Kabinet-Rutte IV (2022-2024)

© Rijksoverheid.nl

Voorste rij v.l.n.r.: Bruins Slot, Schouten, Rutte, koning Willem-Alexander, Hoekstra, Yesilgoz en Dijkgraaf. Middelste rij v.n.r.: Schreinemacher, Van Gennip, Adriaansens, Ollogren, Harbers, Staghouwer en Kuipers. Achterste rij v.n.r.: Van der Wal, Wiersma, Weerwind, De Jonge, Jetten en Helder. (Kaag ontbrak).

Dit kabinet van VVD¹, D66², CDA³ en ChristenUnie⁴ kwam na de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog tot stand. Negen maanden na de verkiezingen van 17 maart 2021⁵ en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte III⁶ stond er een nieuw kabinet op het bordes. Premier Mark Rutte⁷ leidde voor de vierde keer een kabinet.

De belangrijkste gebeurtenis tijdens dit kabinet was de Russische inval in buurland Oekraïne op 24 februari 2024. Dit leidde tot problemen in de gasvoorziening, met hogere prijzen en inflatie tot gevolg. Het kabinet trachtte dat zo goed mogelijk op te vangen en gaf militaire steun aan Oekraïne. Verder zette het kabinet de afhandeling van het toeslagenschandaal voort en besloot het de Groningse gaswinning te beëindigen.

Het kabinet trad op 10 januari 2022 aan. Op 7 juli 2023 bood het kabinet ontslag aan, vanwege interne onenigheid⁸ over maatregelen om de asielinstroom te beperken. Hiermee werd het kabinet demissionair. Op 2 juli 2024 werd het opgevolgd door het kabinet-Schoof⁹.

Formatie

De kabinetsformatie 2021-2022 duurde in totaal 299 dagen. Zij resulteerde uiteindelijk in een voortzetting van de bestaande coalitie in kabinet-Rutte IV.

Regeerakkoord en regeringsverklaring

Op 15 december 2021 werd het coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst¹⁰' gepresenteerd. Op 18 januari 2022 legde premier Rutte de regeringsverklaring af.

• - 

  Staghouwer afgetreden als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

  Op 5 september 2022 trad minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Henk Staghouwer¹⁴ (ChristenUnie) af. Hij vond dat hij niet de juiste persoon was om de uitdagingen rondom stikstof in de landbouw aan te gaan. Zijn post werd daarna vier weken tijdelijk waargenomen door partijgenoot Carola Schouten¹⁵. Op 3 oktober 2022 trad Piet Adema¹⁶ aan als nieuwe minister.

• - 

  Wiersma afgetreden als minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs

  Op 22 juni 2023 kondigde minister Dennis Wiersma¹⁷ zijn aftreden aan, nadat (nieuwe) discussie was ontstaan over zijn als intimiderend ervaren gedrag. Bevestigde berichten daarover waren er al sinds april. Wiersma beloofde beterschap, maar niettemin kwamen er in juni nieuwe meldingen. Als zijn opvolger werd op 21 juli Mariëlle Paul¹⁸ beëdigd.

• - 

  Hoekstra afgetreden als minister van Buitenlandse Zaken, Bruins Slot en De Jonge krijgen nieuwe van post, Van Gennip vicepremier

  Op 1 september 2023 trad minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra¹⁹ (CDA) af, omdat hij bij de Europese Unie Frans Timmermans opvolgt als Eurocommissaris. Timmermans trad voortijdig terug van die post om lijsttrekker te worden van GroenLinks/PvdA bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. De voordracht van Hoekstra als zijn opvolger kwam voor velen als een verrassing. Liesje Schreinemacher²⁰ nam tussen 1 september 2023 en 5 september 2023 zijn post tijdelijk waar.

  Op 5 september 2023 nam Hanke Bruins Slot²¹ de post van minister van Buitenlandse Zaken over. Hugo de Jonge²² werd minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Karien van Gennip²³, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, werd vicepremier.

