Europese Raad 9-10 februari 2023 (Speciale Top) - Main contents
Op donderdag 9 en vrijdag 10 februari 2023 kwamen de 27 regeringsleiders en staatshoofden bijeen in Brussel voor een speciale bijeenkomst van de Europese Raad. De voorzitter van de Europese Commissie i en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid i woonden de bijeenkomst ook bij. Mark Rutte i vertegenwoordigde Nederland op de Europese Raad.
De bijeenkomst van de Europese Raad was, mede op initiatief van Nederland, ingelast als extra top om naar oplossingen te zoeken voor de groeiende migratieproblemen en toegenomen migratiedruk in de EU. Verder bespraken de EU-leiders de Europese concurrentiekracht in het licht van de Inflation Reduction Act, het Amerikaanse groene subsidiepakket. Ook besteedden de regeringsleiders aandacht aan de oorlog in Oekraïne.
De Oekraïense president Zelenski i bezocht op donderdag de top en sprak die dag ook het Europees Parlement i toe.
Contents
Migratie
Een deel van de Europese Raad stond in het teken staan van de migratieproblematiek in Europa, wat met de groei van het aantal migranten aan de buitengrenzen van Europa weer een urgente kwestie was.
De regeringsleiders zijn het erover eens geworden i dat de EU zich zal inzetten om verlies van mensenlevens te voorkomen, de druk op de EU-grenzen en op de opvangcapaciteit te verlagen, de strijd tegen mensensmokkelaars aan te gaan en terugkeer te verhogen. Ze willen dit doen door partnerschappen te intensifiëren met landen van herkomst en doorreislanden.
Om de terugkeerprocedures te versnellen, verzoekt de Europese Raad de lidstaten elkaars terugkeerbesluiten te erkennen. Daarnaast worden de eerste stappen gezet voor een gemeenschappelijke EU-lijst van landen die veilig genoeg zijn om migranten naar terug te sturen. Daarnaast zijn de regeringsleiders voorstander van experimenten met een snelle asielprocedure direct aan de buitengrens.
De Raad is het ook eens geworden over de versterking van de Europese buitengrenzen. De regeringsleiders roepen de Commissie op om EU-fondsen vrij te maken om de lidstaten te ondersteunen bij het versterken van de grensbeschermingscapaciteiten en -infrastructuur, de surveillancemiddelen, met inbegrip van luchtsurveillance, en uitrusting. In aanloop naar de top was een debat ontstaan over het optrekken van een grensmuur tussen Bulgarije en Turkije, gefinancierd door de EU. Een aantal landen waaronder Nederland en Oostenrijk zouden voor zijn, en ook de EVP i-fractie in het Europees Parlement i verklaarde in de week voor de top voor grenshekken te zijn. De Europese Commissie i was ook niet langer uitgesproken tegen. Toch is tijdens de top niet het besluit genomen om de grenshekken te financieren.
Tot slot was er tijdens de top ook aandacht voor migratie over zee. De Raad erkent hiervan de risico's en wijst erop dat versterkte samenwerking nodig is door middel van opsporings- en reddingsactiviteiten.
Europees concurrentievermogen
Tijdens de laatste Europese Raad van 2022, op 15 december i, verzochten de regeringsleiders de Commissie om begin 2023 met een strategie te komen om het Europees concurrentievermogen op peil te houden en de productiviteit te stimuleren. Op 1 februari presenteerde de Commissie het Green Deal Industrial Plan i, een strategisch plan dat Europese industrieën en bedrijven moet ondersteunen om concurrentieel te blijven tegenover de VS en China. Het plan moet tegenwicht bieden aan de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA), het groene subsidieprogramma die de VS aantrekkelijk maakt voor Europese ondernemingen. Met het Green Deal Industrial Plan wil de Commissie Europese staatssteunregels versoepelen en Europees geld inzetten om de vergroening van de Europese industrieën en technologieën te versnellen.
Tijdens de top zijn de regeringsleiders overeengekomen i dat de Europese staatssteunregels tijdelijk worden versoepeld voor sectoren die van strategisch belang zijn voor de groene transitie en die negatieve gevolgen ondervinden van buitenlandse subsidies of hoge energieprijzen. Daarvoor moeten bestaande EU-fondsen flexibeler worden ingezet. Tegelijkertijd is de Raad van mening dat de nadruk moet worden gelegd op het behoud van het concurrentievermogen van kleine en middelgrote ondernemingen.
Oorlog in Oekraïne
Zoals bij alle bijeenkomsten van de Raad sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, stond het onderwerp ook deze top weer centraal. Dit keer met een bezoek van de Oekraïense president Zelenski op de agenda.
De regeringsleiders hebben tijdens het bezoek herhaald dat zij de oorlog tegen Oekraïne veroordelen en dat de EU vastbesloten is om alle bevelhebbers, plegers van en medeplichtigen aan de oorlogsmisdrijven en andere ernstigste misdrijven ter verantwoording te roepen. De Raad wijst hierbij op de toegezegde i totstandbrenging van een internationaal centrum voor de vervolging van het misdrijf agressie tegen Oekraïne in Den haag. Daarnaast heeft de Raad toegezegd i zich in te spannen om de munitievoorraden van Oekraïne sneller aan te vullen door de productie op te schroeven.
Tijdens de EU-Oekraïne top stond het EU-lidmaatschap van Oekraïne hoog op de agenda. In de weken in aanloop naar de top heeft president Zelenski daarnaast aangedrongen i op een versnelde procedure voor Oekraïne. De Europese Raad erkent de aanzienlijke inspanningen die Oekraïne de afgelopen maanden heeft geleverd om de doelstellingen te verwezenlijken waarop zijn status van kandidaat-lidstaat van de EU is gebaseerd. De regeringsleiders moedigen het land aan op deze weg voort te gaan en de voorwaarden in het advies van de Commissie over zijn lidmaatschapsverzoek te vervullen om dichter bij het EU-lidmaatschap te komen.