	0,6	0,4
	Totaal boetebedrag (x € 1 mln)	0,4	0,2	0,1
Ontstaansjaar vordering
		2019	2020	2021
Terugvordering³	Incassoratio fraudevorderingen (boete + benadelingsbedrag) ultimo 2021 (%)	54	43	38

1 Bron: Ipsos «Kennis der verplichtingen en detectiekans».

2 Dit cijfer is niet langer beschikbaar. De AKW zal niet langer deel uitmaken van het onderzoek kennis der verplichtingen omdat de wet na afschaffing van de bijverdiengrens voor 16/17 jarige te weinig verplichtingen kent om zinvol onderzoek naar te verrichten.

3 Bron: SVB, jaarverslag.

4 Cijfers betreffen alle overtredingen van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

Wet op het Kindgebonden Budget (WKB)

Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van kinderen voor gezinnen tot een bepaald inkomen en vermogen. De WKB wordt uitgevoerd door het directoraat-generaal Toeslagen van het Ministerie van Financiën. Indien sprake is van een aanvulling op buitenlandse gezinstoeslagen, is de SVB verantwoordelijk voor de uitbetaling van de WKB.

Wie komt er voor in aanmerking?

Ouders of verzorgers van kinderen tot 18 jaar, die in aanmerking komen voor kinderbijslag, kunnen het kindgebonden budget krijgen, afhankelijk van de hoogte van het inkomen en vermogen.

Hoe hoog is het kindgebonden budget?

De hoogte van het kindgebonden budget hangt af van het aantal kinderen, de leeftijd van de kinderen, het (gezamenlijke) inkomen en vermogen van de ouders en de leefvorm van de ouder die het kindgebonden budget ontvangt. Als het (gezamenlijke) inkomen hoger is dan € 22.356 (alleenstaande) of € 39.596 (aanvrager met toeslagpartner) (bedragen 2022) wordt het kindgebonden budget geleidelijk minder. Voor iedere € 100 boven dit inkomen, wordt het kindgebonden budget € 6,75 lager. Indien het (gezamenlijk) vermogen op de peildatum 1 januari 2022 hoger is dan € 120.020 (alleenstaande) of € 151.768 (aanvrager met toeslagpartner), vervalt het recht op kindgebonden budget voor 2022. De bedragen van het kindgebonden budget worden per 1 januari aangepast aan de prijsontwikkelingen.

Tabel 102 WKB, netto maximum bedragen per jaar (in €)

1 januari 2022

Een gezin met:

1 kind 1.220

Verhoging 3e kind (extra bedrag per jaar) 1.001

Verhoging ieder volgend kind (extra bedrag per jaar) 1.001

Extra verhoging 12-15-jarigen¹ 251

Extra verhoging 16-17-jarigen¹ 447

Extra verhoging alleenstaande ouder 3.285

1 Ten opzichte van bovengenoemde bedragen

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven kindgebonden budget stijgen in 2023 ten opzichte van 2022 vanwege de intensivering van ruim € 730 miljoen om de koopkracht van gezinnen te verstevigen. In de periode 2024-2028 wordt deze intensivering stapsgewijs afgebouwd zodat een structurele intensivering van € 100 miljoen resteert. Hierdoor nemen de uitgaven vanaf 2024 in stappen af.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 103 Kerncijfers WKB
	Realisatie 2021¹	Raming 2022	Raming 2023
Aantal huishoudens WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	944	912	1.012
Aantal kinderen WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	1.753	1.708	1.874
Aantal alleenstaande ouders WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	341	339	343

1 Bron: Ministerie van Financiën, Toeslagen. Het betreft gegevens voor (verwachte) toegekende toeslagen per berekeningsjaar. De realisatiecijfers van 2021 zijn gebaseerd op de opgaven van aanvragers die nog kunnen wijzigen bij het definitief vaststellen van het recht op toeslag.

Wet kinderbijslagvoorziening (KBV) BES

De kinderbijslagvoorziening BES biedt ouders of verzorgers die op Bonaire, Sint Eustatius en Saba wonen een tegemoetkoming voor de kosten van opvoeding en verzorging van kinderen die nog geen 18 jaar zijn.

Wie komt er voor in aanmerking?

Ouders of verzorgers van kinderen tot 18 jaar die ingezetene zijn van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

Hoe hoog is de kinderbijslagvoorziening (KBV) BES?

De hoogte van het bedrag bedraagt in 2022 $89 per kind per maand in de eerste helft van het jaar en $99 in de tweede helft van het jaar (beleidsintensivering). Per 1 januari 2023 verhogen we het bedrag beleidsmatig met nog eens $20 per kind per maand. Daarnaast wordt de definitieve hoogte van de kinderbijslagvoorziening voor 2023 aan de hand van de ontwikkeling van het consumentenprijs-indexcijfer bepaald.