• - 

  Tijdelijke vervanging Van der Burg en Schreinemacher

  Vanwege een ernstige infectie liet staatssecretaris Van der Burg zich in 2023 een maand vervangen door staatssecretaris van Defensie Van der Maat. In december 2023 ging minister Schreinemacher met zwangerschaps- en bevallingsverlof. Geoffrey van Leeuwen²⁴ werd tijdelijk minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

• - 

  Vertrek Uslu

  Staatssecretaris Gunay Uslu²⁵ (d66) vertrok 1 december 2023 om terug te keren bij het bedrijf Corendon. Vertrekkend Kamerlid Steven van Weyenberg²⁶ nam op 6 december 2023 haar plek in, maar hij werd een maand later vervangen door Fleur Gräper toen hij minister van Financiën werd.

• - 

  Vertrek Kaag

  Vanwege een benoeming tot humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza vertrok Sigrid Kaag²⁷ per 8 januari 2024 als minister van Financiën en vicepremier. Zij werd op 12 mei als minister vervangen door Steven van Weyenberg en als vicepremier door Rob Jetten.

• - 

  Vertrek Kuipers

  Op 10 januari 2024 verliet minister van VWS Ernst Kuipers²⁸ het kabinet, vanwege een aanstaande benoeming in een internationale functie. Op 2 februari 2024 werd oud-D66-Tweede Kamerlid Pia Dijkstra²⁹ minister voor Medische Zorg, terwijl Conny Helder minister van VWS werd.

De vier regeringspartijen konden samen tot december 2023 slechts rekenen op een kleine meerderheid in de Tweede Kamer.

Tabel 1: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode vanaf 6 december 2023

Tabel 2: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode 1 september t/m 5 december 2023

Tabel 3: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode 13 juni 2022 t/m 31 augustus 2023

Tabel 4: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode 10 januari 2022 t/m 12 juni 2023

Coronacrisis

In februari 2022 besloot het kabinet het merendeel van de bestaande coronamaatregelen, zoals sluiting van de horeca en beperkingen aan cultureel bezoek, op te heffen. Per 23 maart werden verdere versoepelingen doorgevoerd, zoals het grotendeels vervallen van de mondkapjesplicht. In april verdween de verplichte pcr-test na een positieve zelftest.

Op 1 april 2022 maakte het kabinet de langetermijnstrategie covid-19 bekend.

Opvolging

Het kabinet bracht in 2023 in de nasleep van de coronacrisis een wijziging tot stand van de Wet publieke gezondheid over de bestrijding van epidemische infectieziekten - in de wandelgangen de pandemiewet geheten. Hiermee komt er een wettelijk kader over het soort verregaande maatregelen dat een kabinet bij een epidemie mag nemen, en is beter vastgelegd welke rol het parlement heeft bij het nemen van dergelijke besluiten.

Russische invasie van Oekraïne

Vanwege een dreigende Russische actie tegen Oekraïne werd besloten tot de levering van defensieve wapens aan dat land. Na de Russische inval op 24 februari werd aangesloten bij diverse internationale sancties tegen Rusland en werden opnieuw verdedigingswapens geleverd. Besloten werd tot ruimhartige toelating van Oekraïense vluchtelingen. In augustus 2023 werd besloten tot levering van F16's.

Begrotingen

In 2022 stemde het kabinet in met een bijzondere Voorjaarsnota. Na wekenlang overleg sloot het kabinet een akkoord waarmee bestaande begrotingsafspraken uit het coalitieakkoord werden aangepast. Dit vanwege een aantal grote tegenvallers, waaronder een uitspraak van de Hoge Raad die de spaartaks in strijd met de wet stelde, waardoor veel mensen gecompenseerd moesten worden, en de oorlog in Oekraïne, die leidde tot hoge energie- en voedselprijzen en dalende koopkracht.

Het kabinet besloot onder andere om de defensie-uitgaven te vergroten om te voldoen aan de NAVO-norm en het minimumloon te verhogen. Hier stond tegenover dat het kabinet minder ging uittrekken voor fondsen voor het klimaat, stikstof en investeringen in infrastructuur, onderzoek en innovatie.

