Tweede Kamerverkiezingen 1933 - Main contents
Op 26 april 1933 waren er vervoegde Tweede Kamerverkiezingen. De RKSP i bleef de grootste partij, maar voornaamste winnaar was de ARP i, die met Hendrik Colijn i als lijsttrekker twee zetels won. De verkiezingen waren nodig, omdat het kabinet-Ruijs de Beerenbrouck III i een parlementaire nederlaag had geleden en de wens leefde dat er een breder samengesteld kabinet zou komen vanwege de in 1929 uitgebroken economische crisis.
De verkiezingen gaven in tegenstelling tot die in 1929 wel de nodige verschuivingen te zien. Opvallend was het grote aantal partijen dat aan de verkiezingen deelnam: 54. Daaronder waren enkele rechtsextremistische, zoals de Fascistenbond, maar die behaalden geen zetel.
Na de verkiezingen werd een centrumrechts crisiskabinet i gevormd onder leiding van Colijn.
Partij |
Stemmen |
% |
Zetels |
Winst/verlies |
RKSP |
1.037.522 |
27,86 |
28 |
-2 |
SDAP |
799.446 |
21,47 |
22 |
-2 |
ARP |
500.150 |
13,43 |
14 |
+2 |
CHU |
340.180 |
9,14 |
10 |
-1 |
Vrijheidsbond |
258.836 |
6,95 |
7 |
-2 |
VDB |
189.007 |
5,08 |
6 |
-1 |
CPN |
118.249 |
3,18 |
4 |
+2 |
SGP |
93.300 |
2,51 |
3 |
- |
HGSP |
33.992 |
0,91 |
1 |
- |
NBTMB |
47.671 |
1,28 |
1 |
- |
CDU |
38.459 |
1,03 |
1 |
+1 |
RSP |
48.405 |
1,3 |
1 |
+1 |
RKVP |
40.904 |
1,1 |
1 |
+1 |
VNH |
30.331 |
0,81 |
1 |
+1 |
Onafhankelijk Socialistische Partij |
27.476 |
0,74 |
0 |
|
Katholiek Democratische Bond |
20.427 |
0,55 |
0 |
|
Algemeen Nederlandse Fascistenbond |
17.157 |
0,46 |
0 |
|
Algemeene Democratische Unie |
14.567 |
0,39 |
0 |
|
Nationaal Verbond Plicht, Orde, Recht |
11.162 |
0,3 |
0 |
|
Nederlandse Christelijke Arbeiderspartij |
6.787 |
0,18 |
0 |
|
Verbond van Nationalisten |
6.449 |
0,17 |
0 |
|
Limburgsche Federatie |
6.358 |
0,17 |
0 |
|
RK Arbeiderspartij |
6.202 |
0,17 |
0 |
|
Recht en Vrijheid |
4.267 |
0,11 |
0 |
|
Marktkooplieden |
3.184 |
0,09 |
0 |
|
Lijst Wolswinkel |
3.030 |
0,08 |
0 |
|
Onafhankelijke Zakenlui |
2.422 |
0,07 |
0 |
|
Nationaal-Socialistische Partij |
2.127 |
0,06 |
0 |
|
Nederlandsche Fascisten Unie |
1.771 |
0,05 |
0 |
|
Lijst Jacobs |
1.629 |
0,04 |
0 |
|
RK Bouwvakarbeiders |
1.330 |
0,04 |
0 |
|
Lijst Eijking |
1.180 |
0,03 |
0 |
|
Handeldrijvende Middenstand |
1.123 |
0,03 |
0 |
|
Volkswelvaartspartij |
1.038 |
0,03 |
0 |
|
Bond van Belastingbetalers |
940 |
0,03 |
0 |
|
Hoofd- en handarbeiders |
763 |
0,02 |
0 |
|
Nieuwe Socialistische Partij |
746 |
0,02 |
0 |
|
Lijst Engels |
725 |
0,02 |
0 |
|
Nationaal Verbond voor Arbeidersbelangen |
551 |
0,01 |
0 |
|
Lijst De Wit |
510 |
0,01 |
0 |
|
Lijst Bongers |
473 |
0,01 |
0 |
|
Voor Algemeen Welzijn |
371 |
0,01 |
0 |
|
Zuiderzee Partij |
338 |
0,01 |
0 |
|
Algemeene Nederlandse Huurdersbond |
294 |
0,01 |
0 |
|
Oranjefascisten |
261 |
0,01 |
0 |
|
Universeele Partij |
237 |
0,01 |
0 |
|
Nationale Werkliedenpartij |
227 |
0,01 |
0 |
|
Anti-crisis Partij |
197 |
0,01 |
0 |
|
Lijst Triesscheijn |
193 |
0,01 |
0 |
|
Proletarische Groep |
185 |
0 |
0 |
|
Centrale Democratische Arbeiderspartij |
182 |
0 |
0 |
|
Opbouw en Verbroedering |
142 |
0 |
0 |
|
Algemeene Arbeidersbond |
97 |
0 |
0 |
Tweede Kamerverkiezingen 1933 |
|
|---|---|
verkiezingsdatum |
26 april 1933 |
aantal kiesgerechtigden |
4.136.519 |
aantal uitgebrachte stemmen |
3.897.510 |
aantal geldige stemmen |
3.721.800 |
aantal ongeldige stemmen |
175.682 |
opkomst |
94,2% |
aantal deelnemende partijen |
54 |
aantal partijen dat zetel behaalde |
14 |
In onderstaande tabel is per partij aangegeven wie de lijsttrekker was en met welk verkiezingsprogramma een partij mee heeft gedaan aan de verkiezingen.
Partij |
Lijsttrekker |
Verkiezingsprogramma |
|---|---|---|
RKSP |
||
SDAP |
||
ARP |
||
CHU |
||
Vrijheidsbond |
||
VDB |
||
CPH |
Lijsttrekker* |
|
SGP |
||
HGSP |
||
NBTMB |
Verkiezingsprogramma 1933* |
|
CDU |
||
RSP |
||
RKVP |
||
VNH |
Verkiezingsprogramma 1933* |
-
*(Nog) niet beschikbaar
Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van de gekozenen.
Achtergrond verkiezingen>
Dit centrumrechtse kabinet moest het hoofd bieden aan de in 1929 uitgebroken economische crisis, die ook Nederland hard trof. Het kabinet koos voor een politiek van 'aanpassing'. De overheidsuitgaven werden verlaagd en de waarde van de (dure) gulden werd gehandhaafd. Wel zette het kabinet, ondanks de beperkte financiële middelen, werkgelegenheidsprojecten op. In 1935 was dertig procent van de beroepsbevolking werkloos.
Kabinet-Colijn III (1935-1937)
Dit kabinet was een voortzetting in iets gewijzigde samenstelling van het tweede kabinet-Colijn i. De aanduiding Colijn III is feitelijk onjuist. Met name Colijn wilde na het conflict met de Katholieke Kamerfractie echter benadrukken dat er een nieuw kabinet was gevormd. Het ging evenwel om een reconstructie en er werd teruggekomen op de ontslagaanvrage.
Meer over