Budgettaire ontwikkelingen

Het kabinet werkt de komende jaren in stappen toe naar bestaanszekerheid op Caribisch Nederland. Door de beleidsmatige verhoging van $20 per 1 januari 2023 nemen de uitgaven voor de KBV BES toe. Daarnaast nemen de uitgaven per 2023 toe vanwege de invoering van de dubbele kinderbijslag intensieve zorg.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 104 Kerncijfers Wet kinderbijslagvoorziening BES

Realisatie 2021²⁵ Raming 2022 Raming 2023 Aantal kinderen kinderbijslagvoorziening BES (x 1.000, ultimo) 4,5 4,6 4,7

3.11 Artikel 11 Uitvoering

A. Algemene doelstelling

De overheid voorziet de uitvoeringsorganisaties van financiële middelen voor een rechtmatige, doelmatige, doeltreffende en klantgerichte uitvoering van socialezekerheidsregelingen, binnen de kaders die de overheid stelt.

De uitvoering van de socialezekerheidswetten vindt mede plaats door ZBO's en RWT's. De Minister van SZW bepaalt de kaders waarbinnen de uitvoering tot stand komt en stelt uitvoeringsbudget ter beschikking aan Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) inclusief het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen (BKWI), de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en het Inlichtingenbureau (IB). Zij maakt daarbij prestatieafspraken en stuurt op rechtmatige, doelmatige, doeltreffende en klantgerichte uitvoering. Hiertoe is een planning- en controlcyclus ingericht tussen de uitvoeringsorganen en het ministerie.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor het doen uitvoeren van de sociale-zekerheidswetgeving door de uitvoeringsorganen en draagt zorg voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van weten regelgeving (wet SUWI) waarbinnen de uitvoeringsorganen opereren;

-

de vormgeving van het stelsel van socialezekerheidswetten die UWV en de SVB uitvoeren;

-

de vaststelling van de budgetten die aan UWV, de SVB en het IB beschikbaar worden gesteld met daarbij passende prestatieafspraken;

-

de sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige, doeltreffende en klantgerichte uitvoering door UWV, de SVB en het IB en de verantwoording daarover;

-

de vaststelling van de omvang van de middelen die aan de Landelijke Cliëntenraad (LCR) beschikbaar worden gesteld.

-

de organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Prestatie-indicatoren UWV en SVB

In onderstaande tabellen zijn indicatoren voor UWV en de SVB weergegeven die de doelmatigheid, rechtmatigheid en klantgerichtheid van de uitvoering weergeven.

Herijkingen KPI-sets UWV en SVB

Bij zowel UWV als de SVB vinden er, in gezamenlijkheid met SZW, trajecten plaats om de KPI-sets voor de externe verantwoording te herijken. Bij de SVB is voor het jaarplan 2022 al een eerste herijking gedaan. Bij UWV worden de bestaande KPI's aangevuld met sturingsafspraken die invulling geven aan de publieke waarden die UWV wil realiseren. De resultaten zullen gaan landen in het jaarplan voor 2023. Deze trajecten zullen ook de komende jaren aandacht blijven vergen.

Tabel 105 Indicatoren uitvoering UWV

	Realisatie 2021¹	Streefwaarde 2022²	Streefwaarde 2023³
Doelmatigheid: Percentage realisatie uitvoeringskosten binnen budget	95	100	100
Rechtmatigheid: Percentage rechtmatigheid	99,2⁴	99	99
Klantgerichtheid: Cijfer klanttevredenheid uitkeringsgerechtigden	7,5	7	7

1 Bron: UWV, jaarverslag 2021.

2 Bron: UWV, jaarplan 2022.

3 Deze streefcijfers worden opgenomen in het jaarplan 2023 van UWV.

4 In dit cijfer is niet de rechtmatigheid van de NOW-subsidieverstrekking meegenomen. In het jaarverslag van het UWV wordt dit nader toegelicht.

Tabel 106 Indicatoren uitvoering SVB 1
	Realisatie 2021¹	Streefwaarde 2022²	Streefwaarde 2023³
Doelmatigheid: Reële efficiëntiegroei	- 3,0	—⁴	—⁴
Rechtmatigheid: Percentage rechtmatigheid	100	99	99
Klantgerichtheid: Cijfer klanten	_—5	8	8

1 Bron: SVB, Jaarverslag 2021.

2 Bron: SVB, jaarplan 2022.

3 Deze streefcijfers worden opgenomen in het jaarplan 2023 van de SVB.

4 Norm was 1,5% efficiency-groei (kostenbesparing los van volume- en beleidswijzigingen) voor de grote wetten. Er wordt gewerkt aan een nieuwe indicator voor doelmatigheid. Voorlopig is afgesproken dat de SVB nog wel rapporteert over efficiency, maar er is geen norm afgesproken.