De begroting 2024 stond in het teken van bestaanszekerheid. Er kwam € 2 miljard extra voor ondersteuning van mensen met een laag inkomen.

Koopkracht/energie

De stijgende energieprijzen en hoge inflatie brachten het kabinet ertoe in 2022 maatregelen te nemen om huishoudens financieel tegemoet te komen. Er kwam een maximering van de energieprijzen. Tevens werd een regeling voor het midden- en kleinbedrijf in het leven geroepen voor bedrijven met een hoog energieverbruik.

Stikstofbeleid

In 2022 kwamen de ministers Van der Wal en Staghouwer met voorstellen voor een transitie van de (intensieve) landbouw naar een kringlooplandbouw in 2030. Er komt een regionale aanpak van de stikstofproblematiek. Het doel is: driekwart van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op een gezond niveau in 2030. Voor de gehele aanpak is € 24,3 miljard beschikbaar gesteld, bovenop bestaande middelen (€ 7 miljard).

Vanwege de ontstane maatschappelijke onrust stelde het kabinet in juli 2022 Johan Remkes³¹ aan als 'bemiddelaar'. Hij bracht in oktober rapport uit, waarin aanbevelingen stonden over een kansrijker aanpak van het stikstofprobleem. Het kabinet kwam in november 2022 met een pakket maatregelen om tot natuurherstel te komen. Zogenoemde piekbelasters krijgen de keuze fors te verduurzamen, hun bedrijf te verplaatsen of vrijwillig te stoppen. Een regeling daarvoor ging in juni 2023 in.

In juni 2022 kondigde het kabinet aan het aantal jaarlijkse vluchten van en naar Schiphol terug te brengen van 500.000 naar 440.000.

Asielproblematiek

Grote toestroom van vluchtelingen uit vooral Syrië en Oekraïne en te geringe doorstroming naar reguliere opvang en woningen zorgden vanaf de zomer van 2022 voor overbelasting van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Staatssecretaris Van der Burg kondigde maatregelen aan om gemeenten te bewegen voor meer opvang te zorgen.

Excuses slavernijverleden

Op 19 december 2022 bood minister-president Rutte namens ons land aan slaafgemaakten en hun nazaten (met name in Suriname en de (Nederlandse) Antillen) excuses aan voor de tot 1863 bestaande slavernij. Na kritiek in de aanloop naar die rede, werd de speech overwegend positief ontvangen.

Gaswinning/aardbevingsschade

In reactie op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie kwam het kabinet met een pakket maatregelen om de versterkingsoperatie te versoepelen. Verder komt er 30 jaar lang een jaarlijkse investering van € 250 miljoen voor economische versterking van Groningen en Noord-Drenthe. De gaswinning stopt per 1 oktober 2023.

Klimaatbeleid

In het beleidsprogramma Klimaat uit 2022 wordt daling met 55 procent van de CO2-uitstoot als doel gesteld, om in 2050 tot klimaatneutraliteit te komen. In 2023 kwam het kabinet, boven de afspraken uit het regeerakkoord, met een pakket maatregelen om de klimaatdoelen voor 2030 te halen. Het gaat bijvoorbeeld om het uitbreiden van de capaciteit aan zonne-energie, een extra bijdrage van de industrie via versnelling van de overgang naar recycling en beperking van uitstoot, het verduurzamen van gebouwen en kantoren en het vergroten van het aandeel elektrische auto's.

Pensioenwet

Het Nederlandse pensioensysteem wordt met het invoeren van 'Wet toekomst pensioenen' ingrijpend verbouwd. Met de nieuwe wet zullen pensioenen veel meer op het individu gericht zijn; iedereen krijgt een eigen pensioenpot. Tot nu was er constant discussie over de verdeling van de gezamenlijke grote pot geld - hoeveel gaan pensioenen jaarlijks omhoog, en hoeveel moet er aan premies worden betaald om die pot te vullen. Aan die onzekerheid moest een einde komen. Daarover sloten minister Koolmees en werkgevers en werknemers in 2022 een akkoord.

