Kabinet-Van Agt II (1981-1982) - Main contents

© RVD

Achterste rij v.l.n.r.: Van der Louw, De Ruiter, Van der Stee, De Koning, Van Dam, Van Dijk, Van Mierlo en Van Thijn. Voorste rij v.l.n.r.: Van der Stoel, Terlouw, Zeevalking, Van Agt, koningin Beatrix, Den Uyl, Gardeniers en Van Kemenade.

Dit kabinet van CDA i, PvdA i en D'66 i werd gevormd na de verkiezingen 1981 i. CDA-leider Dries van Agt i werd voor de tweede keer premier, net als bij het voorgaande kabinet-Van Agt I i. PvdA-leider Joop den Uyl i werd vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De toevoeging 'Werkgelegenheid' onderstreepte zijn centrale rol bij een actief werkgelegenheidsbeleid.

De samenwerking tussen de coalitiepartijen verliep moeizaam. Nog voor de regeringsverklaring kwam het kabinet al bijna ten val i. Twee PvdA-economen wisten de breuk toen nog te lijmen. Met name de financieel-economische problemen bleven echter tot spanningen leiden, waardoor het kabinet nauwelijks aan regeren toekwam.

Al na acht maanden, nadat de PvdA een grote nederlaag bij de Statenverkiezingen had geleden, viel het kabinet vanwege een conflict over bezuinigingen i. Het tweede kabinet-Van Agt werd op 12 mei 1982 demissionair en op 29 mei opgevolgd door het kabinet-Van Agt III i.

Formatie

De verkiezingen maakten dat voortzetting van de coalitie van CDA i en VVD i niet mogelijk was (74 zetels). Omdat D66 i slechts in een kabinet zitting wilde nemen waarvan ook de PvdA i deel uitmaakte, was enkel een coalitie van CDA, PvdA en D66 haalbaar.

© tekenaar: Behrendt (Het Parool, 10-07-1981)

Samenwerking tussen het CDA, de PvdA en D66 was noodzakelijk. Van harte ging het echter niet. zichtbare personen: Dr. J.M. den Uyl, Dr. J.C. Terlouw , Mr. A.A.M. van Agt

Regeerakkoord, bijna-crisis en regeringsverklaring

Na moeizame onderhandelingen kwamen CDA, PvdA en D'66 in september 1981 tot een regeerakkoord i. Bij het opstellen van de regeringsverklaring bleek echter hoe broos de samenwerking was. Nog voor het uitspreken van de regeringsverklaring leidde de financiering van het door de PvdA gewilde werkgelegenheidsplan namelijk tot een een breuk i. Deze kon door de PvdA-informateurs De Galan i en Halberstadt i in 19 dagen 'gelijmd' worden. Daarna kon op 16 november alsnog de regeringsverklaring afgelegd worden door minister-president Van Agt.

De coalitie kon in beide Kamers rekenen op een ruime meerderheid. Tijdens deze kabinetsperiode wijzigden de zetelverdeling in parlement en kabinet niet. Er vonden geen verkiezingen voor de Eerste Kamer plaats. Ook waren er geen afsplitsingen van de coalitiefracties.

De economie verkeerde in een crisis tijdens de regeerperiode van het kabinet-Van Agt II. Er heerste een recessie en de werkloosheid explodeerde. Gezien de extreem ongunstige economische omstandigheden en de korte zittingsduur is het moeilijk het kabinet-Van Agt II te beoordelen. Aan de andere kant kan gezegd worden dat de snelle val van het kabinet voor een belangrijk deel werd veroorzaakt door het gebrek aan draagvlak bij met name de PvdA i om noodzakelijke economische hervormingen door te voeren.

Wet basisbepalingen omtrent de medezeggenschap in het kleuter-, lager- en voortgezet onderwijs. Op grond van die wet moeten scholen een medezeggenschapsraad instellen, waarin ouders, personeel en leerlingen vertegenwoordigd zijn, en een medezeggenschapsreglement opstellen. Dat reglement moet iedere vijf jaar worden herzien om in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Scholen krijgen grote vrijheid bij de wijze waarop ze de medezeggenschap vormgeven, bijv. ten aanzien van het aantal te benoemen buitenleden.

Beleid per departement

Sociale Zaken en Werkgelegenheid i

• - 

  Banenplan

  Het kabinet wilde door middel van het banenplan van minister Den Uyl (PvdA) nieuwe werkgelegenheid scheppen. De financiering daarvan stuitte echter op grote problemen, omdat zich voortdurend nieuwe tegenvallers voordeden op de begroting. Bovendien voelden de werkgeversorganisatie er weinig voor mee te werken en viel het niet mee om veel banen de publieke sector te scheppen.

• - 

  Versobering Ziektewet

  Begin 1982 werden voorstellen gelanceerd voor versobering van de Ziektewet. De bovenwettelijke uitkering (die werkgevers en werknemers via de c.a.o. regelden) moest worden geschrapt. Tegen deze plannen van Den Uyl (PvdA) en Dales (PvdA) ontstond breed maatschappelijk verzet, waarbij de vakbonden het voortouw namen. De SER bracht een negatief advies uit. De PvdA leed hierdoor bij de Statenverkiezingen van 1982 een enorm verlies.

Grondwetsherziening

Tijdens dit kabinet vond de tweede lezing van algehele Grondwetsherziening i in de Tweede Kamer plaats

Protest tegen kruisraketten

Op 21 november 1981 werd in Amsterdam door 400.000 mensen gedemonstreerd tegen de mogelijke plaatsing van kruisraketten in Nederland. De demonstratie was georganiseerd door het Komité Kruisraketten Nee, waarvan Mient Jan Faber i de voornaamste woordvoerder was. De PvdA-bewindslieden liepen niet mee, hoewel ze zich feitelijk achter de doelstelling van de demonstratie stelden.

Tijdens deze kabinetsperiode werd één troonrede voorgelezen. Het kabinet had echter amper tijd gehad om die te schrijven, omdat het slechts enkele dagen eerder was aangetreden.

Op 12 mei 1982 kwam er een einde aan het acht maanden eerder gevormde tweede kabinet-Van Agt. De directe aanleiding van de kabinetscrisis was onenigheid over het financieel-economisch beleid. De coalitiepartijen wisten geen overeenstemming te bereiken over bezuinigingen en de financiering van het werkgelegenheidsbeleid. De PvdA-ministers stelden daarop hun portefeuilles ter beschikking.

Meer over