5 Het klanttevredenheidsonderzoek vindt tweejaarlijks plaats.

C. Beleidswijzigingen

Werk aan Uitvoering

Het kabinet zet het programma Werk aan Uitvoering voort. Dit is een overheidsbreed programma ter verbetering van de publieke dienstverlening, met als doel beter aan te sluiten op de verwachtingen en behoeften van burgers en ondernemers. In het coalitieakkoord zijn hiervoor middelen gereserveerd. Voor UWV en SVB komt hiervan € 46 miljoen per jaar beschikbaar tot 2030 (met aanloop in 2023/2024 en afbouw in 2030/31). Deze middelen worden ingezet voor de digitale agenda en dienstverlening en het versterken van het vakmanschap van medewerkers. Naar aanleiding van de parlementaire ondervragingscommissie naar de kinderopvang-toeslag is eerder structureel € 150 miljoen beschikbaar gesteld voor de verbetering van de dienstverlening en informatiehuishouding bij UWV en SVB. Deze middelen worden ook gebruikt om concrete knelpunten op te lossen, bijvoorbeeld voor mensen die werken naast een uitkering en te maken hebben met een ingewikkelde verrekeningssystematiek.

Dienstverlening SVB

De SVB is in nauwe samenwerking met UWV gestart met een pilot omtrent een 'doenvermogenstoets' om zo bij voorgenomen wet- en regelgeving en relevante beleidsvoornemens rekening te houden met het doenvermogen van burgers. Daarnaast is de SVB in gezamenlijkheid met SZW bezig om het onbewust niet-gebruik van de AIO te verminderen. Hiertoe wordt een pilot voorbereid waarbij gebruik wordt gemaakt van inkomensgegevens van UWV. Ook loopt in 2023 bij de SVB de «Operatie Gezonde Dienstverlening» door. Hiermee worden extra medewerkers opgeleid om de tijdigheid te verbeteren en passende dienstverlening te organiseren.

Sociaal-medische beoordelingen

Als gevolg van de mismatch tussen vraag naar en aanbod van sociaal-medische boordelingen, lopen de achterstanden bij de (her)beoordelingen al enige jaren op. Het kabinet wil de mismatch verminderen en komen tot structurele verbeteringen in het stelsel. Dit betreft enerzijds acties van UWV om de uitvoering te verbeteren en anderzijds het tijdelijk toestaan om bepaalde sociaal-medische beoordelingen vereenvoudigd of niet uit te voeren. Voor de lange termijn wil het kabinet een integrale verkenning van het stelsel laten doen door een onafhankelijke onderzoekscommissie. Dit is nodig om te komen tot een houdbaar stelsel, waar de mismatch is opgelost en ruimte is voor nieuwe beleidsinitiatieven, bijvoorbeeld voor het wegnemen van meer fundamentele hardheden.

WW-dienstverlening

In mei 2022 is de effectmeting naar de inzet van persoonlijke dienstverlening aan WW-gerechtigden afgerond. Naar aanleiding van deze effectmeting wordt bezien hoe deze inzichten in de komende jaren kunnen worden meegenomen in de doorontwikkeling van de WW-dienstverlening.

WGA-dienstverlening

UWV en SZW werken aan de doorontwikkeling van de WGA-dienstver-lening en hiervoor loopt een onderzoeksprogramma over de periode 2017-2025. UWV heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het versterken en verbeteren van de WGA-dienstverlening en geeft conform afspraak uitvoering aan de basale dienstverlening. Hierover is recent een Kamerbrief verstuurd.²⁶ De midterm review en de tussenrapportage van de effectevaluatie laten zien dat UWV goed op weg is om in 2025 bij afronding van de effectevaluatie inzicht te kunnen verschaffen in de doelmatigheid en doeltreffendheid van de WGA-dienstverlening.

Handhaving UWV/SVB

Wij zijn voornemens het handhavingsbeleid te herijken om zowel bij fouten als bij moedwillig misbruik passend te kunnen reageren. Hiervoor zal een conceptwetsontwerp en bijbehorend uitvoeringstoetsverzoek worden voorgelegd aan de SVB en UWV. De versterkte focus op dienstverlening komt ook tot uiting middels het Team Preventie waarin onder meer UWV, SVB en VNG participeren. Daarnaast worden de wetten die UWV uitvoert extern doorgelicht op misbruikrisico's. Voor de WW is dit - op het internationale aspect na - reeds gedaan. Het proces voor de WIA, ZW en overige wetten loopt en zal in 2023 voortgezet worden.

Verhoging uitvoeringskosten RCN-unit SZW

Het uitvoeringsbudget voor de Rijksdienst Caribisch Nederland SZW wordt structureel verhoogd met € 0,8 miljoen om de kosten te kunnen dekken voor de toegenomen taken en volumes. Daarnaast is er voor de jaren 2022 tot en met 2025 additioneel budget vrijgemaakt (waarvan € 3,6 miljoen in 2023) ten behoeve van de ontwikkeling van de ICT-applicaties voor de uitvoering van de socialezekerheidsregelingen. Dit draagt bij aan het verbeteren van het financieel beheer.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 107 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 11 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	654.624	697.737	657.751	625.080	615.365	612.106	612.825
Uitgaven	654.624	697.737	657.751	625.080	615.365	612.106	612.825
Opdrachten
Handhaving smal	0	2.152	3.106	2.967	2.811	2.970	3.320
Bekostiging
Uitvoeringskosten CN	0	9.232	10.018	10.137	9.437	7.237	7.237
Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s
Uitvoeringskosten UWV	487.173	498.166	450.257	410.455	405.207	402.513	401.778
Uitvoeringskosten SVB	149.116	172.510	179.875	187.026	183.415	184.891	185.995
Uitvoeringskosten IB	17.500	14.837	13.655	13.655	13.655	13.655	13.655
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
Landelijk Clientenraad	835	840	840	840	840	840	840
Ontvangsten	88.058	81.872	0	0	0	0	0
Ontvangsten
Algemeen	88.058	81.872	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 108 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 11 (%)