Na een dagenlange behandeling in beide Kamers gaf de Eerste Kamer eind mei 2023 groen licht voor de nieuwe wet. Met de nieuwe wet komt er een eind aan vijftien jaar discussie over het pensioenstelsel. De wet treedt in 2028 in werking.

Herinvoering basisbeurs

In juni 2023 keurde de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de herinvoering van de basisbeurs in het hoger onderwijs goed. Deze zal vanaf het studiejaar 2023-2024 weer van kracht zijn. De beurs vervangt het leenstelsel waartoe kabinet-Rutte II³² in mei 2014 besloot.

Onder verantwoordelijkheid van het kabinet-Rutte IV werden twee troonredes uitgesproken.

Meer over

• 1. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 2. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 3. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 4. 

  De ChristenUnie is een christelijke partij, met op sociaal en ecologisch gebied progressieve en op ethisch gebied behoudender standpunten. Politiek leider van de ChristenUnie is sinds januari 2023 Mirjam Bikker. De partij ontstond in januari 2000 als samenwerkingsverband tussen het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie (RPF). Per 22 januari 2000 zijn de partijen gefuseerd.
   
• 5. 

  Op 17 maart 2021 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een reguliere verkiezing, maar er lagen ook zeven Grondwetsvoorstellen voor die in eerste lezing door beide Kamers waren aanvaard. De VVD werd de grootste partij. Winst was er vooral voor D66 en FVD. Verder waren er maar liefst vier nieuwkomers die zetels behaalden: Volt, JA21, BBB en BIJ1. Verlies was er voor GroenLinks, SP en CDA. Opvallend was dat de PvdA zich niet herstelde en dat de vier regeringspartijen hun meerderheid behielden.
   
• 6. 

  Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de tot dan langste formatie sinds 1945 tot stand. Zeven maanden na de verkiezingen van 15 maart 2017 stond er een opvolger van het kabinet-Rutte II op het bordes. Voor premier Mark Rutte was het de derde keer dat hij een kabinet leidt. Het kabinet bood op 15 januari 2021 ontslag aan, vanwege de harde conclusies van het parlementair onderzoek kinderopvangtoeslag. Hiermee werd het kabinet, en de leden hiervan, demissionair. Deze demissionaire periode zou 360 dagen duren, een record.
   
• 7. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 8. 

  Als gevolg van onenigheid binnen het kabinet over een pakket maatregelen om de asielinstroom te beperken, bood minister-president Mark Rutte op 7 juli 2023 het ontslag aan van alle ministers en staatssecretarissen van kabinet-Rutte IV.
   
• 9. 

  Dit kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB trad op 2 juli 2024 aan. Het kwam zeven maanden na de verkiezingen van 22 november 2023 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte IV tot stand. Formateur was staatsraad Richard van Zwol (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof.
   
• 10. 

  Het regeerakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' omvat de afspraken gemaakt tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie en vormt de basis voor het kabinet-Rutte IV. Het regeerakkoord telde 47 inhoudelijke pagina's.
   
• 11. 

  Bij het aantreden van een nieuw kabinet worden de nieuwe ministers en alle staatssecretarissen beëdigd. Zittende ministers gaan over in het nieuwe kabinet. Feitelijk wordt besloten het door hen gevraagde ontslag niet te verlenen (of zij komen terug op hun verzoek hun portefeuilles ter beschikking te stellen). Wel kunnen bewindslieden in het nieuwe kabinet een andere functie krijgen, maar dit wordt bij Koninklijk Besluit geregeld.
   
• 12. 

  Als een kabinet of minister ontslag heeft gevraagd aan de Koning(in), maar dit ontslag nog niet is verleend, noemen we dat demissionair. Het is na 1922 gebruikelijk dat een kabinet op de dag van de verkiezingen zijn ontslag aanbiedt, tenzij het dat eerder al had gedaan vanwege een kabinetscrisis.
   
• 13. 

  De zittingsperiode van een kabinet valt samen met de zittingsduur van de Tweede Kamer, namelijk vier jaar. Het is echter niet vanzelfsprekend dat alle kabinetten de rit tot het einde uitzitten. Bij een tussentijdse crisis wordt de Tweede Kamer ontbonden en komen er nieuwe verkiezingen. Op basis van de nieuwgekozen Tweede Kamer wordt een nieuw kabinet gevormd.
   
