Kabinet-Kappeyne van de Coppello (1877-1879) - Main contents
De kern van dit liberale i kabinet werd gevormd door de leiding van de vooruitstrevende liberale Kamerclub, met aan het hoofd Kappeyne van de Coppello i. Ook de ministers Smidt i, Tak van Poortvliet i en De Roo van Alderwerelt i behoorden daartoe. Met name minister Gleichman i van Financiën was echter veel behoudender. Die innerlijke tegenstelling leidde al binnen twee jaar tot de val van het kabinet.
Minister Kappeyne wist in 1878 ondanks felle tegenstand van confessionele zijde een nieuwe Wet op het lager onderwijs tot stand te brengen. Die wet scherpte de eisen waaraan lager onderwijs moest voldoen aan, zonder dat bijzondere scholen overheidssteun kregen. Ondanks petitionnementen van antirevolutionairen i en katholieken i die resp. 305.000 en 164.000 handtekeningen opleverden, ondertekende de koning de wet.
Van de andere plannen van het kabinet kwam niets terecht. Minister De Roo van Oorlog werd spoedig ernstig ziek en kon de legerhervorming niet ter hand nemen. Tot uitbreiding van het kiesrecht kwam het evenmin. Na een crisis en een mislukte formatie door liberalen nam op 20 augustus het kabinet-Van Lynden van Sandenburg i het bewind over.
datum |
wat |
wie |
tot en met |
dagen |
|---|---|---|---|---|
16 oktober 1877 |
benoeming formateur |
1 november 1877 |
17 |
|
3 november 1877 |
beëdiging (nieuwe) ministers |
10 juli 1879 |
614 |
|
11 juli 1879 |
kabinet demissionair |
19 augustus 1879 |
40 |
|
20 augustus 1879 |
ontslag verleend |
koning Willem III |
minister: Mr. W. baron van Heeckeren van Kell (Liberalen)
Justitie
minister: Mr. H.J. Smidt (Liberalen)
Binnenlandse Zaken
minister: Mr. J. Kappeyne van de Coppello (Liberalen)
Financiën
minister: Mr. J.G. Gleichman (Liberalen)
Oorlog
minister: J.K.H. de Roo van Alderwerelt (Liberalen) (3 november 1877 - 29 december 1878)
minister a.i.: Jhr. H.O. Wichers (Liberalen) (29 juni 1878 - 15 februari 1879)
minister: J.C.C. den Beer Poortugael (Liberalen) (15 februari 1879 - 20 augustus 1879)
Marine
minister: Jhr. H.O. Wichers (Liberalen)
Waterstaat, Handel en Nijverheid
minister: Mr. J.P.R. Tak van Poortvliet (Liberalen) (8 november 1877 - 20 augustus 1879)
Koloniën
minister: Mr. P.Ph. van Bosse (Liberalen) (3 november 1877 - 21 februari 1879)
minister a.i.: Jhr. H.O. Wichers (Liberalen) (21 februari 1879 - 12 maart 1879)
minister: O. van Rees (Liberalen) (12 maart 1879 - 20 augustus 1879)
De verwerping op 20 mei 1879 van artikel 1 van de ontwerp-Kanalenwet van minister Tak, die aanleg van diverse kanalen mogelijk moest maken, leidde tot een kabinetscrisis. Tak van Poortvliet (21 mei) en Kappeyne (op 27 mei) boden aanvankelijk als enigen hun ontslag aan. De Koning weigerde dat op 15 juni. Kappeyne verzocht hierna de koning om medewerking aan een grondwetsherziening. Een minderheid van de ministers was hier tegen, waarop ook de koning zich tegen grondwetsherziening keerde. Daarop vroeg op 11 juli het gehele kabinet ontslag.