2023

juridisch verplicht 96

bestuurlijk gebonden 3

beleidsmatig gereserveerd 1

De uitgaven op artikel 11 Uitvoering zijn voor 96% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Opdrachten

De uitgaven onder handhaving smal zijn voor 7,4% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Het betreft de aanbesteding van het onderzoek kennis der verplichtingen. Voor de overige 92,6% zijn de uitgaven aan handhaving smal voor 2023 beleidsmatig gereserveerd. In 2023 worden er vanuit dit budget dus uitgaven voorzien waar nog een verplichting voor moet worden aangegaan.

Bekostiging

Het budget voor bekostiging is voor 70% juridisch verplicht en voor 30% bestuurlijk gebonden. Het betreft het uitvoeringsbudget voor de RCN-unit SZW en gereserveerde middelen voor ICT-ontwikkeling.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

De bijdragen aan ZBO's zijn voor 96% verplicht, 3% bestuurlijk gebonden en 1% beleidsmatig gereserveerd. Deze budgetten worden bij de goedkeuring van de jaarplannen vastgesteld.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

De bijdrage aan nationale organisaties is 100% juridisch verplicht. Het betreft een bijdrage aan de LCR. Het budget wordt bij goedkeuring van het jaarplan vastgesteld.

Budgettaire gevolgen van beleid premiegefinancierd

Tabel 109 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 11 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	1.845.340	1.992.315	2.225.584	2.295.554	2.387.482	2.496.223	2.610.916
Uitgaven	1.845.340	1.992.315	2.225.584	2.295.554	2.387.482	2.496.223	2.610.916
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Uitvoeringskosten UWV	1.670.751	1.838.951	1.970.787	1.965.148	1.975.434	1.999.249	2.027.173
Uitvoeringskosten SVB	174.589	153.364	153.999	158.283	158.095	159.209	158.681
Uitvoeringskosten UWV nominaal	0	0	93.452	159.281	235.167	312.942	394.354
Uitvoeringskosten SVB nominaal	0	0	7.346	12.842	18.786	24.823	30.708
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

Handhaving smal

Het handhavingsbudget smal betreft beleidsondersteunend budget dat wordt ingezet voor de ontwikkeling van beleid met betrekking tot handhaving in de sociale zekerheid. Hieronder valt onder andere het laten uitvoeren van beleidsinhoudelijk onderzoek. Handhaving van de plichten in de materiewetten wordt bekostigd via de uitvoeringskosten aan de uitvoeringsorganisaties en wordt per materiewet verantwoord. Het handhavingsbudget smal is daarmee geen indicatie van de totale inzet die wordt gepleegd op handhaving in de sociale zekerheid.

Bekostiging

Uitvoeringskosten CN

De RCN-unit SZW is een bij de Rijksdienst Caribisch Nederland gepositioneerd onderdeel van het departement dat namens de minister is belast met uitkeringsverstrekking, vergunningverlening en arbeidsinspectie in Caribisch Nederland. Het uitvoeringsbudget voor de Rijksdienst Caribisch Nederland SZW vanaf 2023 ligt hoger om de kosten te kunnen dekken voor de toegenomen taken en volumes. Vanaf 2025 worden lagere kosten voorzien, vanwege de afronding van het ICT-ontwikkelingstraject.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

De Minister van SZW stelt de financiële kaders vast voor het UWV, de SVB en het Inlichtingenbureau, waarbinnen deze organisaties hun jaarplannen dienen op te stellen. Deze financiële kaders hebben alleen betrekking op de uitvoering van SZW-taken door genoemde ZBO's. In de jaarplannen nemen het UWV en de SVB een verdeling van de uitvoeringskosten naar wet en/of fonds op. De Minister stuurt in eerste aanleg op het totaalbudget per organisatie. Uitgangspunt daarbij is dat de organisaties zelfstandig de uitvoering organiseren en over de realisatie via het jaarverslag verantwoording afleggen aan de Minister van SZW.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitvoeringskosten van UWV en de SVB wijzigen gedurende de jaren als gevolg van beleidswijzigingen en volumeontwikkelingen in de onderscheiden wetten en regelingen.