• 14. 

  Henk Staghouwer (1962) was van 10 januari tot en met 5 september 2022 minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in het kabinet-Rutte IV. Hij trad af omdat hij zichzelf niet de juiste persoon op die post achtte om het stikstofprobleem op te lossen. Daarvoor zat hij namens de ChristenUnie in het college van gedeputeerde staten van Groningen. Eerder was hij eigenaar van meerdere bakkerswinkels. Sinds 1 januari 2024 is hij voorzitter van Voedselbanken Nederland.
   
• 15. 

  Carola Schouten (1977) is sinds 10 oktober 2024 burgemeester van Rotterdam. Zij was minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en viceminister-president in het kabinet-Rutte III en van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister voor Armoedebestrijding, Participatie en Pensioenen en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Van 18 mei 2011 tot 26 oktober 2017 en van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was mevrouw Schouten Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. Eerder was zij medewerkster financiën en sociale zaken van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Zij groeide op in Giessen in het Land van Heusden en Altena. In de Tweede Kamer hield zij zich onder meer bezig met financieel-economische aangelegenheden, sociale zaken, pensioenen en wonen.
   
• 16. 

  Piet Adema (1964) was van 3 oktober 2022 tot 2 juli 2024 minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in het kabinet-Rutte IV. Hij was in 2013-2021 voorzitter van de ChristenUnie en eerder, in 2007-2011, lid van Gedeputeerde van Staten van Fryslân. Daarna was hij onder meer waarnemend burgemeester van Achtkarspelen, van Tynaarlo en van Borger-Odoorn. Adema was eerder werkzaam in het bedrijfsleven, onder meer als lichtadviseur en commercieel manager. Hij was laatstelijk onder meer voorzitter van Schoonmakend Nederland.
   
• 17. 

  Dennis Wiersma (1986) was sinds 10 januari 2022 minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs in het kabinet-Rutte IV. Hij stapte per 23 juni 2023 op vanwege discussies over zijn gedrag. In het (demissionaire) kabinet-Rutte III was hij vanaf 10 augustus 2021 staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De heer Wiersma was van 23 maart 2017 tot 3 september 2021 Tweede Kamerlid voor de VVD. Hij werkte bij pensioenuitvoerder PGGM en was voorzitter van FNV Jong. Verder was hij projectleider jeugdwerkloosheid op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De heer Wiersma was als Kamerlid woordvoerder vreemdelingenzaken/migratie, aanpak mensenhandel, arbeidsmigratie en pensioenen en AOW. Hij werkt nu bij adviesbureau De Galan.
   
• 18. 

  Mariëlle Paul (1966) is sinds 2 juli 2024 staatssecretaris voor primair en voortgezet onderwijs en emancipatie. Zij was van 23 juli 2023 tot 2 juli 2024 minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs in het demissionaire kabinet-Rutte IV. Van 31 maart 2021 tot 21 juli 2023 en van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 was mevrouw Paul Tweede Kamerlid voor de VVD. Daarvoor was zij werkzaam als communicatiedirecteur bij Royal BAM Group NV, was zij vicevoorzitter van de VVD Amsterdam en maakte zij deel uit van het gemeentelijke permanente campagneteam.
   
• 19. 

  Wopke Hoekstra (1975) is sinds 9 oktober 2023 lid van de Europese Commissie, belast met klimaatactie. In de Commissie-Von der Leyen zijn klimaat en duurzame groei zijn portefeuilles. Hij was van 10 januari 2022 tot 1 september 2023 minister van Buitenlandse Zaken en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was hij vanaf 26 oktober 2017 minister van Financiën. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 was de heer Hoekstra lijsttrekker van het CDA. Hij was van 7 juni 2011 tot 26 oktober 2017 Eerste Kamerlid. De heer Hoekstra was consultant bij adviesbureau McKinsey en bestuurslid van het CDA-Amsterdam. Hij was voorts voorzitter van de commissie CDA-verkiezingsprogramma 2017.
   
