De Europese Unie en Nederland: positie, actoren en opvattingen - Main contents
Nederland is sinds de oprichting van de EGKS i in 1952 betrokken bij de Europese samenwerking. Vandaag de dag is Nederland een van de 27 lidstaten van de Europese Unie. In de verschillende organen van de EU heeft Nederland verschillende rollen, posities en kan Nederland op verschillende manieren invloed uitoefenen. Europa-Nu.nl is dé bron van informatie over de relatie tussen Nederland en Europa. De belangrijkste focus van de website ligt op informatie over de rol, positie en invloed van Nederland in en op de EU.
Die invloed en positie is namelijk van groot belang. Het Europese beleid zorgt er namelijk voor dat meer dan de helft van de wetten die in Nederland gelden voortvloeien uit Europese wetgeving. Het invoeren van Europese wetgeving leidt in een bepaalde mate tot een verlies van soevereiniteit, maar daar staan ook voordelen tegenover. De economie van een relatief klein, open land als Nederland is bijvoorbeeld in grote mate afhankelijk van internationale samenwerking. Zo profiteert de op export gerichte Nederlandse economie van het vrije verkeer van goederen en kapitaal in de EU.
In de Nederlandse samenleving is de toename van Europese integratie geregeld voer voor discussie. Het merendeel van de Nederlandse bevolking heeft een positief beeld van de EU, maar andere Nederlanders zijn bang dat Europese integratie ertoe leidt dat de eigen cultuur en identiteit verloren gaan. Dit is terug te zien in de houding van Nederland binnen Europa. Nederland neemt enerzijds vaak het initiatief bij onderwerpen die meerdere landen raken, maar is anderzijds kritisch en terughoudend over instemming met verdere uitbreiding van Europese bevoegdheden.
Contents
Nederland werkt inmiddels meer dan 70 jaar lang met andere landen samen in Europees verband. Die samenwerking begon met de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal i (EGKS) in 1951, werd voortgezet onder de EEG, en is uiteindelijk uitgegroeid tot de Europese Unie. De belangen en positie van Nederland ten aanzien van Europese instituties zijn dan ook aanzienlijk veranderd door de tijd heen.
De Nederlandse en Europese politiek zijn veel meer verweven met elkaar dan in eerste instantie vaak gedacht. Inmiddels zijn meer dan de helft van onze nieuwe wetten het gevolg van Europees beleid op de terreinen waar een deel van de soevereiniteit is overgedragen aan de EU.
Als lidstaat van de EU beslist Nederland mee over wetgeving van de EU en kan met verschillende middelen de Europese besluitvorming beïnvloeden, de Nederlandse rol in Europa bijsturen en indien gewenst zelfs radicaal ingrijpen.
Het parlement kan ook enige invloed uitoefenen op de inzet van nationale bewindspersonen in Europees verband, zo speelt het contact met de Nederlandse Europarlementariërs een belangrijke verbindende rol in het contact en de invloed van de Nederlandse politiek op het Europees beleid.
Nederland heeft sinds 16 juli 2024 31 van 720 zetels in het Europees Parlement i. Sinds 1 februari 2020 had ons land recht op 29 van de 705 zetels. Voor de verkiezing tot Europarlementarier gelden de regels van de Kieswet i.
In het Europees Parlement i (EP) verenigen de parlementariërs zich niet op basis van nationaliteit, maar op basis van politieke overtuiging. De honderden nationale politieke partijen hebben zich aangesloten bij verschillende EP-fracties. Een klein deel van de parlementariërs is niet aangesloten bij een fractie; zij vallen onder de niet-ingeschrevenen. De politieke voorkeur van een fractie heeft een partij-overstijgend karakter. Zo zitten het CDA i en de ChristenUnie samen in de EVP i-fractie en maken de VVD i en D66 i deel uit van de Renew Europe i-fractie.
Er zijn in totaal 27 eurocommissarissen die in zijn geheel de Europese Commissie i vormen. Elke lidstaat kandideert één eurocommissaris, zo is er dus altijd één Nederlandse eurocommissaris. Nederland levert al sinds 1958 eurocommissarissen. De huidige Nederlandse Eurocommissaris is Frans Timmermans i (PvdA).
Momenteel zijn er drie agentschappen van de Europese Unie i gezeteld in Nederland: het Europees Geneesmiddelenbureau i (EMA), Europol i en Eurojust i. Zij zijn onderdeel van een netwerk bestaande uit meer dan veertig agentschappen die actief zijn in de Europese Unie i.
Anno 2023 is 80% van de Nederlanders van mening dat het land profiteert van EU-lidmaatschap i. EU-breed is die opvatting 72%. Ook is 72% van de Nederlanders optimistisch over de toekomst van Europa. Tegelijk roept de EU maar bij 47% een enthousiast beeld op. Door de jaren heen is er wel het een en ander veranderd aan de opvattingen in Nederland over Europa. Rond 2015 was de stemming bijvoorbeeld eurosceptischer dan tegenwoordig.
Het lidmaatschap van de Europese Unie i brengt niet voor ieder lidstaat dezelfde voor- en nadelen met zich mee. De meningen over de voor- en nadelen van het lidmaatschap verschillen niet alleen per lidstaat, ook binnen lidstaten zijn de meningen verdeeld. Door het lidmaatschap van de Europese Unie kunnen de regeringen van de lidstaten niet langer over alle onderwerpen zelf beslissen en zijn er regels waar alle lidstaten zich aan moeten houden. Tegelijkertijd betekent dit dat er allerlei rechten zijn die voor alle burgers van de EU gelden.