Per saldo stijgen de uitvoeringskosten (begrotings- en premiegefinancierd) van UWV in 2023 met circa € 84 miljoen. Deze toename is grotendeels het gevolg van de bijgestelde volumeontwikkelingen op de WW, ZW en WIA (WGA en IVA). Daarnaast wordt de dienstverlening versterkt in het kader van Werk aan Uitvoering en de parlementaire ondervragingscommissie naar de kinderopvangtoeslag.

Per saldo stijgen de uitvoeringskosten (begrotings- en premiegefinancierd) van de SVB in 2023 met circa € 8 miljoen ten opzichte van 2022. De stijging vloeit grotendeels voort uit het versterken van de dienstverlening in het kader van Werk aan Uitvoering en de parlementaire ondervragingscommissie naar de kinderopvangtoeslag.

In de tabellen 110 en 111 zijn de uitvoeringskosten van UWV en de SVB toegedeeld aan de onderscheiden wetten en regelingen. Dit is een ex-ante raming op basis waarvan de bekostiging van ZBO's plaatsvindt. De toedeling is extracomptabel. Hier is de loon- en prijsbijstelling nog niet aan toebedeeld.

Tabel 110 Extracomptabel overzicht begrotingsgefinancierde en premiegefinancierde uitvoeringskosten UWV

(bedragen x € 1.000)
	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027

UWV (incl. BKWI)	2.157.924	2.337.117	2.421.044	2.375.603	2.380.641	2.401.762	2.428.951

Begrotingsgefinancierd	487173	498.166	450.257	410.455	405.207	402.513	401.778
IOW	2.580	2.576	2.312	2.196	2.229	1.354	884
Wajong	189.080	199.558	161.430	157.429	152.530	150.715	150.469
Re-integratie Wajong¹	95.777	102.652	103.145	103.660	103.890	103.905	103.923
Basisdienstverlening	91.932	88.157	93.946	87.656	87.711	87.722	87.714
Beoordeling gemeentelijke doelgroep	20.000	20.000	20.000	20.000	20.000	20.000	20.000
Wsw indicatiestelling	1.329	1.385	1.106	1.072	1.037	1.007	978
Scholingsbudget WW	5.500	900	900	900	900	900	900
NOW 1	20.600	7.700	5.000	0	0	0	0
NOW 2	10.000	3.900	5.000	0	0	0	0
NOW 3	16.000	19.400	5.000	0	0	0	0
NOW 4	4.000	1.400	5.000	0	0	0	0
NOW 5	0	5.700	5.000	0	0	0	0
NOW 6	0	2.000	3.900	0	0	0	0
TOFA	2.591	100	0	0	0	0	0
MCKW	337	291	209	132	0	0	0
Uitvoering kassierstaak	3.300	3.300	1.400	500	0	0	0
Centrale uitvoering landelijke ondersteuning	3.000	3.100	0	0	0	0	0
Skills en mogelijkheden	1.498	938	0	0	0	0	0
Inzet doelgroep banenafspraak	3.100	4.000	0	0	0	0	0
STAP	0	15.700	21.500	21.500	21.500	21.500	21.500
BKWI	16.550	15.410	15.410	15.410	15.410	15.410	15.410

Premiegefinancierd	1.670.751	1.838.951	1.970.787	1.965.148	1.975.434	1.999.249	2.027173
WW	622.234	816.830	825.893	840.845	860.070	873.710	890.751
ZW	391.344	352.215	383.148	370.149	373.677	375.916	378.401
WAZO	12.874	8.147	8.147	8.147	8.147	8.147	8.147
WAO	72.036	55.609	53.628	51.962	49.483	47.662	45.587
Re-integratie WAZ/WAO/WIA/ZW¹	131.981	134.372	137.847	141.164	144.210	146.680	148.733
WGA	382.235	390.820	436.453	424.099	410.790	415.710	421.945
IVA	75.563	78.201	123.129	126.389	126.818	129.316	131.612
WAZ	2.944	2.756	2.541	2.392	2.239	2.108	1.998
Toevoeging aan bestemmingsfonds/ egalisatiereserve	- 20.460

1 Dit zijn uitvoeringskosten. Re-integratie in de vorm van voorzieningen en/of trajecten staan weergegeven op beleidsartikel 3. De uitvoeringskosten re-integratie hebben betrekking op de werkzaamheden die UWV verricht ten behoeve van de inkoop van externe re-integratiediensten en de re-integratiedienstverlening voor werkzoekenden in de WIA, WAO en Wajong die UWV zelf aanbiedt.

Bron: SZW-administratie.