• 20. 

  Liesje Schreinemacher (1983) was a member of the European Parliament from 2 July 2019 to 10 January 2022 as an independent member. She took seat in Parliament on behalf of the Netherlands.
   
• 21. 

  Hanke Bruins Slot (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte IV. Tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in dat kabinet. Daarvoor was zij lid van Gedeputeerde Staten van Utrecht en daarvoor van 17 juni 2010 tot 5 juni 2019 Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij was eerder senior beleidsmedewerker op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en stapte daarna over naar het leger. In 2008 was ze commandant van een panzerhouwitzer­detachement in Uruzgan (Afghanistan). Als Kamerlid was zij woordvoerster defensie, binnenlands bestuur, medisch-ethische thema's en sportbeleid. Sinds 2025 is zij actief bij de Koninklijke Landmacht.
   
• 22. 

  Hugo de Jonge (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was hij tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in dat kabinet. Daarvoor was hij viceminister-president en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte III. In dat kabinet nam hij op 19 maart 2020 de taken over van de afgetreden minister Bruins en werd hij met name verantwoordelijk voor de (medische) aanpak van de coronacrisis. De heer De Jonge was in 2010-2017 voor het CDA wethouder van onderwijs, jeugd en (sinds 2014) zorg in Rotterdam. Eerder was hij politiek assistent van de onderwijsbewindslieden Maria van der Hoeven en Marja van Bijsterveldt. Hij begon zijn loopbaan als onderwijzer en was later ook ambtenaar op OCW. Sinds 15 september 2024 is hij waarnemend commissaris van de Koning in Zeeland.
   
• 23. 

  Karien van Gennip (1968) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet-Rutte IV. Van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 was zij tevens vicepremier. Eerder was zij in de kabinetten-Balkenende II en III staatssecretaris van Economische Zaken. In 2006-2008 was zij Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij begon haar loopbaan bij adviesbureau McKinsey en was vervolgens directeur bij de Autoriteit Financiële Markten. Als Tweede Kamerlid was zij woordvoerster buitenlandse zaken. Dochter van CDA-ideoloog Jos van Gennip en de eerste die als in functie zijnde bewindspersoon moeder werd.
   
• 24. 

  Geoffrey van Leeuwen (1971) was van 4 december 2023 tot 15 april 2024 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Hij was Nederlands ambassadeur in Afghanistan, consul-generaal in Mumbai en directeur Midden Oosten en Noord-Afrika bij het ministerie. De heer Van Leeuwen was raadadviseur Buitenlandse Zaken en Defensie bij het Kabinet Minister-President bij het ministerie van Algemene Zaken en is directeur kabinet van de secretaris-generaal van de NAVO. Hij is lid van de VVD.
   
• 25. 

  Gunay Uslu (1972) was van 10 januari 2022 tot 1 december 2023 staatssecretaris voor Cultuur en Media (OCW) in het kabinet-Rutte IV. Zij was directeur hotel development & design bij Corendon Hotels & Resorts. In 2023 keerde zij terug naar dat (familie)bedrijf. Zij is aan de UvA gepromoveerd als cultuur-historica. Mevrouw Uslu is lid van D66.
   
• 26. 

  Steven van Weyenberg (1973) was van 12 januari tot 2 juli 2024 minister van Financiën in het demissionare kabinet-Rutte IV. Hij was eerder kort staatssecretaris voor Cultuur en Media en van 10 augustus 2021 tot 10 januari 2022 staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in het demissionaire kabinet-Rutte III. De heer Van Weyenberg was van 20 september 2012 tot 3 september 2021 en van 18 januari 2022 tot 5 december 2023 Tweede Kamerlid voor D66. Daarvoor was hij veertien jaar werkzaam bij het ministerie van Economische Zaken en daarna twee jaar bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De heer Van Weyenberg was als Kamerlid woordvoerder voor onder meer financiën en financiële markten en tevens vicefractievoorzitter.
   
• 27. 