Tabel 111 Extracomptabel overzicht begrotingsgefinancierde en premiegefinancierde uitvoeringskosten SVB (bedragen x € 1.000)

	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027

SVB	323.705	325.874	333.874	345.309	341.510	344.100	344.676

Begrotingsgefinancierd	149.116	172.510	179.875	187.026	183.415	184.891	185.995
AKW	101.565	119.888	123.344	133.274	128.752	129.002	128.760
TAS	2.349	1.635	1.562	1.535	1.533	1.533	1.533
TSB¹		3.015	7.872	4.000	4.000	4.000	4.000
KOT/WKB	9.081	7.347	10.034	10.034	10.034	10.034	10.034
AIO	33.600	38.625	35.079	36.215	37.146	38.398	39.853
Bijstand buitenland	224	224	224	223	224	223	223
OBR	489	0	0	0	0	0
Remigratiewet	1.808	1.776	1.760	1.745	1.726	1.701	1.592

Premiegefinancierd	174.589	153.364	153.999	158.283	158.095	159.209	158.681
AOW	165.055	144.579	143.396	147574	147.452	148.713	148.261
Anw	9.534	8.785	10.603	10.709	10.643	10.496	10.420
1 incl. middelen ISBG Bron: SZW-administratie.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

De Landelijke Cliëntenraad (LCR) is een overlegorgaan ingesteld bij Wet SUWI, waarin landelijke cliëntenorganisaties, vertegenwoordigers van gemeentelijke cliëntenraden en vertegenwoordigers van de centrale cliëntenraden van de SVB en UWV zitting hebben. De LCR heeft tot taak periodiek te overleggen met UWV, de SVB, de gemeenten en de Minister van SZW over onderwerpen op het terrein van werk en inkomen. De Minister van SZW stelt de financiële kaders vast voor de LCR, waarbinnen de LCR een jaarplan dient op te stellen.

3.12 Artikel 12 Rijksbijdragen

A. Algemene doelstelling

De overheid borgt voldoende dekking in sociale fondsen.

De financiering van de sociale fondsen loopt hoofdzakelijk via premieinning. In een aantal gevallen acht de overheid premieheffing niet wenselijk, bijvoorbeeld om te voorkomen dat premiepercentages blijvend toenemen en daarmee een evenwichtige koopkrachtontwikkeling in de weg staan. In andere gevallen acht de overheid financiering van een regeling via de algemene middelen passender, maar wordt wel gekozen voor uitvoering via de sociale fondsen. De sociale fondsen worden in dat geval via rijksbijdragen voorzien van voldoende financiering.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister financiert de sociale fondsen uit de rijksbegroting, al dan niet in aanvulling op premieheffing. Zij is in deze rol verantwoordelijk voor:

-

de vaststelling van de hoogte van de rijksbijdragen aan de desbetreffende sociale fondsen;

-

het betalen van de rijksbijdragen aan de sociale fondsen.

C. Beleidswijzigingen

In 2023 zijn er geen beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 112 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 12 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	23.151.182	20.293.478	24.100.898	24.528.194	25.230.366	26.204.589	27.197.575
Uitgaven	23.173.152	20.293.478	24.100.898	24.528.194	25.230.366	26.204.589	27.197.575
Bijdrage aan sociale fondsen
Kosten heffingskortingen AOW	2.337.200	2.420.700	2.836.500	2.992.700	3.052.200	3.147000	3.245.000
Vermogenstekort Ouderdomsfonds	20.561.200	17.612.000	20.995.800	21.258.000	21.895.200	22.771.700	23.671.200
Tegemoetkoming arbeidsongeschikten	160.349	165.895	171.141	174.991	176.874	177.876	172.521
Zwangere zelfstandigen	92.433	94.883	97.457	102.503	106.092	108.013	108.854
Transitievergoeding	21.970	0	0	0	0	0	0
Ontvangsten	2.085	823	0	0	0	0	0
Ontvangsten
Algemeen	2.085	823	0	0	0	0	0

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 113 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 12 (%)

2023

De uitgaven op artikel 12 Rijksbijdragen zijn voor 100% juridisch verplicht voor het jaar 2023. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

Bijdrage aan sociale fondsen

De bijdragen aan sociale fondsen zijn 100% juridisch verplicht. De rijksbijdrage in de kosten van heffingskortingen AOW en het vermogenstekort Ouderdomsfonds zijn juridisch verplicht volgens de Wet financiering sociale verzekeringen. De rijksbijdrage tegemoetkoming arbeidsongeschikten is juridisch verplicht volgens de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) en de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). De rijksbijdrage zwangere zelfstandigen is juridisch verplicht volgens de Wet arbeid en zorg. Hoofdstuk 5.1 Sociale fondsen SZW, gaat nader in op de financiering van de sociale fondsen.

E. Toelichting op de financiële instrumenten Bijdrage aan sociale fondsen

Rijksbijdrage in de kosten van heffingskortingen AOW Deze rijksbijdrage compenseert de gewijzigde premieopbrengst die het gevolg is van de invoering van de Wet inkomstenbelasting 2001. De hoogte van deze rijksbijdrage wordt jaarlijks aangepast aan de geraamde kosten van de heffingskortingen en eventuele wijzigingen van de belasting- en premietarieven in de eerste schijf.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan de BIKK AOW nemen in 2023 toe. Dat komt doordat de omvang van de heffingskortingen in de inkomstenbelasting stijgt, bijvoorbeeld vanwege indexatie of omdat heffingskortingen worden verhoogd.

De rijksbijdrage in de kosten van heffingskortingen stijgt dan mee.

Rijksbijdrage vermogenstekort Ouderdomsfonds

De uitgaven uit het Ouderdomsfonds worden grotendeels gedekt door de premie-inkomsten. De hoogte van de AOW-premie is echter wettelijk gemaximeerd om te voorkomen dat de groeiende AOW-uitgaven leiden tot een alsmaar stijgende AOW-premie en een onevenwichtige koopkrachtontwikkeling. Dit leidt tot een jaarlijks exploitatietekort in het Ouderdomsfonds. De rijksbijdrage Ouderdomsfonds is bedoeld om het exploitatietekort in het Ouderdomsfonds aan te vullen zodat dat fonds gemiddeld genomen een neutrale vermogenspositie heeft.

Budgettaire ontwikkelingen

De rijksbijdrage aan het Ouderdomsfonds neemt in 2023 toe. Dat komt enerzijds doordat de bijdrage in 2022 lager is omdat in dat jaar het exploitatie-overschot van 2021 wordt verrekend. Anderzijds nemen de uitkeringslasten in 2023 toe vanwege de koppeling van de AOW aan de stijging van het minimumloon. Hierdoor is een hogere rijksbijdrage nodig om het verwachte tekort van het fonds aan te vullen.

Rijksbijdrage tegemoetkoming arbeidsongeschikten De tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten is onderdeel van de WIA, de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong), de WAZ en WAO. De tegemoetkomingen voor de categorieën WAO, WAZ,

IVA en WGA worden gefinancierd uit een rijksbijdrage die in het Toeslagenfonds wordt gestort. Daarnaast financiert deze rijksbijdrage de uitvoeringskosten van UWV aan de tegemoetkoming. De tegemoetkomingen voor arbeidsongeschikten worden verantwoord op de beleidsartikelen 3 en 4.

Budgettaire ontwikkelingen

De rijksbijdrage stijgt mee met het aantal ontvangers van de betreffende uitkeringen. Daarnaast stijgt de rijksbijdrage vanwege de jaarlijkse indexatie.

Rijksbijdrage zwangere zelfstandigen

De regeling Zelfstandig en Zwanger (ZEZ) voorziet in een uitkering aan zelfstandigen voorafgaand aan en volgend op de bevalling (zie ook beleids-artikel 6). Deze regeling wordt gefinancierd via een rijksbijdrage aan het Arbeidsongeschiktheidsfonds. Ook de uitkeringen voor zwangere alfahulpen worden via deze rijksbijdrage gefinancierd. In deze rijksbijdrage zijn daarnaast de uitvoeringskosten van UWV opgenomen.

Budgettaire ontwikkelingen

De rijksbijdrage ZEZ stijgt licht omdat de uitgaven aan de regeling ZEZ in 2023 licht hoger worden geraamd.

3.13 Artikel 13 Integratie en maatschappelijke samenhang

A. Algemene doelstelling

De overheid bevordert de maatschappelijke samenhang en sociale stabiliteit door participatie en inburgering van iedereen met een migratieachtergrond. Daarnaast bevordert de overheid de acceptatie van culturele diversiteit in de samenleving.

In het integratiebeleid ligt de nadruk op het creëren van sociale stabiliteit in een samenleving die in cultureel opzicht steeds meer divers wordt. Een sociaal stabiele samenleving houdt in dat:

-

mensen zelfredzaam zijn en zonder belemmeringen kunnen meedoen;

-

zij in al hun verscheidenheid met elkaar samenleven;

-

iedereen zich thuisvoelt ongeacht herkomst, religie of levensovertuiging.

Dit wordt gerealiseerd door:

-

het bevorderen van samenhang en het voorkomen van maatschappelijke spanningen;

-

het werken aan een evenredige positie en participatie in de Nederlandse samenleving en aan een evenredig bereik en effectiviteit van voorzieningen voor alle burgers in Nederland;

-

het faciliteren dat nieuwkomers snel de Nederlandse taal machtig zijn en kennis hebben van de Nederlandse samenleving.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister stimuleert met behulp van onder andere financiële instrumenten de zelfredzaamheid en deelname aan de samenleving van migranten, en het samenleven met elkaar in de diverse samenleving. De samenlevingsvraagstukken verschillen per gemeente of regio. De rol van de Minister bij het oplossen hiervan is een faciliterende. Zij financiert gemeenten voor het invullen van de regierol bij inburgering voor asielsta-tushouders, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) voor het programma Voorbereiding op de Inburgering, een leenstelsel voor inbur-geringsplichtige gezins- en overige migranten en een uitkeringsregeling aan remigranten op grond van de Remigratiewet alsmede de hiermee samenhangende uitvoeringskosten. Zij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

-

de vormgeving, het onderhoud en de werking van het inburgerings-stelsel;

-

de visie en samenhang van het integratiebeleid en de daarvoor benodigde kennis;

-

het aanspreken van de vakdepartementen op hun verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat reguliere voorzieningen toegankelijk en effectief zijn voor alle burgers;

-

de uitvoering van de Remigratiewet, de Wet inburgering en de Wet inburgering buitenland.