  Sigrid Kaag (1961) was van 10 januari 2022 tot 8 januari 2024 minister van Financiën en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Zij was eerder tot 29 mei 2021 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelings­samenwerking en van 25 mei 2021 tot 17 september 2021 minister van Buitenlandse Zaken. Van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was zij Tweede Kamerlid en in 2020-2023 was zij politiek leider van D66. Mevrouw Kaag was voor haar ministerschap diplomate bij de VN. Sinds januari 2015 was zij VN-coördinator in Libanon en daarvoor onder meer betrokken bij de VN-missie ter vernietiging van chemische wapens in Syrië. Eerder werkte zij onder andere bij de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen en bij UNICEF. Mevrouw Kaag begon haar loopbaan bij Shell en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2024 is zij namens de VN humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza.
   
• 28. 

  Ernst Kuipers (1959) was van 10 januari 2022 tot 10 januari 2024 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte IV. Hij was voorzitter van de raad van bestuur van Erasmus Medisch Centrum en was eerder onder meer hoogleraar gastro-enterologie en hoofd interne geneeskunde van het Erasmus Medisch Centrum. Ernst Kuipers is lid van D66. Keerde in 2024 terug naar de wetenschap (in Singapore).
   
• 29. 

  Pia Dijkstra (1954) was van 2 februari tot 2 juli 2024 minister voor Medische Zorg in het demissionaire kabinet-Rutte IV . Eerder was zij van 2010 tot 2021 Tweede Kamerlid voor D66. Na een afgebroken studie theologie werd zij medewerkster van de IKON, de Wereldomroep en de NCRV en tussen 1988 en 2000 was zij vaste presentatrice van het acht uur-journaal van de NOS. In 2000 werd zij presentatrice van medische programma's bij de AVRO en later was zij twee jaar voorzitter van de Taskforce DeeltijdPlus. Als Kamerlid hield zij zich vooral bezig met zorg, medisch-ethische zaken en geneesmiddelenbeleid. Verder was zij vier jaar voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken. Zette zich onder meer in voor ruimere mogelijkheden tot euthanasie ('voltooid leven').
   
• 30. 

  2022
  - Wet minimum CO2-prijs industrie. Een heffing moet ervoor zorgen dat voor de volledige broeikasgasemissies een minimumprijs geldt voor de industrie. De overheid kan voor de gehele uitstoot de hoogte van de prikkel tot verduurzaming bepalen.
   
• 31. 

  Johan Remkes (1951) begon zijn politieke loopbaan als voorzitter van de JOVD en werd later lid van Gedeputeerde Staten van Groningen. In de perioden oktober 1993-augustus 1998 en november 2006-juni 2010 was hij Tweede Kamerlid voor de VVD. Hij hield zich als Kamerlid onder meer bezig met economische zaken, binnenlandse zaken, belastingen en mediabeleid. In het tweede kabinet-Kok was hij staatssecretaris van Volkshuisvesting. Van 22 juli 2002 tot 22 februari 2007 was hij minister van Binnenlandse Zaken. In het kabinet-Balkenende I (2002-2003) was hij tevens vicepremier. In de periode 2019-2020 was hij waarnemend burgemeester van 's-Gravenhage en daarvoor van 1 juli 2010 tot 1 januari 2019 Commissaris van de Koning(in) in Noord-Holland. In 2017-2018 was hij voorzitter van de Staatscommissie parlementair stelsel. Van 19 april tot 1 december 2021 was de heer Remkes waarnemend commissaris van de Koning in Limburg.
   
• 32. 

  Dit kabinet werd door VVD en PvdA gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012. VVD-leider Mark Rutte werd voor de tweede keer premier. Onder leiding van informateurs Wouter Bos en Henk Kamp wisten de coalitiepartijen hun grote onderlinge verschillen te overbruggen. De formatie van het kabinet-Rutte II was één van de snelste kabinetsformaties ooit.
   
• 33. 

  In de integrale tekst van de troonrede 2022 is door de redactie structuur aangebracht, zodat u snel tussen de onderdelen kunt navigeren.
   
• 34. 

  In de integrale tekst van de troonrede 2023 is door de redactie structuur aangebracht, zodat u snel tussen de onderdelen kunt navigeren.