Voor personen die vóór 1 januari 2022 inburgeringsplichtig werden (Wet inburgering 2013), ligt de uitvoering van het inburgeringsstelsel (onder meer examens en leenstelsel) bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en de uitvoering van de voorinburgering bij het COA. Voor personen die vanaf 1 januari 2022 inburgeringsplichtig zijn geworden (Wi 2021) krijgen gemeenten de regierol over de uitvoering van inburgering. DUO blijft ook in het nieuwe stelsel een belangrijke ketenpartner en is verantwoordelijk voor onder andere het vaststellen van de inburgeringsplicht, het vaststellen van de inburgeringstermijnen, de verlenging daarvan, het laten afnemen van examens en de handhaving van de inburgeringsplicht aan het einde van het inburgeringstraject. Het COA biedt voorinburgering aan in nauw contact met gemeenten. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is eigenaar van DUO en de Minister van Justitie en Veiligheid is eigenaar van COA. Vanuit deze rol zijn laatstgenoemde ministers verantwoordelijk voor de kwaliteit en continuïteit van de uitvoering en daaronder valt de dienstverlening van DUO respectievelijk COA aan het Ministerie van SZW. Gemeenten krijgen middelen voor uitvoeringskosten via het Gemeentefonds en middelen voor inburgeringsvoorzieningen via een specifiek e uitkering.

C. Beleidswijzigingen

In 2021 is er een verkenning uitgevoerd naar verbetermogelijkheden binnen de Wi 2013, waarbij ook is gekeken naar het wegnemen van een aantal hardheden in wet- en regelgeving. Een deel van de aanpassingen voortkomend uit het verbeterplan Wi 2013 zal naar verwachting op 1 januari 2023 in werking treden. Het gaat daarbij onder meer om een versoepeling van de ontheffingsmogelijkheden voor moeilijk lerende jongeren. De extra kosten voor DUO worden gefinancierd vanuit de reeds beschikbare middelen voor het verbeterplan Wi 2013.

Voor de onderwijsroute worden opties verkend voor een structurele inbedding binnen het inburgeringsstelsel. Tot en met 2025 wordt aan gemeenten gevraagd conform de huidige regelgeving de onderwijsroute aan te bieden. Hiervoor wordt vanaf 2023 tot en met 2025 cumulatief € 35 miljoen extra beschikbaar gesteld.

In het kader van de Verkenning bevolking 2050 is een Staatscommissie Demografie ingesteld. De commissie heeft als taak advies uit te brengen over handelingsperspectieven van de regering in relatie tot de maatschappelijke gevolgen van de demografische ontwikkelingen tegen de achtergrond van de brede welvaartsbenadering. De Staatscommissie Demografie wordt ingesteld voor de (beoogde) duur van een jaar.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 114 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 (bedragen x € 1.000)

Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Verplichtingen	203.252	378.454	387.946	351.774	322.165	300.264	297.333
Uitgaven	190.131	378.454	389.946	352.774	323.165	301.264	298.333
Inkomensoverdrachten
Remigratiewet	40.492	39.741	38.924	37.978	36.866	35.775	34.254
Subsidies (regelingen)
Opbouw kennisfunctie integratie	2.882	2.936	2.367	2.367	2.367	2.367	2.367
Vluchtelingenwerk Nederland	1.070	1.151	1.086	1.086	1.086	1.086	1.086
Overige subsidies algemeen	10.531	6.138	3.993	1.987	1.500	1.500	1.500
Vroege Integratie en Participatie	3.484	3.955	2.655	2.655	2.655	2.655	2.655
Opdrachten
Inburgering en Integratie	7.221	11.557	12.065	12.862	11.123	11.863	11.163
Remigratie	1.537	1.600	1.700	1.700	1.700	1.700	1.700
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
COA	26.231	47.571	30.923	30.283	30.283	30.283	30.283
Bijdrage aan agentschappen
Agentschap DUO	26.321	29.268	23.930	22.161	22.160	22.160	22.575
Bijdrage aan medeoverheden
Gemeenten maatschappelijke begeleiding	0	658	6.662	0	0	0	0
Gemeenten inburgeringsvoorzieningen	0	118.906	184.122	194.457	185.060	181.036	180.636
Specifieke uitkering onderwijsroute	0	15.000	15.000	15.000	14.000	0	0
Leningen
DUO	70.362	99.973	66.519	30.238	14.365	10.839	10.114
Ontvangsten	4.956	1.383	1.000	1.000	1.000	1.000	1.000
Ontvangsten
Algemeen	740	383	0	0	0	0	0
Leningen	4.216	1.000	1.000	1.000	1.000	1.000	1.000

Geschatte budgetflexibiliteit

Tabel 115 Geschatte budgetflexibiliteit artikel 13 (%)

2023

juridisch verplicht 98

bestuurlijk gebonden 2